Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının oluşumu ve özellikleri (ilk kez özlü ve maddeler halinde...)

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATININ OLUŞUMU

·         Türk edebiyatı, İslam öncesi, İslami dönem ve Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

·         Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı ise Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatının 1923’te başlayan dönemidir.

·         Bu dönemin daha iyi bilinebilmesi için bu dönemde yaşanan sosyal ve siyasi olayların bilinmesi gerekir.

Cumhuriyet döneminde ortaya çıkan sosyal ve siyasi olaylar:

-          Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması

-          Atatürk ilke ve inkılaplarının uygulanması

-          İkinci Dünya Savaşı

-          Modernleşme çabaları

-          1960 darbesi ve sonrasında ortaya çıkan ideolojik söylemler

-          1980’den sonra bireyselliğin ön plana çıkması

·         Bu gelişmeler edebiyata da yansımış, toplumun bir üyesi olan sanatçıyı da etkilemiş, aynı zamanda yaşananlar edebi eserlere de yansımıştır.

·         Yine Cumhuriyet öncesi dönemden Cumhuriyete uzanan dönemde toplumsal, siyasi, ekonomik ve kültürel problemleri baz alması edebi eserlerdeki problemlerin bu ilke ve inkılaplarda ifadesini bulduğunu gösterir.

·         Aynı zamanda Cumhuriyet’in ilk yıllarında Milli edebiyat zevk ve anlayışı devam etmektedir.

·         Halka yönelen, Anadolu’yu temel alan, milli unsurların ön planda olduğu, sade bir dilin kullanıldığı, Batı’daki gelişmelerin yakından takip edildiği bir dönemdir.



Cumhuriyet'in ilanından günümüze kadar edebiyatımızı etkileyen sosyal, siyasi, kültürel, ekonomik, coğrafi olaylar şunlardır:
SİYASÎ OLAYLAR: 1 Kasım 1922’de Saltanat kaldırılmış, 29 Ekim 1923’te Cumhuriyetilan edilmiş ve Atatürk Cumhurbaşkanı seçilmiş, 3 Mart 1924’te Halifelik kaldırılmış, 1925’te Diyarbakır’da Cumhuriyete karşı ilk isyan olan Şeyh Sait isyanı yaşanmış ve çok partili döneme geçişi sağlayan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılmış, İstiklâl Mahkemeleri yeniden kurulmuştur. 1930’da Ali Fuat Cebesoy tarafından Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulmuştur.

1930’da Menemen Ayaklanması yaşanmış, Derviş Mehmet Efendi öncülüğünde şeriat isteyen ve dinin elden gittiğini söyleyenler ayaklanmıştır. 1936’da Demokrat Parti kurulmuştur. 1954’te dış borçlar kapatılmıştır. 1926’da İngiltere ile Türkiye arasında Ankara Antlaşmasıimzalanarak Musul Irak’a bırakılmıştır. 1936’da Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalanmış ve komisyonun baktığıBoğazlar’ın hâkimiyeti Türkiye’ye bırakılmıştır. 1937’de İran, Irak, Afganistan, Türkiye arasında Sadabat Paktı Antlaşması yapılarak güç birliği sağlanmıştır. 1939’da Hatay anavatan’a katılmıştır.

SOSYAL OLAYLAR: 1925’te Şapka Kanunu kabul edilerek kuzey Afrikalı bir gelenek olan “fes” yerine “şapka” getirilmiş; Tekke ve Zaviyeler kapatılmış, Miladî Takvim kabul edilmiş, 1931’de Ölçü ve Tartılar değiştirilmiş, 1934’te Soyadı Kanunu, kabul edilmiş 1934’teKadınlara milletvekilliği seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır.

HUKUKÎ OLAYLAR: 1926’da Medeni Kanun kabul edilmiş, Ceza Kanunu İtalya’dan,Borçlar kanunu İsviçre’den alınmıştır. 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim öğretim çalışmaları birleştirilmiş ve medreseler kapatılmıştır. 1 Kasım 1928’de Harf İnkılâbıkabul edilmiş, 1931’de Türk Tarih Kurumu açılmış, 1932’de Türk Dil Kurumu kurulmuştur.


EKONOMİK OLAYLAR: 1923’te İzmir İktisat Kongresi toplanmış, 1925’te köylüden alınan Aşar Vergisi kaldırılmış, 1926’da Türk deniz sularında Türklerin ticaret yapabilmesi içinKabotaj Kanunu çıkarılmıştır. Teşvik-i Sanayi Kanunu ile özel girişim istemiş, ama özel girişimin yeterli gücü olmadığı için bu kanun geçerli olamamış ve Devletçilik ilkesiyle halkın kalkınması devlet tarafından sağlanmıştır.

Bu dönemde GENEL ÖZELLİKLER :

Ø  Yazı dili ile konuşma dili arasındaki farklılık ortadan kalkmıştır.

Ø  Toplumun esas alınmasıyla edebiyat, toplumcu bir karakter kazanmıştır.

Ø  Gerçeklik ön plana çıkmıştır.

Ø  Edebiyatın her türünde olgun örnekler verilmiştir.

Ø  Bireysellik ön plana çıkmış, toplumun uluslaşması sağlanmaya çalışılmıştır.

Ø  Yerli ve halka doğru bir anlayış gelişmiştir.

Ø  Batıdaki bilimsel ve edebi gelişmeler takip edilmiştir.

Ø  Memleket edebiyatı zevkiyle Batı’dan gelen türlerde Türkçenin birleştiriciliğinde başarılı örnekler verilmiştir.

Ø  Cumhuriyet döneminde Anadolu coğrafyası ile Anadolu insanının hayatı, zevkleri edebi eserlerde çok fazla işlenmiştir.

Ø  Psikoloji ve psikiyatri alanında yapılan bilimsel çalışmalardan yararlanılmıştır.

Ø  Bu dönemde Batı düşüncesindeki gelişmelerden doğan yeni açılımlara edebi eserlerde kendini göstermiştir.

Ø  Sezgicilik, varoluşçuluk ve gerçeküstücülük gibi Batılı akımların etkisi görülür.

Ø  Birinci ve İkinci Dünya Savaşı arasında Batı dünyasında ortaya çıkan bireyin bunalımını esas alan edebi hareketlerden yararlanılmıştır.

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜM DERS NOTLARI İÇİN TIKLAYINIZ