HALİDE EDİP ADIVAR'IN "YENİ TURAN" ROMANININ OLAY ÖRGÜSÜ,ÖZETİ,KİŞİLER,YER VE ZAMAN,İNCELEMESİ
YENİ TURAN ROMANININ KONUSU: 7 Eylül 1912 tarihinde “Tanin” gazetesinde tefrika edilen ‘Yeni Turan’ romanı, 1908 yılında ilan edilen II. Meşrutiyet sonrası ortaya çıkan siyasî ve sosyal olayları irdeler.
ROMAN HAKKINDA GENEL BİLGİLER
II. Meşrutiyet’in getirmiş olduğu hürriyet ve özgürlük sevinci, dönemin diğer sanatçıları gibi Halide Edip Adıvar’ı da derinden etkiler. Bu etkiler, yazarın yazın hayatında değişik şekillerde ifade bulur. ‘Yeni Turan’ romanı da bu etkilerin açık bir şekilde yer aldığı bir eserdir.
Dönemin siyasî ve sosyal olaylarının siyasî ve ideolojik bir yansıması olan eser, yaşamın siyasete, siyasetin yaşam alanlarıyla ilişkisini kurmaca dünyaya taşır. ‘Yeni Turan’ romanı, isim ve içerik açısından bir bütünlük teşkil eder. Yeni ibaresi, ‘kullanılmamış; oluş veya çıkışından beri çok zaman geçmemiş, en son edinilen, düşünülmemiş, bilinmeyen, daha öncekilerden farklı olan anlamına gelir. Bu açıdan çağrışım değeri olarak başlangıç, doğuş, uyanış gibi değerleri imler. “Turan” kavramı ise dünya üzerinde yaşayan bütün Türklerin bir bayrak altında toplandıkları (ülkü) ülkedir. Yazar, ‘Yeni Turan’ -ülkesinde-ülküsünde, siyasî-politik ve kültürel olarak Türkiye sınırları içinde yaşayan başta Türkler olmak üzere bütün milletleri bir sancak etrafında toplamayı arzular. Böylece ideal insan, toplum ve devlet yaratmayı amaçlar. “Yeni Turan romanı, Ziya Gökalp’ın etkisiyle yeniden ateşlenen milliyetçilik akımını konu edinişi, yazarın sanat hayatında yeni bir dönemin müjdecisi olmuş bir eserdir.” (Acaroğlu 1964: 7). Halide Edip’in siyasî ve sosyal alandaki milliyetçilik düşüncesi ve düşünün kurgusu olan ‘Yeni Turan’ romanında, Ziya Gökalp’ın büyük tesirleri vardır. Ziya Gökalp için; “Onun, başta Yeni Turan olmak şartıyla ilk eserlerimin üzerinde büyük tesiri vardır.” (Adıvar 2008: 189) diyen yazar, Gökalp’ın siyasî ve kültürel fikirlerinin bir kısmını bu eserinde içselleştirir. ‘Yeni Turan’ ülküsü, atalar ruhunu geçmişten günümüze ve günümüzden geleceğe taşımayı amaçlayan yeni bir hayat, yeni bir doğuştur. Bu açıdan romanda ele alınan; yeni hayat, kuruluş ve kurtuluş, sosyal-bireysel yabancılaşma, siyasî-politik ve kültürel çatışma gibi izlekler dönemin meseleleri olarak çağın akışında yankılanır. Romanda yeni ile eski, değişim ile düzen, kuruluş ve kurtuluş arzuları gibi izlekler, kişi, kavram ve simgeler üzerinde verilerek toplumun içinde bulunduğu çıkmazlar, tarihsel gerçeklik içinde irdelenir.
KAYNAK: "Veysel ŞAHİN HALİDE EDİP ADIVAR’IN ‘YENİ TURAN’ ROMANINI
YENİDEN ANLAM(LANDIRM)A" adlı makalesi...