12.sınıf edebiyat kitabı cevapları sayfa 71 ölçme-değerlendirme cevapları

12.sınıf edebiyat kitabı cevapları ,Fırat Yayıncılık

sayfa 71 ölçme-değerlendirme cevapları

SAYFA 71

3. Toplumcu şiirler ile ilgili olarak aşağıda verilen yargılar doğru ise cümlelerin başına “D”, yan­lış ise “Y” yazınız.

(  D )  Geniş kitlelere hitap etmek düşüncesi vardır.

(  D )  Geniş kitleleri harekete geçirmek düşüncesi vardır.

(  D )  Söylev üslubundan yararlanılmıştır.

(  Y )  Ölçü ve kafiye kullanılmıştır.

(  D )  Toplum için sanat anlayışı hâkimdir.

( D  )  Sade bir dil kullanılmıştır.

(  Y )  Sembolizmin etkisi görülür.

( D  )  Şiirlerde sosyal problemler dile getirilir.

( D )  Şiirlerde sosyal problemler dile getirilir.

4. Şiirlerinde serbest nazmın özelliklerini kullanan Tevfik Fikret’le Nâzım Hikmet’in şiir anlayışla­rı arasındaki en önemli fark nedir?

En önemli fark Nazım Hikmet'in amacının sadece toplumu anlatmak değil aynı zamanda onu değiştirmeye çalışmasıdır.

5. Aşağıdaki cümleleri uygun kelimeleri kullanarak tamamlayınız.

Serbest şiirde ritim DİZE BÖLÜNÜŞLERİYLE sağlanır.

Toplumcu şiirde dilin ALICIYI HAREKETE GEÇİRME işlevi ağırlık kazanır.

6. Toplumcu şiirlerin oluşturulmasını sağlayan zihniyet hakkında bilgi veriniz.

Toplumcu şiir cumhuriyete geçiş aşamasında ve toplumsal çalkantıların yarattığı fikir cereyanları arasında doğmuştur.

ARAŞTIRMA

1. Sınıfınıza Faruk Nafiz Çamlıbel’in “Han Duvarları”, Kemalettin Kamu’nun “Bingöl Çobanları”, Arif Nihat Asya’nın “Bayrak”, Zeki Ömer Defne’nin “Senin Yanında” adlı şiirlerini getiriniz.

   

 HAN DUVARLARI

-Osmanzade Hamdi Bey'e-

    Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı,

    Bir dakika araba yerinde durakladı.

    Neden sonra sarsıldı altımda demir yaylar,    

    Gözlerimin önünden geçti kervansaraylar...    

    Gidiyordum, gurbeti gönlümle duya duya,    

    Ulukışla yolundan Orta Anadolu'ya.    

    İlk sevgiye benzeyen ilk acı, ilk ayrılık!    

    Yüreğimin yaktığı ateşle hava ılık,    

    Gök sarı, toprak sarı, çıplak ağaçlar sarı...    

    Arkada zincirlenen yüksek Toros Dağları,    

    Önde uzun bir kışın soldurduğu etekler,    

    Sonra dönen, dönerken inleyen tekerlekler...    

    Ellerim takılırken rüzgârların saçına

    Asıldı arabamız bir dağın yamacına.    

    Her tarafta yükseklik, her tarafta ıssızlık,    

    Yalnız arabacının dudağında bir ıslık!

    Bu ıslıkla uzayan, dönen kıvrılan yollar,

    Uykuya varmış gibi görünen yılan yollar

    Başını kaldırarak boşluğu dinliyordu.    

    Gökler bulutlanıyor, rüzgâr serinliyordu.    

    Serpilmeye başladı bir yağmur ince ince.

    Son yokuş noktasından düzlüğe çevrilince    

    Nihayetsiz bir ova ağarttı benzimizi.

    Yollar bir şerit gibi ufka bağladı bizi.    

    Gurbet beni muttasıl çekiyordu kendine.

    Yol, hep yol, daima yol... Bitmiyor düzlük yine.    

    Ne civarda bir köy var, ne bir evin hayali,    

    Sonunda ademdir diyor insana yolun hali,    

    Arasıra geçiyor bir atlı, iki yayan.

    Bozuk düzen taşların üstünde tıkırdıyan    

    Tekerlekler yollara bir şeyler anlatıyor,    

    Uzun yollar bu sesten silkinerek yatıyor...    

    Kendimi kaptırarak tekerleğin sesine    

    Uzanmış kalmışım yaylının şiltesine.

    Bir sarsıntı... Uyandım uzun süren uykudan;    

    Geçiyordu araba yola benzer bir sudan.

    Karşıda hisar gibi Niğde yükseliyordu,    

    Sağ taraftan çıngırak sesleri geliyordu:

    Ağır ağır önümden geçti deve kervanı,    

    Bir kenarda göründü beldenin viran hanı.    

    Alaca bir karanlık sarmadayken her yeri    

    Atlarımız çözüldü, girdik handan içeri.

    Bir deva bulmak için bağrındaki yaraya    

    Toplanmıştı garipler şimdi kervansaraya.    

    Bir noktada birleşmiş vatanın dört bucağı,

    Gurbet çeken gönüller kuşatmıştı ocağı.

    Bir pırıltı gördü mü gözler hemen dalıyor,    

    Göğüsler çekilerek nefesler daralıyor.

    Şişesi is bağlamış bir lambanın ışığı    

    Her yüzü çiziyordu bir hüzün kırışığı.

    Gitgide birer ayet gibi derinleştiler    

    Yüzlerdeki çizgiler, gözlerdeki cizgiler...    

    Yatağımın yanında esmer bir duvar vardı,    

    Üstünde yazılarla hatlar karışmışlardı;    

    Fani bir iz bırakmış burda yatmışsa kimler,    

    Aygın baygın maniler, açık saçık resimler...    

    Uykuya varmak için bu hazin günde, erken,    

    Kapanmayan gözlerim duvarlarda gezerken    

    Birdenbire kıpkızıl birkaç satırla yandı;    

    Bu dört mısra değil, sanki dört damla kandı.

    Ben garip çizgilere uğraşırken başbaşa    

    Raslamıştım duvarda bir şair arkadaşa;    

    "On yıl var ayrıyım Kınadağı'ndan    

      Baba ocağından yar kucağından    

      Bir çiçek dermeden sevgi bağından    

      Huduttan hududa atılmışım ben"    

    Altında da bir tarih: Sekiz mart otuz yedi...

    Gözüm imza yerinde başka ad görmedi.    

    Artık bahtın açıktır, uzun etme, arkadaş!

    Ne hudut kaldı bugün, ne askerlik, ne savaş;    

    Araya gitti diye içlenme baharına,    

    Huduttan götürdüğün şan yetişir yârına!...

    Ertesi gün başladı gün doğmadan yolculuk,

    Soğuk bir mart sabahı... Buz tutuyor her soluk.

    Ufku tutuşturmadan fecrin ilk alevleri    

    Arkamızda kalıyor şehrin kenar evleri.

    Bulutların ardında gün yanmadan sönüyor,    

    Höyükler bir dağ gibi uzaktan görünüyor...    

    Yanımızdan geçiyor ağır ağır kervanlar,    

    Bir derebeyi gibi kurulmuş eski hanlar.

    Biz bu sonsuz yollarda varıyoruz, gitgide,    

    İki dağ ortasında boğulan bir geçide.

    Sıkı bir poyraz beni titretirken içimden    

    Geçidi atlayınca şaşırdım sevincimden:

    Ardımda kalan yerler anlaşırken baharla,    

    Önümüzdeki arazi örtülü şimdi karla.

    Bu geçit sanki yazdan kışı ayırıyordu,

    Burada son fırtına son dalı kırıyordu...

    Yaylımız tüketirken yolları aynı hızla,

    Savrulmaya başladı karlar etrafımızda.

    Karlar etrafı beyaz bir karanlığa gömdü;    

    Kar değil, gökyüzünden yağan beyaz ölümdü...    

    Gönlümde can verirken köye varmak emeli    

    Arabacı haykırdı "İşte Araplıbeli!"    

    Tanrı yardımcı olsun gayrı yolda kalana    

    Biz menzile vararak atları çektik hana.    

    Bizden evvel buraya inen üç dört arkadaş    

    Kurmuştular tutuşan ocağa karşı bağdaş.

    Çıtırdayan çalılar dört cana can katıyor,

    Kimi haydut, kimi kurt masalı anlatıyor...

    Gözlerime çökerken ağır uyku sisleri,

    Çiçekliyor duvarı ocağın akisleri.

    Bu akisle duvarda çizgiler beliriyor,

    Kalbime ateş gibi şu satırlar giriyor;

    "Gönlümü çekse de yârin hayali    

      Aşmaya kudretim yetmez cibali    

      Yolcuyum bir kuru yaprak misali    

      Rüzgârın önüne katılmışım ben"    

    Sabahleyin gökyüzü parlak, ufuk açıktı,

    Güneşli bir havada yaylımız yola çıktı...

    Bu gurbetten gurbete giden yolun üstünde    

    Ben üç mevsim değişmiş görüyordum üç günde.

    Uzun bir yolculuktan sonra İncesu'daydık,

    Bir handa, yorgun argın, tatlı bir uykudaydık.

    Gün doğarken bir ölüm rüyasıyla uyandım,

    Başucumda gördüğüm şu satırlarla yandım!

    "Garibim namıma Kerem diyorlar    

      Aslı'mı el almış haram diyorlar    

      Hastayım derdime verem diyorlar    

      Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış'ım ben"    

    Bir kitabe kokusu duyuluyor yazında,

    Korkarım, yaya kaldın bu gurbet çıkmazında.

    Ey Maraşlı Şeyhoğlu, evliyalar adağı!

    Bahtına lanet olsun aşmadınsa bu dağı!

    Az değildir, varmadan senin gibi yurduna,

    Post verenler yabanın hayduduna kurduna!..

    Arabamız tutarken Erciyes'in yolunu:

    "Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu'nu?"

    Gözleri uzun uzun burkuldu kaldı bende,

    Dedi:    

           "Hana sağ indi, ölü çıktı geçende!"

    Yaşaran gözlerimde her şey artık değişti,

    Bizim garip Şeyhoğlu buradan geçmemişti...    

    Gönlümü Maraşlı'nın yaktı kara haberi.    

    Aradan yıllar geçti işte o günden beri    

    Ne zaman yolda bir han rastlasam irkilirim,    

    Çünkü sizde gizlenen dertleri ben bilirim.

    Ey köyleri hududa bağlayan yaşlı yollar,

    Dönmeyen yolculara ağlayan yaslı yollar!

    Ey garip çizgilerle dolu han duvarları,

    Ey hanların gönlümü sızlatan duvarları!..

BİNGÖL ÇOBANLARI

Daha deniz görmemiş bir çoban çocuğuyum.

Bu dağların en eski âşinasıdır soyum,

Bekçileri gibiyiz ebenced buraların.

Bu tenha derelerin, bu vahşi kayaların

Görmediği gün yoktur sürü peşinde bizi,

Her gün aynı pınardan doldurur destimizi

Kırlara açılırız çıngıraklarımızla...

Okuma yok, yazma yok, bilmeyiz eski, yeni;

Kuzular bize söyler yılların geçtiğini.

Arzu, başlarımızdan yıldızlar gibi yüksek;

Önümüzde bir sürü, yanımızda bir köpek,

Dolaştırıp dururuz aynı daüssılayı;

Her adım uyandırır ayrı bir hatırayı:

Anam bir yaz gecesi doğurmuş beni burda,

Bu çamlıkta söylemiş son sözlerini babam;

Şu karşıki bayırda verdim kuzuyu kurda,

"Suna"mın başka köye gelin gittiği akşam.

Gün biter, sürü yatar ve sararan bir ayla,

Çoban hicranlarını basar bağrına yayla.

-Kuru bir yaprak gibi kalbini eline al,

Diye hıçkırır kaval:

Bir çoban parçasısın olmasan bile koyun,

Daima eğeceksin, başkalarına boyun;

Hülyana karışmasın ne şehir, ne de çarşı,

Yamaçlarda her akşam batan güneşe karşı

Uçan kuşları düşün, geçen kervanları an!

Mademki kara bahtın adını koydu: Çoban!

Nasıl yaşadığından, ne içip yediğinden,

Çıngırak seslerinin dağlara dediğinden

Anlattı uzun uzun.

Şehrin uğultusundan usanmış ruhumuzun

Nadir duyabildiği taze bir heyecanla...

Karıştım o gün bugün bu zavallı çobanla

Bingöl yaylarının mavi dumanlarına,

Gönlümü yayla yaptım Bingöl çobanlarına!

BAYRAK

Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü,

Kız kardeşimin gelinliği, şehidimin son örtüsü,

Işık ışık, dalga dalga bayrağım!

Senin destanını okudum, senin destanını yazacağım.

Sana benim gözümle bakmayanın

Mezarını kazacağım.

Seni selâmlamadan uçan kuşun

Yuvasını bozacağım.

Dalgalandığın yerde ne korku, ne keder...

Gölgende bana da, bana da yer ver.

Sabah olmasın, günler doğmasın ne çıkar:

Yurda ay yıldızının ışığı yeter.

Savaş bizi karlı dağlara götürdüğü gün

Kızıllığında ısındık;

Dağlardan çöllere düştüğümüz gün

Gölgene sığındık.

Ey şimdi süzgün, rüzgârlarda dalgalı;

Barışın güvercini, savaşın kartalı

Yüksek yerlerde açan çiçeğim.

Senin altında doğdum.

Senin altında öleceğim.

Tarihim, şerefim, şiirim, her şeyim:

Yer yüzünde yer beğen!

Nereye dikilmek istersen,

Söyle, seni oraya dikeyim!

Senin Yanında

Senin yanındayken, avuçlarımda,

Suda sabun gibi eriyor zaman..

Ve sanki yağ gibi kayıp gidiyor

Bir balık ellerimin arasından.

Al, yeşil sedefler akıyor ağdan,

Bana râm oluyor suların sırrı

Sade bir şeyler var parmaklarımda;

Pul pul, pırıl pırıl ve senden ayrı.

2. Millî ve memleketçi edebiyatın özelliklerini araştırınız.

Milli ve memleketçi edebiyatta toplumun değerlerine bir dönüş görülür. Anadolu teması her tür eserde sıklıkla işlenir. Toplumun yaşayışı, söylemleri edebiyata yansır, dilde halk dili görülür. Şiirde halk edebiyatı geleneğinden, hece ölçüsünden yararlanılır. Toplum için sanat özelliği hakimdir. Sanatlı bir anlatım yerine daha sade bir anlatım tercih edilmiştir.

3. Millî ve memleketçi edebiyat zevk ve anlayışının kaynakları nelerdir? Araştırınız.

Milli ve memleketçi edebiyatın zevk ve anlayışının kaynağı halk edebiyatı ve Batı edebiyatıdır.

4. 1930 sonrasında millî ve memleketçi edebiyat zevk ve anlayışına göre yazılmış şiirleri araştırı­nız. Beğendiğiniz bir şiiri konu sonunda düzenlenecek şiir okuma yarışmasına hazırlık için ezberleyi­niz.

Akdeniz'den Geçerken

Sular pırıl pırıl, rüzgârı mis kokulu,

Kuş uçmaz eski Türk kalyonlarının yolu.

Sağda, sıra dağlarla kabaran Anadolu,

Yeşil eteklerinde tükeniyor Toros'un.

Akşam pembeleşiyor bembeyaz tepelerde,

Eğiliyor bulutlar engine perde perde.

Dönüyorken kıyılar koyu bir laciverde,

Sesini dinliyorum sularda Barbaros'un.

Havada bir dost eli okşuyor derimizi,

Boynu bükük adamlar tanıyor sanki bizi;

İçimize çevirip nemli gözlerimizi.

Geçtik yabancı gibi yakınından Rodos'un.

Kemalettin Kamu

5. Millî edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şairler Batılılaşan Türk şiir geleneğinden nasıl ve han­gi ölçülerde yararlanmışlardır? Araştırınız (Bu çalışma, İnceleme bölümünde ki 11. etkinlik yapılacak­tır.).

Bu şairler Tanzimattan beri gelişen temalardan, Türkçülük akımı ve devamında Beş Hececilerden oldukça etkilenmişlerdir. Böylece halk duyarlılığını Batılı bir üslupla ele almışlardır.

6. Beş  Hececiler  kimlerdir?  Şiirde  yapmak  istedikleri  nedir?  Araştırınız  (Bu  çalışma,  İnceleme bölümündeki 13. etkinlik için yapılacaktır.).

BEŞ HECECİLER MADDELER HALİNDE..TIKLAYINIZ

7. Kemalettin  Kamu’nun  edebî  kişiliği  hakkında  araştırma  yapınız  (Bu  çalışma,  İnceleme  bö lü­mündeki 15. etkinlik için yapılacaktır.)

KEMALETTİN KAMU EDEBİ KİŞİLİĞİ MADDELER HALİNDE...