Gödeli Mehmet Kitabının Konusu, Özeti, Karakterleri, Mekan ve Zaman Özellikleri, İncelemesi

Gödeli Mehmet Kitabının Konusu, Özeti, Karakterleri, Mekan ve Zaman Özellikleri, İncelemesi

İrfan Yiğit / edebiyatfatihi.net

Gödeli Mehmet, edebiyatımızın usta yazarlarından Memduh Şevket Esdendal'ın hikaye türündeki kitabı... Kitaba ismini veren Gödeli Mehmet dışında kitapta Bayram Günleri, Baba Halil, Nazlı Hanım, Mesut Bacı, Yurda Dönüş gibi on sekiz öykü var. Memduh Şevket, bu kitabında da  küçük ve sade insanların, küçük olayların birbiriyle olan ilişkileri yalın bir dille anlatıyor. Bu yazıda kitaba adını veren Gödeli Mehmet hikayesi incelenmiştir. edebiyatfatihi.net

GÖDELİ MEHMET / MEMDUH ŞEVKET ESENDAL

Türü: Hikaye
Sayfa Sayısı: 208
Basım Yeri: Ankara
Basım Tarihi: 2007
Yayınevi: Bilgi Yayınevi

Konusu: 

Mavnacılıkla (yük taşımada kullanılan güvertesiz deniz aracına verilen ad) uğraşan bir gencin yaşam kavgası, bu sırada başına gelen olaylar ve toplumun değişimi... Biraz daha açarsak Mavnacı Gödeli Mehmet bir yük meselesinden dolayı Yunanlı Kaptan ile kavga etmesi üzerine kaptan Gödeli

Mehmet'e düşmanlık güdüp onu her yerde kışkırtır.

Özeti:

Anlatıcı, bir akşamüstü sular karardığı ve ortalığa akşamın garipliği çöktüğü bir sırada eski köprüden geçmektedir. Parmaklığın kenarına yığılmış bir kalabalık görür. Kalabalık köprüde sıkışmış, birbirine yaslanmış ve kurtulamayan mavnaları seyretmektedir. Anlatıcı, araya sokuşur ve olanı biteni izlemeye başlar. Mavnacılar ellerindeki kancaları etrafa sallayarak kurtulmaya çalışmaktadır. Fakat rüzgarla sertleşen akıntı ve iskeleye yanaşmakta olan iki şirket vapurunun suları mavnaları bırakmamaktadırlar. Bu olay her gün yaşanan ve zavallı mavnacıların değişmeyen kaderidir. Daha sonra bu mavnaları kurtarmak için bir romörkör gelir. Fakat mavnacılar bu romörkörün durumu daha da zorlaştıracağının farkındadırlar. Bu yüzden sokulmaması için ikaz ederler. Romörkör dinlemeyerek sokulur ve mavnanın direğini kırar. İhtiyar,üzerine direk düşecek bir genci uyarır. Anlatıcı, ihtiyarın ağladığını fark eder ve bunun sebebini sorar. Bu ihtiyar Gödeli Hüseyin’dir. Oğlu Mehmet ile yaşadıklarını ona anlatır. Gödeli Mehmet oğlu ile babadan kalma yağ kapanındaki gedikte çalışmaktadır. Oğlu Mehmet yük meselesi yüzünden Yunanlı bir kaptanla bozuşur. Yunanlı kaptan Mehmet’i durmadan sinirlendirir ve ona “Ekmeğinizi elinizden alacağım!” der.

Bir gün Yunan kaptan yine Mehmet’in gediğini sıkıştırır. Buna dayanamayan mavna su kaynatmaya başlar. Mehmet çok sinirlenir ve Yunanlının boğazına yapışır. Adamın kafası demire çarpar ve adam ölür. Mehmet hapse girer, üç ay sonra ölür. Karısı da bu acıya dayanamayarak ölür. Geride yetimler ve babası kalır.

Babası başkasının mavnasında çalışır ve esnaftan hiç yardım göremez. İhtiyar bütün bu olup bitenler için ağladığını söyler… Daha sonra yazarla ayrılırlar. Yazar ne zaman denize baksa o ihtiyarın akan göz yaşlarını, yetimleri ve dul kadını hatırlayıp dertlenir.

Olay Örgüsü:

• Mavnacı Gödeli Mehmet'in bir yük meselesinden dolayı Yunan Kaptan ile kavga etmesi üzerine Kaptan'ın Gödeli Mehmet'e düşmanlık güdüp onu her yerde kışkırtması
• Gödeli Mehmet'in kendisini her seferinde taciz eden Yunan Kaptan'a tahammül etmesi
• Gödeli Mehmet'in uslulara, esnafa durumu anlatıp onlardan bu sorunu çözmelerini istemesi
• Yunanlı Kaptan, Gödeli Mehmet'in mavnasına bilerek çarpması ve mavnayı batırması
•  Bunun üzerine Gödeli, Kaptan'ın üzerine saldırması, başı demire çarpan adamın ölmesi ve Gödeli hapse atılması.

Karakterler ve Özellikleri

Gödeli Mehmet: Akıllı, sessiz sakin, efendi, hakkını yedirmez biridir.

İhtiyar Adam (Gödeli Hüseyin): Oğlunun hapiste olmasıyla tüm ailenin yükünü omuzlarına almış cefakâr biridir.

Yardımcı Karakterler: Yunan kaptan, kahya, mavnacılar, Yunan römorkörler

Zaman:  "Akşamüstü, bir gün, serin bir sonbahar akşamı" gibi zaman ifadeleri geçmektedir. 

Mekân Karaköy, Galata, Yağ Kapanı (açık mekân), ev (kapalı mekân)

Anlatıcı: Hakim ve gözlemci anlatıcı iç içe kurgulanarak oluşturulmuştur.

İletisi: Yapılan haksızlıklara çevredekiler duyarsız kalırsa insanlar çok büyük acılar çeker.

Kaynakça: 

Şafak Esen, Memduh Şevket Esendal Hikayelerinin Söz Varlığı ve Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, 2006

•