1. Sözcüğün yapısı
sorulursa; basit mi ,türemiş
mi, bileşik mi olduğuna bak.
2.Sözcüğün görevi
sorulursa; sözcük türüne bak.İsim mi, sıfat mı, zamir mi, fiil mi, zarf mı,
edat mı, bağlaç mı,ünlem mi?
3.Sözcüğün türü belirtilip de görevi sorulursa sözcüğün öğelik görevine (hangi öğe olduğuna ) bak.
4.Cümlenin yapısı (ya
da yargı sayısı) sorulursa basit cümle
mi birleşik cümle mi olduğuna bak. Hepsi bileşik cümle ise; ne tür bileşik cümle
olduğuna bak.
5.Yüklemin türü
(yüklemin sözcük türüne göre cümle)sorulursa;
ad (isim) cümlesi mi,
eylem (fiil) cümlesi mi olduğuna
bak. (Yüklemin ad soylu mu, eylem soylu mu olduğuna bak)
6.Yüklemin yapısı
sorulursa; yüklemi bul yüklemin Basit sözcük mü, türemiş sözcük mü,
bileşik sözcük mü? olduğuna bak.
7.Yüklemin kuruluşu ya
da yapılışı sorulursa; yüklemi bul, yüklemin ne tür tamlama olduğuna
bak.
8.İkilemenin kuruluşu
ya da yapılışı sorulursa; ikilemeyi meydana getiren sözcüklere bak(Bu sözcükler
à aynı sözcüğün tekrarı mı, eş anlamlı mı, yakın anlamlı mı, yansıma mı,
yakıştırma mı?...)
9.İkilemenin görevi ya
da türü sorulursa; İkilemenin ne tür sözcük olduğuna bak . (Ad mı, sıfat mı, zarf mı?)
10.Öznesine (ya da özne
– yüklem ilişkisine) göre cümle (fiil çatısı )sorulursa; yüklemlerini bul
yüklemlerin etken mi, edilgen mi olduğuna bak.
BAŞKASI TARAFINDAN anlamı
yoksa
etken çatılı.
varsa
edilgen çatılıdır.
*Hepsi etken
ise(hepsinde gerçek ya da gizli özne varsa)
fiilin geçişli mi, geçişsiz mi olduğuna bak.
*Hepsi etken geçişli
ise oldurgan mı,
ettirgen mi olduğuna bak.
*Hepsi işteş ise ne tür
işteş olduğuna bak
(Birlikte işteş mi, karşılıklı işteş mi?)
11.Nesnesine göre (ya
da nesne – yüklem ilişkisine göre )
cümle ( fiil çatısı) sorulursa;
yüklemlerini bul yüklemlerin geçişli fiil mi geçişsiz fiil mi olduğuna
bak.
* Ad (isim)
cümlelerinde kesinlikle çatı aranmaz.
* Yüklemi geçişli
olduğu halde nesne kullanılmayan cümleyi
sorarsa; geçişsiz fiillerin yüklem olduğu cümleleri ele, cevabı geçişlilerde
ara.
12. Öğelerinin
dizilişine göre (kuruluşuna, yüklemin yerine) göre cümle sorulursa; düz cümle
mi, devrik cümle mi olduğuna bak. (Yüklem sonda ise à düz yani kurallı
cümledir, yüklem sonda değilse devrik
cümledir.)
13. Anlamlarına göre
cümle sorulursa; olumlu cümle mi olumsuz cümle mi, olduğuna bak.
* Hepsi olumlu ise, ya
da hepsi olumsuz ise soru cümlesi mi,
ünlem cümlesi mi olduğuna bak.
14. “Ek” in işlevi ya
da görevi sorulursa; o “ek”in yapım eki mi çekim eki mi olduğuna bak. (Bu yazıyı edebiyatogretmeni.net dışında
başka bir yerde okuyorsanız bilin ki bu yazı edebiyatogretmeni.net ten
alınmıştır.)
* Bütün şıklar yapım
eki ise; ne tür yapım eki olduğuna bak. (FFYE, FİYE, İİYE, İFYE)
*Bütün şıklar çekim eki
ise à ne tür çekim eki olduğuna bak. (İsim çekim eki, fiil çekim eki…)
15. Fiilin zamanı
sorulursa; fiillerin basit zamanlı mı birleşik zamanlı mı olduğuna bak. (Basit
zamanlı fiiller tek kip eki alır, birleşik zamanlı fiiller ise iki kip ekini
üst üste alır. örn. geziyor : Basit zamanlı; geziyordu: B. z. lı.
16. Kelimenin yapısı
sorulursa; basit mi, türemiş mi, birleşik mi olduğuna bak.
*Eğer hepsi türemiş
ise; nasıl türediğine bak ( fiilden isim yaparak mı, isimden isim yaparak mı…)
*Eğer hepsi birleşik
ise; ne tür birleşik kelime olduğuna bak. ( İsim + fiil mi , fiil + fiil mi …
örn: terk etmek: i+f ; yapıver: f+f )
17. Sözcüğün kökü
sorulursa; anlamca ilgili , anlamı en küçük parçaya bak.
* Sözcüğün hangi kökten
türediği sorulursa; sözcük kökünün isim mi, fiil mi olduğuna bak. örn:
“sorguladı” sözcüğünün kökü “
sor-” fiilidir.
18. Tamlamanın türü
söylenip görevi sorulursa; tamlamayı bul tamlamanın hangi ögeyi oluşturduğuna
bak.
20. Ögeleri bulurken
önce yüklemi bul.Diğer ögeleri bulmak için; bütün soruları yükleme sor.
* Önce özneyi bul sonra
belirtisiz nesneyi ara.
* Sözcük öbeklerinin
(ikilemelerin, tamlamaların, deyimlerin, birleşik sözcüklerin) bölünemeyeceğini
unutma.
21. Tamlayanı düşmüş ad
tamlaması sorulursa; iyelik eki almış
sözcük ara. (İyelik eklerini bulurken pratik olarak ismin başına “benim, senin,
onun, bizim, sizin, onların” zamirini getiririz. İsmin başına bu zamirlerden
birini getirebiliyorsak orada bir iyelik eki var demektir.Sözgelimi “arabam”
sözcüğü iyelik eki almıştır ;çünkü “benim arabam” diyebiliyorum.)
22. Ad tamlaması
sorulduğunda; tamlayanı düşmüş ad tamlamasını, ad tamlaması olarak
alma.Tamlayanı düşmüş ad tamlaması sorulmak istenirse; soru kökünde belirtilir.
23. “Hangi cümlede
zaman kavramı vardır?” denirse; zaman
zarfı ara.
24. “Hangi cümlenin
yükleminde zaman kavramı vardır?” diye sorulursa; yüklemleri bul, kiplerine bak.Haber
(bildirme) kiplerinde (di’li geçmiş zaman, miş’li geçmiş zaman, şimdiki zaman,
gelecek zaman ve geniş zamanda) zaman kavramı vardır.Dilek kiplerinde
(gereklilik, istek, dilek-şart ve emir kiplerinde) zaman kavramı yoktur.
25. Ek fiilin (ek
eylemin) işlevi ya da görevi sorulursa; isme mi, fiile mi geldiğine bak. örn:
öğrenciydim ek fiilin di’li geçmiş zamanı (ek fiil isme geldi)
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.
EmoticonEmoticon