GARİP AKIMI ÖZELLİKLERİ VE GARİPÇİLER MADDELER HALİNDE

  1.YENİ  (GARİP AKIMI) (1940-1950)

      Bazı değişikliklere karşın Milli edebiyatın etkisi 1940'lara kadar süregelmiştir. Ancak 40'lı yıllarda elli yıldır denenmiş hece ölçüsünden, halk şiiri ve nazım birimlerinden bıkan, kuru ve söylevci yurt güzellemelerinden, soyut vatan ve millet sevgisi edebiyatından sıyrılmak isteyen yeni bir kuşak yetişmiş ve bunlar insan özgürlüğüne, yaşama hakkına, dünya güzelliklerine yönelmişlerdir.

            

            Garip akımı bir arayışın öncülüğünü yapmıştır. Akımın yaratıcıları Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday ve Oktay Rifat Horozcu'dur.

Garip akımının özellikleri:

-       Bu topluluk, adını Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet ve Oktay Rifat'ın birlikte çıkardıkları Garip adlı yapıttan almıştır.

-       Orhan Veli'nin bu yapıta yazdığı önsözde Garipçilerin sanat görüşü de anlatılmıştır. (ÖNSÖZÜN TAMAMI İÇİN TIKLAYINIZ

Buna göre;

-       Şiir, düşünce ve duyguların yanıltılmasına engel olan bütün biçim ve kurallardan kurtarılmalı; ölçü, uyak ve nazım birimi terk edilmelidir.

-       Edebi sanatlar kullanılmamalıdır.

-       Şairanelikten kaçınılmalı, şiir günlük konuşma diliyle yazılmalıdır.

-       Sıradan insan da şiirin konusu edilebilmelidir.

Orhan Veli Kanık (1914-1950)

• Cumhuriyet Dönemi Türk şiirinde yeni bir çığır açan Orhan Veli Birinci Yeni (Garipçiler)hareketinin en önemli ismidir.
• Orhan Veli, Türk şiirinde Oktay Rifat, Melih Cevdet'le birlikte büyük bir atılım yapmış yeni bir anlayışın öncüsü olmuştur.
• 1941'de GARİP adlı şiir kitabı ve yazdığı Önsöz'de Türk şiirine yepyeni bir hava getirmek getirmek gerektiğini savunur.
• Orhan Veli’nin yazdığı önsözünde, “hece ölçüsü ve uyağın şiiri yozlaştırdığı” savunuluyor, “şiirin insanın beş duyusuna değil, beynine seslenen bir söz sanatı olduğu” belirtiliyordu.
• Şairaneliğe, edebi sanatlara, ölçü ve kafiyeye karşıdır.
• Türk şiirini yıpranmış kalıplardan, klişe sözlerden kurtarıp sokağa, gerçek hayata, yapmacıksız ve doğal bir söyleyişle günlük yaşamın arasına taşımıştır.
• Yalın anlaşılır, halk diliyle esprili, nükteli ve realist tarzda şiirler yazmıştır.
• Onda nükteli realizm ve lirizm vardır.
• "Yaprak" adlı edebiyat dergisini çıkarmış, La Fontaine'inkine benzer fabller yazmıştır.
• Nasrettin Hoca fıkralarını nazma dönüştürmüştür.
• Rumelihisarı’ndaki Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Eserleri

Şiir

Garip, (1941- O. Rifat ve M. Cevdet ile birlikte)

Vazgeçemediğim (1945)

Destan Gibi (1946)

Yenisi (1947)

Karşı (1949)

Nasrettin Hoca Hikâyeleri (1949)

 Bütün Şiirleri (1951).

Düzyazı

Nesir Yazıları (1953), Edebiyat Dünyamız (1975), Bütün Yazıları (1982- 1. Cilt "Sanat Edebiyat Dünyamız", 2. Cilt "Bindiğimiz Dal").

Çeviri

Bir Kapı Ya Açık Durmalı Ya Kapalı (1943- A. De Musset'den), Scapin'in Dolapları (1944- Moliere'den), Fransız Şiiri Antolojisi (1947), W.Shakespeare, Hamlet Ve Venedikli Tüccar (1949- C. Labm'dan - Ş. Erdeniz'le), Saygılı Yosma (1961- J. P. Sartre'den), Batıdan Şiirler (1963).

EK BİLGİ:

• DAHA DETAYLI BİLGİ İÇİN TIKLAYINIZ
• "İSTANBUL'U DİNLİYORUM" ŞİİRİNİN GENİŞ İNCELEMESİ İÇİN TIKLAYINIZ
• ORHAN VELİ VE ESERLERİ HAKKINDA DETAYLI BİLGİ İÇİN TIKLAYINIZ

KİTABE-İ SENG-İ MEZAR

Hiçbir şeyden çekmedi dünyada

Nasırdan çektiği kadar;

Hatta çirkin yaratıldığından bile

O kadar müteessir değildi;

Kundurası vurmadığı zamanlarda

Anmazdı ama Allah’ın adını,

Günahkâr da sayılmazdı.

Yazık oldu Süleyman Efendi'ye

Oktay Rifat Horozcu (1914-1988)

-       Orhan veli ve Melih Cevdet'le aynı yıllarda ün kazanan şair, "Garip Akımı''nın öncülerinden olmuştur.

-       İkinci Yeni'ye katılarak ‘’İkinci Yeni" doğrultusunda soyut şiirler yazmıştır.

-       Yaşayıp Ölmek, Perçemli Sokak, Aşk ve Avarelik Üstüne...  şiir kitaplarıdır. Romanları ve oyunları da vardır.

PERÇEMLİ SOKAK

I                             

Bulutların çıkınında

Mis kokulu güvercinleri gökyüzünün

Çıldırtırlar insan gözlü kedileri

Ay doğar kuyulara yalınayak

Telgrafın tellerinde gemi leşleri

ll

İşte kara dutları güneşin

Papatyaların renkli camları

Başakları evlerin

Kan rengi kız çocukları yelesiz

Lokma lokma ağaçların altında

Tren yolunda eğri büğrü

Damları doğrayan makas

                Oktay Rifat Horozcu

Melih Cevdet Anday (1915-2OO2)

-       "Garip Akımı"na öncülük etmiş ve bu yolda ilginç buluşlara dayanan nükte ve yergi ağırlıklı şiirler yazmıştır.

-       1954'ten sonra, toplumsal sorunlara ilgi duyan, doğa olayları karşısında düşünen, duygulanan şair, Oktay Rifat'ın aksine soyut şiire ilgi duymamıştır.

-       Rahatı kaçan Ağaç, Telgrafhane Sözcükler adlı kitaplar yanında romanları, oyunları, denemeleri vardır.

-       Kolları Bağlı Odyseus (mitoloji), Aylaklar (roman), Mikodonun Çöpleri (tiyatro) diğer yapıtlarına örnektir.

RAHATI KAÇAN AĞAÇ

Tanıdığım bir ağaç var ı

Etlik bağlarına yakın

Saadetin adını bile duymamış

Tanrının işine bakın.

Geceyi gündüzü biliyor

Dört mevsim, rüzgârı, karı

Ay ışığına bayılıyor

Ama kötülemiyor karanlığı.

             Melih Cevdet Anday