10.SINIF TÜRK EDEBİYATI KİTABI NOVA YAYINLARI CEVAPLARI SAYFA 117

SAYFA  117

6. a) Kitabınızdaki gazelin ilk beytinde geçen “cigeri” kelimesinin sözlükteki ilk (temel) anlamıyla

kullanılıp kullanılmadığını belirtiniz. Bu söz sanatının adını belirtiniz. Şiirden bu tarzda kullanılmış kelimelereörnekler veriniz.

a) Kitabınızdaki gazelin ilk beytinde geçen “cigeri” kelimesinin sözlükteki ilk (temel)
anlamıyla kullanılıp kullanılmadığını belirtiniz. Bu söz sanatının adını belirtiniz. Şiirden bu tarzda kullanılmış kelimelere örnekler veriniz.

“cigeri” ya da günümüzdeki söylenişi ile “ciğeri” kelimesinin Türk Dil Kurumunun güncel
sözlüğündeki ilk anlamı “Akciğerlerle karaciğerin ortak adı” şeklindedir. Şiirde bu anlamı ile
kullanılmamış. “Gökyüzü kandili” ifadesi ile şair, güneşi kastetmiştir. Güneşin ciğeri olamayacağına göre burada güneşi kişileştirmiştir. İnsan dışındaki canlı veya cansız varlıklara, insan özelliğikazandırma sanatına teşhis (kişileştirme) sanatı denir. Teşhiste, benzetilen ve ifadede bulunmayan insandır. Dolayısıyla her teşhiste aynı zamanda kapalı istiare de vardır denilebilir.
3. beyitteki “zülüf” sevgiliyi kucaklayan bir rakip (insan) olarak görülmüş dolayısıyla teşhis
sanatı yapılmıştır.
6. beyitteki “âyîneler” ya da günümüzdeki söylenişi ile “aynalar” ile de teşhis sanatı
yapılmıştır. Aynalar, insan gibi düşünülmüştür. Sevgilinin yolunu gözlüyor. Belki sevgili olabilir diye
gelene gidene bakıyor.

b) Aşağıdaki tabloya söz sanatlarının özelliklerini yazınız.
SÖZ SANATLARI VE ÖZELLİKLERİ İÇİN TIKLAYINIZ

c) Üçüncü beyitte geçen sevgilinin saçı (zülüf imgesi) karanlıktır ve âşığı harap etmiştir. Buradaki

söz sanatının adını söyleyiniz.
beyitteki sevgilinin saçı (zülüf imgesi) sevgiliyi kucaklayan bir rakip olarak görülmüş dolayısıyla teşhis sanatı yapılmıştır.

ç) Şiirdeki diğer imgeleri de bulunuz.

Ahımın kıvılcımı, gökyüzü kandili, zülfüne asılan kimse, gönül ülkesi, gümüş tenli 

d) Şiirdeki imge ve söz sanatlarının metinde nasıl bir işlevi olduğunu belirtiniz.

. Şiirdeki imge ve söz sanatları, sanatsal (şiirsel) işlevde kullanılmıştır. Şair; söz sanatlarından, mecaz anlamlı ve çağrışımlı kelimelerden yararlanarak imgeler oluşturmuş; kelimeleri farklı anlamlarda kullanmıştır. İmgeler, doğrudan ve sıradan anlatımları farklılaştırarak daha gizemli hale getirir ve okuyucunun daha çok etkilenmesini ve keyif almasını sağlar.

e) Şiirin son beytinde Necâtî Bey’in adı kullanılmıştır. Şairin bunu kullanma amacı nedir? Belirtiniz.
Mahlas, şairlerin yazdıkları şiirlerde, asıl adlarının yerine kullandıkları takma ada denir. Necâtî Bey’in asıl adı İsa’dır. Mahlasın verilmesi, değiştirilmesi gibi konular aşağıdaki linkteki makalede ayrıntılı olarak ele alınmıştır

7. Divan şiirinin hedeflediği okuyucu kitlesinin özelliklerini söyleyiniz.
 Divan edebiyatı, “sanat için sanat” anlayışını benimsemiş bir gelenektir. Dolayısıyla divan şiirinin hedef kitlesi, yüksek zümre diye bilinen okumuş ve medrese eğitimi görmüş kimselerdir.

8. Kitabınızdaki şiirin temasına, yabancı şiirlerde, film senaryolarında da rastlanabilir mi? Tartışınız.

Sonuçtan hareketle divan şiirinin evrensel ve insana özgü olan temaları nasıl dile getirdiğini açıklayınız.

Şiirin teması olan aşk, insani bir ihtiyaç olduğu için yabancı şiirlerde ve film senaryolarında da rastlanabilir. Sonuçtan hareketle divan şiirinin evrensel ve insana özgü olan temaları nasıl dile getirdiğini açıklayınız. Divan şiiri, İslamiyet’in kabulünden sonra Türk toplumu arasında kabul görmüş bir akımdır. İslam inancının ümmet anlayışının izlerini ve inancın esaslarını bu edebi gelenekte görmek mümkündür. Ümmet anlayışında milli temalardan çok insana özgü ve evrensel temalar ön plandadır. Bu temalar da İslam inancına uygun işlenmiştir. Bir divan şiirindeki sevgiliye dokunamamayı veya ona ulaşamamayı Batı kültürüne anlatmak zordur. Dolayısıyla aşk temasını, Batı kültürü farklı işler İslam kültürü farklı. Bu noktadan hareketle divan şiiri evrensel ve insana özgü olan temaları İslam kültürü dairesinde kalarak işler, denilebilir. 

9. Okuduğunuz metinde şairin sevgiliyi anlatırken çevresindeki dünyayayla ilgili izlenim, gözlem

ve sezgisini; kişisel duyarlılığını nasıl yansıttığını belirtiniz.
Şair, çevresinde gördüğü ve kullandığı her unsuru şiirine malzeme yapmıştır. Gökyüzü kandili (güneş), zülüf, güvercinin haber götürmesi, raks etmek, gece, gündüz, şehrin belli noktalarına asılı yuvarlak madenî aynalar vs. Kişisel duyarlığını ise şiirin temel üç tipi olan sevgili­ âşık ve rakip üçlüsünde göstermiştir. Sevgilinin beline dolanan zülfünü rakip olarak görmüştür. 

10. Şiirin yan anlam bakımından zengin olup olmadığını açıklayınız.
ZENGİNDİR

11. Günümüz şairlerine ait sınıfa getiriniz aşk konulu şiiri okuyunuz. Necâtî’nin gazelinde anlatılan

duygu ve düşüncelerin okuduğunuz şiirde nasıl ifade edildiğini belirtiniz.
EN GÜZEL AŞK KONULU ŞİİRLER İÇİN TIKLA

12. Kitabınızdaki şiirden Arapça ve Farsça kelimelere örnekler veriniz. Bu kelimelerin şiirde kullanılma nedenini açıklayınız.
Şerer: kıvılcımlar Sipih: gökyüzü, felek Ber­dâr olmak: asılmak, darağacına çekilmek. Cân u ser: başı ve canı Sîm: gümüş Sîm­ber: gümüş tenli, bedenli vb. Bu kelimelerin şiirde kullanılmalarının birkaç sebebi vardır:  İslam medeniyetinin etkisi bunlardan biridir. Bu medeniyetle birlikte Türk edebiyatındaki kelime haznesi genişlemiştir. Bu yeni kelimelerin Türkçede bir karşılığının olmaması bunların olduğu gibi kullanılması sonucunu getirmiştir.  Divan şairleri şiirlerini aruz ölçüsü ile yazmışlardır. Türkçede â, û, î gibi uzun ses olmaması, seslerin uzunluk ve kısalık esasına dayanan aruz öcüsünün uygulanmasını zorlaştırmıştır. Çıkış yolu olarak aruza uymayan Türkçe sözcükler yerine uzun ve kısa seslerin bulunduğu Arapça ve Farsça sözcükler kullanılmaya başlanmıştır.
 Divan şairleri, Arap ve İran edebiyatından etkilenirken o şiirin estetik yapısı ve imge dünyasını
(mazmunlarını) değiştirmeden almışlardır.

13. Şiirde aktarılan duygular hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

14. Şiiri okurken neler hissettiğinizi açıklayınız.

15. Okuduğunuz şiirin, kaleme alındığı dönemin zihniyetiyle ilişkisini açıklayınız.
CEVAP İÇİN TIKLAYINIZ

16. a) Necâtî Bey hakkında yaptığınız araştırma ve kitabınızdaki şiirden yararlanarak şairin edebî

ve fikrî yönüyle ilgili çıkarımlarınızı aşağıya yazınız.

NECATİ FİKRİ VE EDEBİ YÖNÜ İÇİN TIKLAYINIZ

b) Necatî Bey’in fikrî ve edebî özellikleriyle incelediğiniz gazel arasında bağlantı kurunuz.


Necatî Bey, mahalilleşme hareketinin ilk öncülerinden olduğu için gazelinde döneminin diğer
şairlerine kıyasla oldukça sade bir dil kullanmıştır. Yine gazelleri ile övündüğünü bu gazelin son
beytinde de görmek mümkün. Yine şiirlerinde deyim kullanmasına da örnek olacak deyimleri bu
gazelinde de görmek mümkün:
“Ayagı yer mi basar zülfüne ber­dâr olanun”: Sevinçten ayağı yere basmamak deyimi
“Zevkü şevk ile virür cân u seri döne döne”: Canını seve seve vermek deyimi

10. sınıf edebiyat kitabı cevapları, 2014 2015 10. sınıf nova yayınları edebiyat kitabı cevapları sayfa , 2014-2015 nova yayıncılık 10.sınıf edebiyat cevapları SAYFA, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98, 99, 101, 102, 103, 104, 105, 106, 107 108, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115, 116, 117, 118, 119, 120, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 127, 128, 129, 130, 131, 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, 146, 147, 148, 149, 150, 151,  152, 153, 154, 155, 156,, 157, 158, 159, 160, 161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207 208, 209, 210, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 217, 218, 219, 220, 221, 222, 223, 224, 225, 226, 227, 228, 229, 230, 231, 232, 233, 234, 235, 236, 237, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 251,  252, 253, 254, 255, 256, 257, 258, 259, 260, 261, 262, 263, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 294, 295, 296, 297, 298, 299,  ve diğer Ders Kitabı sayfalarına buradan göz atabilirsiniz.