9.SINIF FIRAT YAY.EDEBİYAT KİTABI 76-95.SAYFA CEVAPLARI,ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ...

Reklamlar

9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 2.Ünite:Şiir Okuma (Sayfa 76,77,78,79)

2. Şiir Okuma

HAZIRLIK

1. Sınıfınıza getirdiğiniz şiir CD’leri ve kasetlerini dinleyiniz. Şiiri okuyan kişinin ses tonu, telaffuzu hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

1.

2. İyi şiir okuyabilmek için neler yapılmalıdır? Düşüncelerinizi belirtiniz.

2. İyi bir ses, vurgu ve tonlama iyi yapılmalı, aynı zamanda şiirde anlatılan, verilen duyguya uygun tonda okunmalı.

3. Divan şiiri, halk şiiri ve modern şiir zihniyeti ve bu şiirlerin hangi şiir geleneğinin ürünü oldukları hakkında yaptığınız araştırma sonucu hazırladığınız raporunuzu sununuz.

3. Divan şiiri, İslamiyet’in kabulünden sonra 13.yüzyılda edebiyatımıza girmiş olan Arap ve İran etkisi görülen bir şiirdir. Halk şiiri, en eski dönemlerden yani sözlü kültürden itibaren yapı ve tema olarak çok değişmeden günümüze  gelen ve bizim kendi şiirimizin yapısını oluşturur. Modern şiir ise 19. Yüzyılda Fransız şiirinin etkisiyle oluşmuş şiirimizdir.

ÇÖZÜMLEME / İNCELEME

1. a. Sınıfınızda gruplar oluşturunuz. Gruplarınızla “Gazel”, “Türkü”, “Git Bahar”, “Çakıl” ve “Ağustos Çıkmazı” adlı şiirleri okuyunuz. Şiirleri okurken ses ve kelimelerin telaffuzuna dikkat ediniz.

1. metin

GAZEL

I. Tûti-i mu’cize-gûyem ne desem lâf değil

Çarh ile söyleşemem âyinesi sâf değil

II. Ehl-i dildir diyemem sinesi sâf olmayana

Ehl-i dil birbirini bilmemek insâf değil

III. Yine endişe bilir kadr-i dür-i güftârım

Rüzgâr ise denî dehr ise sarrâf değil

IV. Girdi miftâh-i der-i genc-i ma’ânî elime

Âleme bezl-i güher eylesem itlâf değil

V. Levh-Mahfûz-ı sühendir dil-i pâk-i Nef’î

Tab’-i yârân gibi dükkânçe-i sahhâf değil

Nef’î

Günümüz Türkçesiyle

I. Ben, mucize gibi sözler söyleyen bir papağanım; ne söylesem bayağı söz değildir. Felek ile söyleşemem onun aynası (kalbi) saf (temiz) değildir.

II. Kalbi temiz olmayana, gönül ehlidir diyemem. Gönül ehlinin birbirlerini bilmemesi insaflı bir davranış değildir.

III. Her ne kadar zaman alçak ve dünya kıymet bilmezse de sözümüzün incisinin değerini yine düşünce sahipleri bilir, anlar.

IV. Anlamlar hazinesinin kapısının anahtarı elime geçti, âleme inci saçsam, bunları boşuna harcamış olmam.

V. Nef’î’nin temiz kalbi, sözün Levh-i Mahfuz’u (Allah tarafından takdir edilenlerin yazıldığı yazı) gibidir. Dostlarınınki gibi küçücük bir kitapçı dükkânı değildir.

2. metin

TÜRKÜ

Gurbet elde bir hâl geldi başıma

Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir

Derman ararken derde dûş oldum

Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir

Hüma kuşu yere düştü ölmedi

Dünya Sultan Süleyman’a kalmadı

Dedim, yâre gidem, nasip olmadı

Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir

Kâğıda yazılmış ufak yazılar

Anadan ayrılmış körpe kuzular

Derdi olan yüreğinden sızılar

Ağlama gözlerim Mevlâm kerimdir

Anonim

3. metin

GİT BAHAR

Çekil, bu gölgeli yolda gezinme,

Bahar, bakışların yine pek sarhoş

Yanılıp gönlüme misafir inme

Kapısı kilitli, mihrabı bomboş,

Mâbeddir orası, meyhane değil!

Ziyalar, kokular, sesler, çiçekler…

Ömrümün her günü başka bir düğün!

Bülbüller koynunda aşkı çiçekler,

Güller dökülürler göğsüne bütün:

Gerçekten güzelsin, efsane değil.

Altınlı başında papatya niçin?

Sarı saçlarına pembe gül takın!

Git bahar, gönlümde ibadet için

Diz çöken kızları ürkütme sakın!

Kalbime girme, o kâşane değil!

Git bahar, git bahar… Uzaklarda gül

Denize renginden bırak hediye;

Ufuklarda gezin, semaya süzül,

Kalbime sokulma “Peymâne!” diye,

Gördüklerin kandil… Peymâne değil!

Halide Nusret ZORLUTUNA

4. metin

ÇAKIL

Seni düşünürken

Bir çakıl taşı ısınır içimde

Bir kuş gelir yüreğimin ucuna konar

Bir gelincik açılır ansızın

Bir gelincik sinsi sinsi kanar

Seni düşünürken

Bir erik ağacı tepeden tırnağa donanır

Deliler gibi dönmeye başlar

Döndükçe yumak yumak çözülür

Çözüldükçe ufalır küçülür

Çekirdeği henüz süt bağlamış

Masmavi bir erik kesilir ağzımda

Dokundukça yanar dudaklarım

Seni düşünürken

Bir çakıl taşı içimde

Bedri Rahmi EYUBOĞLU

5. metin

AĞUSTOS ÇIKMAZ

         I

beni koyup koyup gitme

ne olursun

durduğun yerde dur

kendini martılarla bir tutma

senin kanatların yok

düşersin yorulursun

beni koyup koyup gitme

ne olursun

bir deniz kıyısında otur

gemiler sensiz gitsin bırak

herkes gibi yaşasana sen

işine gücüne baksana

evlenirsin çocuğun olur

sonun kötüye varacak

beni koyup koyup gitme

ne olursun

elimi tutuyorlar ayağımı

yetişemiyorum ardından

hevesim olsa param olmuyor

param olsa hevesim

yaptıklarını affettim

seninle gelemeyeceğim attilâ ilhan

beni koyup koyup gitme

ne olursun

Attilâ İLHAN

b. Şiir okumada ses ve kelimelerin telaffuzunun niçin önemli olduğunu grubunuzla tartışınız.

b. Şiirde anlam kadar duyguyu verebilmek için telaffuzda önemlidir. Çünkü doğru okunmadığı zaman duygu içerikli bir şiir komedi unsuru oluşturabilir.

c. Tartışmanız sonucu ulaşılan görüşü okuduğunuz şiirlerden örnekler vererek açıklayınız.

c.

ç. Okuduğunuz şiirlerin yazılmasına sahip olan zihniyet ve şiirin ait olduğu gelenek şiiri okumanızda etkili oldu mu? Niçin?

ç. Şiirlerin okunmasında gelenek ve zihniyet   biraz etkili de olsa güzel olan her şiiri okumakta sıkıntı duymayız.

2. a. “Git Bahar” adlı şiiri önce alçak bir ses tonuyla ve heyecansız olarak, daha sonra da yüksek bir ses tonuyla ve coşkulu bir biçimde okuyunuz.

a.

b. Bu okuma biçimlerinden hangisinde kullandığınız ses ve söyleyişin şiire daha çok yakıştığını nedenleriyle belirtiniz.

b. Tabi ki heyecanla ve coşkulu şekilde olanı daha çok yakışıyor. Diğeri şiirin anlamında uzak düşmemize neden oluyor.

c. “Çakıl” adlı şiir “Git Bahar” adlı şiirle aynı ses ve söyleyişle okunabilir mi? Düşüncelerinizi belirtiniz.

c. Okunamaz. Duyguları farklı. Bütün şiirler aynı ses tonu ve söyleyişle okunmaz.

ç. Şiirlerde ses ve söyleyişi iyi kullanmanın niçin önemli olduğunu belirtiniz.

ç. Ses ve söyleyiş en az anlam kadar önemlidir. Hatta Ahmet Haşim gibi şiirdeki ahengi ve sesi anlamdan daha önemli gören şairlerimiz de vardır.

3. a. “Ağustos Çıkmazı” adlı şiiri tekrar okuyunuz. Şiiri okurken hissettiğiniz ahenk unsurlarını belirtiniz.

a. Serbest nazımla yazılmıştır. Ahengi sağlayan iç sesler vardır.

b. Ahenk ve anlam ilişkisi iyi şiir okumak için gerekli midir? “Ağustos Çıkmazı” adlı şiirden örneklerle düşüncenizi açıklayınız.

b. Gereklidir. Biri olmadan eksik kalır diye düşünüyoruz.

4. a. Bu konuda incelediğiniz şiirlerden birini ya da sevdiğiniz bir şiiri ezberleyiniz.

a.

b. Ezberlediğiniz şiirden ne anladığınızı anlatınız.

b.

c. Ezberlediğiniz şiirde şair hangi olayı durum ya da hissi okuruna iletmek istemiştir? Belirtiniz.

c.

ç. Şiir ezberlemenin o şiiri anlama ve yorumlamadaki önemini ezberlediğiniz şiirden örneklerle açıklayınız.

ç.

ANLAMA – YORUMLAMA

1. a. Sınıfınızda bir şiir dinletisi düzenleyiniz. Ezberlediğiniz şiirleri arkadaşlarınıza okuyunuz.

a.

b. Sevdiğiniz şiirlerden oluşturduğunuz antolojinizden metinler okuyunuz. Sınıfta okunan, beğendiğiniz şiirleri antolojinize ekleyiniz.

b.

2. İncelediğiniz gazelin beyitleri arasında anlam bütünlüğünün olması şiiri okumanızda etkili oldu mu? Nasıl?

2. Hayır. Gazel zaten beyitleri arasında anlam bütünlüğü olmadan nazım şeklidir.

3. “Git Bahar” şiirinde savaşın değil de baharın kovulması ne tür duyguların tepkisidir? Bu şiiri okuyunca hissettikleriniz, gazeli ya da türküyü okuyunca hissettiklerinizle aynı mıdır? Niçin?

3. Halide Nusret Zorlutuna, Milli edebiyat zevk ve anlayışı ile şiir yazan şairimizdir. Kurtuluş savaşı içerisinde baharın gelmesinin kimseye bir katkısı olmadığı düşündüğü için böyle yazmıştır. Gazel ve türküdeki anlamla bu şiirin anlamı aynı değildir.

4. “Çakıl” şiirinde, kişisel duygulanmanın sanatla ortaya konulması vardır. Sizce bu şiir nasıl bir ses tonuyla okunmalıdır?

4. Bu şiirde kişinin kendi içindeki çıkmazları ele alınmıştır dolayısıyla bu şiir daha duygusal okunmalı.

5. “Ağustos Çıkmazı” şiirini okuduğunuzda neler hissettiniz? Siz ne tür durumlarda bu şiirdeki duyguları yaşarsınız? Açıklayınız.

5.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıda adları verilen metinlerin hangisinin telaffuzu daha zordur?

A. Türkü

B. Git Bahar

C. Gazel

D. Çakıl

E. Ağustos Çıkmazı

CEVAP:C

2. Bir şiiri okurken aşağıdaki özelliklerin hangisine dikkat etmezsiniz?

A. Şiirdeki ses ve kelimelerin doğru telaffuz edilmesine

B. Şiirdeki ahenk unsurlarının okumaya yansıtılmasına

C. Şiirin hangi geleneğe göre oluşturulduğuna

D. Şiirde ritim olup olmadığına

E. Şiirdeki dizeler arasındaki anlam ilişkisinin yansıtılmasına

CEVAP:C

4. Şiir okurken şiirleri birbirinden farklı kılan hangi özellikler dikkatinizi çeker? Açıklayınız.

4.

•             Ahenk unsurları

•             Ses ve söyleyiş özellikleri

•             İçinde musiki olması

•             Dizeler arasındaki anlam ilgisi

•             İçerdiği anlam ve duygunun bizde yankı bulup bulmaması

5. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

( D ) “Çakıl” şiirinde imge kullanılmıştır.

( Y ) “Git Bahar” şiirinde kafiye yoktur.

( D ) Türküdeki “Ağlama gözlerim mevlâm kerimdir.” dizesi nakarattır.

( Y ) “Gazel” didaktik şiire örnektir.

( Y ) “Ağustos Çıkmazı” şiirinde ahenk yoktur.

6. Aşağıdaki cümleleri bu bölümde öğrendiğiniz bilgileri kullanarak tamamlayınız.

Şiirde REDİF, kafiye ve SES akışı ahengin oluşmasında yardımcı olur.

Şiir her OKUNDUĞUNDA yeni anlamlar kazanır.

Şiirde anlam okurun BİLGİSİNE,KÜLTÜRÜNE  göre değişebilir.

9.Sınıf Fırat Yayıncılık Edebiyat Kitabı 2.Ünite:Manzume ve Şiir (Sayfa 80,81,82,83,84,85,86,87,88,89)

2.Manzume ve Şiir

HAZIRLIK

1. Yukarıdaki fotoğraflarda neler görüyorsunuz? Anlatınız.

1.

2. Sınıfınıza getirdiğiniz manzume ve şiiri arkadaşlarınıza okuyunuz. Okuduğunuz metinlerin birbirinden ne yönlerden farklı olduğunu belirleyiniz.

2. Manzumede olay örgüsü vardır. Olay örgüsü, yer, zaman, mekandan oluşur. Şiirde olay örgüsü yoktur. Manzume düz yazı çevrilebilir ama şiir çevrilemez.

3. Aşağıdaki metinleri okuyunuz. Hangi metinde hikâyeye benzeyen bir anlatım vardır? Belirtiniz.

3. Evim şiirinin hikayeye benzeyen tarafları vardır.

EVİM

Dedemden yadigâr olan bu evi

Kışın fırtınası, yazın alevi

Daha ben doğmadan ihtiyarlatmış.

Fikrim bir hülyaya bazen dalar da

Düşünür, derim ki: “Bu odalarda

Kim bilir kaç kişi oturmuş, yatmış.”

Şimdi bir ben varım, bir de annem var,

Benim ömrüm onun, onunki benim.

Zaten ondan başka dünyada nem var?

Senelerden beri, akşam oldu mu,

Donuk gözleriyle ıssız yolumu

Ondan başka yok ki bir bekleyenim.

Yusuf Ziya ORTAÇ

DÖRTLEME

Gurur

Sevdiceğim, gerçeğimsin, yoğumsun, varımsın,

Hırçın denizimsin, köpüklü dalgalarımsın.

Bir esrik rüzgâr esiyor göz bebeklerinde

Dört mevsim boyuncasın, tekmil ilkbaharımsın.

Fevzi HALICI

İNCELEME

1. metin

NERGİS İLE YANKI

2. metin

DOĞUNUN SEVDALARI

1.Sınıfınızda iki gruba ayrılınız. Okuduğunuz birinci ve ikinci metni aşağıdaki yönergelere göre inceleyiniz. İnceleme sonucunda grup görüşlerini sözcünüz aracılığıyla tahtaya yazınız.

a. Metinlerin hangisinde anlatılanlar düz yazı olarak anlatılabilir? Neden?

a. NERGİS İLE YANKI çevrilebilir. Olay örgüsü var ve çevrildiğinde anlam bozulmaz.

b. Metinlerde ahenk unsurlarında olan akrostiş, aliterasyon, asonans, kafiye, iç kafiye kullanılmış mıdır? Belirtiniz.

b. Her ikisinde de kullanılmıştır. Zaten manzume ile şiirin ortak tarafları her ikisinde ahenk unsurları vardır.

c. Metinlerde ölçü kullanılmış mıdır? Belirtiniz.

c. Serbest ölçü kullanılmıştır.

ç. Metinlerde yapı nasıl oluşturulmuştur?

ç. Dizelerle oluşturulmuş ve serbest yazılmıştır.

d. Metinlerin hangisinde anlam daha açık, hangisinde sezgi ve imgeye dayandırılmıştır?

d. NERGİS İLE YANKI anlam daha açık diğeri ise sezgiye bırakılmıştır, imgeler vardır.

e. Metinlerde kullanılan kavramlar nelerdir? Bu kavramlar nerelerde, nasıl kullanılmıştır? Hangi metinde gerçek anlamlı kavramlara daha çok yer verilmiştir?

e. NERGİS İLE YANKI şiirinde gerçek anlamlı kelimeler daha fazladır.

f. Metinlerin hangisindeki gerçeklik yaşanan gerçekliğe daha yakındır?

f. NERGİS İLE YANKI gerçekliğe yakın değildir.

g. Metinlerin hangisinde dizeler şiir cümleleri olarak düzenlenmiştir?

g. Doğunun Sevdalarında düzenlenmiştir.

ğ. Metinlerin hangisinde başlangıcı, gelişmesi ve sonucu belli olan bir olay anlatılmıştır?

Ğ. NERGİS İLE YANKI şiiri giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşmuştur.

h. Metinlerin hangisi manzume (manzum hikâye), hangisi şiirdir? Manzume ile şiir arasındaki farklar nelerdir?

h. NERGİS İLE YANKI manzume , DOĞUNUN SEVDALARI şiirdir. Manzumede olay örgüsü var şiirde imge ve sanat var. Manzumede kelimeler gerçek anlamlı şiirde sanatlı ve mecazlıdır. Manzume düz yazıya çevrilirse anlamını kaybetmez şiir düz yazıya çevrilemez.

2. Okuduğunuz manzumenin olaylarını aşağıya yazınız.

2. Nergis dünyaya geldiğinde su perisi olan annesi onu falcıya ömrünün uzun uzun olup olmayacağını öğrenmeye gider. Kendini görmezse ömrü uzun olacak der falcı. Nergis büyür ve herkesi sevdiği biri olur. Ormandayken bir ses duyar  ve seslenir o sese. Kimse yoktur sadece kendi sesi ona yankı yapmaktadır. Zamanlar o sese aşık olur ve belli bir zaman sonra ormanın içindeki bir akarsuda kendini görür ve bu güzelliği hayran kalıp dona kalır ve ondan bir çiçek haline gelir.

3. Okuduğunuz manzumedeki olay, yaşanmış bir olay mıdır? Böyle bir olayın insanlar arasında yaşanabilme ihtimali var mıdır? Manzumedeki olayı kimler yaşamıştır? Bu olay nerede, ne zaman ve nasıl yaşanmıştır?

3. Yaşanmamıştır. Mitolojik bir olaydır kimsenin başından geçmemiştir.

4. Manzumede verilen olayın başlangıcı, gelişmesi ve sonunda neler olduğunu anlatınız.

4. Başlangıcı nergisi doğumu, gelişme bölümü kendi sesini duyup ona aşık olması , bitiş ise kendine akarsuda görüp donması ve çiçek olması.

5. Manzumeden neler öğrendiniz? Manzume hangi efsaneden yola çıkılarak oluşturulmuştur? Manzumeler öğretici yönü olan metinler midir? “Doğunun Sevdaları” adlı şiirin niçin duygusal bir biçimde oluşturulduğunu tartışınız. Tartışma sonucunda ulaştığınız sonucu tahtaya yazınız.

5. Nergis çiçeği efsanesinde yola çıkılarak oluşturulmuştur. Öğreticidir. Doğunun Sevdaları şiiri ise duygusal ordaki amaç bir estetik zevk uyandırmak ve çağrışımda bulunmaktır.

6. Lirik, epik, dramatik, satirik, pastoral vb. anlatımların şiirlerin oluşmasındaki rolünü açıklayınız.

6. Lirik şiir duygusal, epik şiir yiğitçe, mertçe, dramatik şiir karşılıklı konuşma şeklinde, satirik eleştirel, pastoral ise köy ve kır yaşamını anlatır. Bu gösteriyor ki bunlar şiirin anlatımı belirleyen özellikleridir.

7. Aşağıdaki şemayı inceleyiniz. Verilen bilgi hangi metne uyuyorsa o metnin bölümüne “x” işareti koyunuz.

Özellikler		1. metin		2. metin
Duygusal bir dil kullanılmış.				XXX
Coşku, heyecan ve kahramanlığı anlatan bir dil   kullanılmış.				XXX
Hüzün ve sevinci yansıtan bir dil kullanılmış.		XXX		XXX
Alaycı bir dil kullanılmış.
Tabiattaki varlıkların güzelliğini anlatan bir dil   kullanılmış.		XXX		XXX
Mecaz ve imgeye dayalı bir dil kullanılmış.				XXX

8. “Nergis ile Yankı” ve “Doğunun Sevdaları” adlı metinlerde işlenen tema nedir? Bu tema, metinlerde hangi yönlerden ele alınmıştır?

8. Sevdadır. Birisi olay örgüsü yönünden ele alınmıştır diğeri de yaşanmış sevda üzerinden ele alınmıştır.

9. “Nergis ile Yankı” ve “Doğunun Sevdaları” adlı metinlerin hangisini okuduğunuzda gözünüzde bir olay, kişiler ve yer canlanıyor?

9. Nergis ile Yankı’da oluyor.

10. “Nergis ile Yankı” ve “Doğunun Sevdaları” adlı metinlerden hangisi kişisel bir duyguyu ve bu duygunun şairde oluşturduğu çağrışımları anlatıyor? Metinlerden örneklerle düşüncenizi belirtiniz. Verdiğiniz cevaplara göre hangi metinde anlatma ve göstermenin, hangi metinde bireysel duygular ve çağrışımların verilmesi daha ön planda tutulmuştur?

10. Doğunun Sevdaları kişisel duyguları ve şairde oluşturduğu çağrışımları içerir.  Nergis ile Yankı’da anlatma ve gösterme diğer şiirde bireysel duygu ve çağrışım vardır.

11. a. Sınıfınıza getirdiğiniz manzume ve “Nergis ile Yankı” adlı manzumeyi ezberleyiniz.

a.

b. Beğendiğiniz manzumelerden antoloji oluşturunuz.

b.

3. metin

BALIKÇI

Babamın Aziz Hatırasına

—Babacığım, terlemişsin, gel terini sileyim;

—Sil bakayım, benim güzel, merhametli meleğim;

—Nerde kaldın?

—Denizdeyim, bugün sular azgındı.

O her zaman küreğime boyun eğen akıntı,

Çılgın akan bir sel gibi öfkesini arttırdı;

Beni epey uğraştırdı, ter içinde batırdı.

—Yarın dinlen…

—Ya sizlere kimler ekmek getirir?

Hangi komşu bir küçük tas sıcak çorba yedirir?

Olmaz yavrum, her gün gibi yarın dahi giderim;

Çalışarak Yaradan’dan size rızık isterim.

Demek bana yüreciğin acıyor ha?.. Hey çocuk!

Biz küçükten mayamızı terler ile yoğurduk;

Bugüne dek ne boralar içersinde çalıştık;

Sen üzülme, yavrucuğum, biz zahmete alıştık.

Biz sefiller, çok vakitler, bir parasız kalırız;

O kadar ki yorgan döşek satıp ekmek alırız.

Lakin Allah yine bizi esirgemiş, kayırmış;

Biz kullara sizler gibi teselliler ayırmış;

Evet bana tesellisin, ziraki ben her gece

Kulübemin eşiğinden içeriye girince:

Senin bana bir gülüşün her derdimi uyutur;

Ah seninle yorgun gönlüm çektiğini unutur!..

Mehmet Emin YURDAKUL

12. “Balıkçı” adlı manzumeden yazıldığı dönemdeki sosyal yaşam hakkında hangi bilgileri edindiniz? Millî Edebiyat Dönemi şairlerinden halka dönüp onların yaşantısını Türkçeyle ve hece ölçüsüyle verme düşüncesi bu şiirde ne kadar uygulanabilmiştir?

12.  Yazıldığı dönem Kurtuluş Savaşından sonraki dönem olup halkın fakirlik ve garibanlık içinde olduğu dönemdir. Türkçe ile yazılmış ama heceye tamamen uyduğu söylenemez.

13. “Balıkçı” adlı manzumede ahenk oluşturabilmek için şair hangi yöntemlere başvurmuştur?

13. Ses akışına ve özellikle de her iki dizenin sonlarında kafiye ve redifler sağlanmıştır.

14. “Balıkçı” adlı manzumede nasıl bir dil kullanılmıştır? Bu tür anlatım sanat yapmaya engel midir? Niçin?

14. Sade bir dil kullanılmıştır. Sanat yapmaya engel değildir. Çünkü sanat yapmak illa ki süslü ve ağdalı kelimeler olması gerekmiyor.

15. “Balıkçı” adlı manzumede yapıyı oluşturan birimler hakkında bilgi veriniz. Manzumelerin yapısının oluşmasına yardımcı unsurlar nelerdir? Açıklayınız.

15. Manzumeler, şiir tarzında yazılsa da olay örgüsü bulunması gereken bir özelliktir.

16. “Balıkçı” adlı manzumedeki dizeler hangi duygu ve düşünce etrafında bütünleşmiştir?

16. Fakir ve fakirlik sonucunda babanın durumu etrafında şekillenmiştir.

17. “Balıkçı” adlı manzumede kullanılan hangi kelimeler gerçek anlamlarının dışında farklı bir anlamda kullanılmıştır? Manzumede anlatılan olay sezgi, duyuş, tasarım ve izlenimlerin verilmesini engellemiş midir? Neden?

17. Suların azgın olması, mayamızı terle yoğururduk gibi kelimeler kullanılmıştır. Hayır engellememiştir. Anlatılan olaydaki duygusallık olay örgüsüyle birleşmiştir.

18. “Balıkçı” adlı manzumedeki olayı sınıfınızda canlandırınız. Manzumedeki çocuk ile babasının ruh hâli ve ses tonu hakkındaki düşüncelerinizi belirtiniz.

18.

19. “Balıkçı” adlı manzume; yapısı, ahenk unsurları, dili, anlamıyla bir bütün olarak hangi şiir geleneğinin ürünüdür? Neden böyle düşündüğünüzü açıklayınız.

19. Modern şiir geleneğimizin bir ürünüdür. Hece ve aruzu bütün özellikleri yoktur.

20. “Balıkçı” adlı manzumedeki baba ile çocuk arasındaki karşılıklı konuşmadan ne anladınız? Şair, manzumede bazı duygu ve düşünceleri sezdirmeye çalışmış mıdır? Manzumeyi okuyunca hissettiklerinizi açıklayınız.

20. Çalışmıştır. Çocuk ile baba arasında merhamet duygusu ön plana çıkmıştır. Baba çektiği bütün sıkıntıları yavrusuyla unutmaktadır.

4. metin

MUSTAFA KEMAL’İN KAĞNISI

Yediyordu Elif kağnısını,

Kara geceden geceden,

Sanki elif elif uzuyordu, inceliyordu,

Uzak cephelerin acısıydı gıcırtılar,

İnliyordu dağın ardı, yasla,

Her bir heceden heceden.

Mustafa Kemal’in kağnısı derdi, kağnısına

Mermi taşırdı öteye, dağ taş aşardı.

Çabuk giderdi, çok götürürdü Elifçik,

Nam salmıştı asker içinde.

Bu kez yine herkesten evvel almıştı yükünü,

Doğrulmuştu yola önceden önceden.

Öküzleriyle kardeş gibiydi Elif,

Yemezdi, içmezdi, yemeden içmeden onlar,

Kocabaş, çok ihtiyardı, çok zayıftı,

Mahzundu bütün bütün Sarıkız, yanı sıra,

Hafiftiler, inceden inceden.

İriydi Elif, kuvvetliydi kağnı başında.

Elma elmaydı yanakları, üzüm üzümdü gözleri,

Kınalı ellerinden rüzgâr geçerdi daim;

Toprak gülerdi çarıklı ayaklarına.

Alını yeşilini kapmıştı, geçirmişti,

Niceden, niceden.

Durdu birdenbire Kocabaş, ova bayır durdu,

Nazar mı değdi göklerden, ne?

Dah etti, yok. Dahha dedi, gitmez,

Ta gerilerden başka kağnılar yetişti geçti gacur gucur

Nasıl dururdu Mustafa Kemal’in kağnısı.

Kahroldu Elifçik, düşünceden düşünceden.

Aman Kocabaş, ayağını öpeyim Kocabaş,

Vur beni, öldür beni, koma yollarda beni.

Geçer götürür ana, çocuk, mermisini askerciğin,

Koma yollarda beni, kulun köpeğin olayım.

Bak hele üzerimden ses seda uzaklaşır,

Düşerim gerilere, iyceden iyceden.

Kocabaş yığıldı çamura,

Büyüdü gözleri, büyüdü yürek kadar,

Örtüldü gözleri örtüldü hep.

Kalır mı Mustafa Kemal’in kağnısı, bacım,

Kocabaş’ın yerine koştu kendini Elifçik.

Yürüdü düşman üstüne, yüceden yüceden.

Fazıl Hüsnü DAĞLARCA

21. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzume, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra yazılmıştır. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı şairlerinden olan Fazıl Hüsnü Dağlarca bu manzumede, yazıldığı dönemde hâkim olan zihniyeti mi yoksa kendi şiir anlayışından doğan duygu ve düşüncenin oluşturduğu zihniyetimi yansıtmaktadır? Tartışınız. Tartışmanız sonucunda vardığınız kararı tahtaya yazınız.

21. Savaştan sonra yazıldıysa bu da kendi şiir anlayışı ile yazıldığını göstermektedir.

22. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumedeki olayı kısa bir hikâye olarak defterinize yazınız. Yazdığınız metni okuyunuz. Yazdığınız metin mi yoksa manzume mi daha ahenklidir? Nedenleriyle açıklayınız.

22. Kurtuluş Savaşı yıllarında Elif isimli Anadolu kadınının cepheye mermi taşırken kağnısının yük altında kalıp can vermesini ve Elif’in duygularını anlatır.

Manzume daha etkili ve ahenklidir. Şiiri gücü her zaman düz yazıdan üstündür. Sanatsal yönü fazla olduğu için insanda daha çabuk yankı bulmaktadır.

23. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumedeki söyleyiş tarzının, “Balıkçı” manzumesindeki söyleyiş tarzından farklılıklarını tespit ediniz. Bu farklılıkların nedenini belirtiniz.

23. Olay örgülerinin faklı olması bu tarzı belirlemiştir.

24. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumede, imge yada söz sanatı olduğunu düşündüğünüz kelimelerin altını çiziniz. Neden bu kelimeleri çizdiğinizi açıklayınız.

24.          Uzak cephelerin acısıydı gıcırtılar                             Benzetme

                Mahzundu bütün bütün Sarıkız,                                              Kişileştirme

                Elma elmaydı yanakları, üzüm üzümdü gözleri,                Benzetme(Teşbih-i Beliğ)

25. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumenin yapısının nasıl oluşturulduğunu inceleyiniz. Balıkçı manzumesiyle bu manzumeyi yapı bakımından karşılaştırınız. Manzumelerdeki benzerlik ve farklılıkları bularak sıralayınız.

25. Mustafa Kemal’in Kağnısı serbest tarzda yazılmış ve olay örgüsü hakimdir.

26. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumenin temasını bulunuz. Bu temanın özelliklerini ve manzumede hangi açılardan ele alındığını belirtiniz.

26. Anadolu kadının kahramanlığı…

27. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumede anlam bütünlüğü var mıdır? Manzumedeki gerçeklik kişiden kişiye, toplumdan topluma değişebilecek bir gerçeklik midir? Neden?

27. Anlam bütünlüğü ve konu bütünlüğü vardır. Kişiden kişiye değişmez, herkes aynı algılar.

28. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzume hangi şiir geleneğinin devamı olarak oluşturulmuştur? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.

28. Modern şiir geleneği…

29. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumede sizin sezginize dayalı bir anlam gizlenmiş midir? Düşüncenizi örnekleyerek açıklayınız.

29. Hayır.

30. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumeden Elif’in Kocabaş’la konuştuğu bölümü çıkarırsanız manzumenin anlamında nasıl bir değişiklik olur?

30. Olur. Olay örgüsü Elif ile kağnısı arasında geçer.

31. “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı manzumede, Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın sanat anlayışını yansıtan hangi özellikleri görüyorsunuz? Açıklayınız.

31. Fazıl Hüsnü Dağlarca, hayatı boyunca değişik şiir tarzlarını ve değişik konuları işlemiştir. Hayatının bir döneminde Anadolu’daki Kurtuluş Savaşı yıllarını işlemiş, halkın örnek davranışını şiirleriyle resmetmeye çalışmıştır.

ANLAMA – YORUMLAMA

1. Okuduğunuz metinlerin hangisinde betimleme ve tahlillere yer verilmiştir?

1. Nergis ile Yankı, Balıkçı, Mustafa Kemal’in Kağnısı şiirlerinde betimlemelere yer verilmiştir.

2. “Nergis ile Yankı” adlı metinde adı geçen Nergis ile “Doğunun Sevdaları” adlı metinde adları geçen Ferhâd, Şirin, Leyla, Mecnun kimlerdir? Bu kişilerin edebî metinlere konu olmalarının nedeni ne olabilir?

2. Nergis, mitolojideki Narkisos diye bilinen hikayenin kahramanı, diğer isimler ise Doğu kültüründe çok meşhu olan aşk hikayelerinin kahramanlarıdır. Verilen eserler aşk anlatıldığı için bu kişiler örnekleme olarak kullanılmıştır.

3. İncelediğiniz metinlerin hangisini beğendiniz? Bu metinlerde aşk duygusunun işlenişi hangi yönleriyle ele alınmıştır? Siz aynı konuda bir manzume ya da şiir yazsaydınız hangi temayı, niçin kullanırdınız?

3. Cevabı size kalmış…

4. Şiir ve hikâye türünün yanı sıra manzume gibi bir türün oluşturulmasının nedeni ne olabilir?

4. Özellikle olay örgüsü anlatılan metinlerde anlatımın daha etkili kılınması için ortaya çıkmıştır. Hikaye düzyazı olduğu için sanatsal özelliği çok fazla vermez. Şiirse imgelerle yüklü olduğu için anlatımın farklı anlaşılması söz konusu olabilir.

5. Metinlerde kullanılan zaman kiplerini inceleyiniz. Metinlerde niçin bu kiplerin tercih edildiğini açıklayınız.

5. Geçmişteki olayları anlattığı için rivayet özelliği kazandırmak amacıyla yazılmıştır.

6. “Balıkçı” ve “Mustafa Kemal’in Kağnısı” manzumelerindeki olaylar günümüzde de yaşanabilir mi? Sosyal ve teknolojik gelişmeler, toplumumuzdaki bu tür sorunları ortadan kaldırabildi mi? Neden?

6. Yaşanmayabilir. Bu tür sorunları ortadan kaldırsa yeni  sorunları ortaya çıkarmıştır.

7. Sevdiğiniz manzumeleri yazarak oluşturduğunuz antolojinizden ezberlediğiniz manzumelerin birkaçını okuyunuz. Sizin ve arkadaşlarınızın hazırladığı antolojilerden şiirler seçerek sınıfça bir manzume antolojisi oluşturunuz.

7.

8. Daha önceden yaptığınız hazırlıkları da kullanarak sınıfınızda bir şiir dinletisi düzenleyiniz. Ezberlediğiniz şiirleri arkadaşlarınıza sununuz.

8.

DEĞERLENDİRME

1. Manzume ile şiir arasındaki farkı en belirgin olarak veren seçenek aşağıdakilerden hangisidir?

A. Belli bir temada yazılması

B. Ahenk unsurlarının bulunması

C. Bir olay örgüsünün verilmesi

D. Şiir gerçekliğinin bulunması

E. Epik bir anlatım olması

CEVAP:C

2. Aşağıdakilerden hangisi manzume için söylenemez?

A. Bir olayı başlangıcından sonucuna kadar verir.

B. Bireysel duygular ve bu duyguların yarattığı çağrışımlar anlatılır.

C. Betimlemeler ve ruh tahlilleri bulunur.

D. Öğrenilen geçmiş zaman kullanılır.

E. Bir olay anlatılır ya da göz önünde canlandırılır.

CEVAP:C

3. Aşağıdaki cümleleri tamamlayınız.

•             Manzumeler OLAY ÇEVRESİNDE GELİŞEN  metinlerdir.

•             Manzumede anlatma ve GÖSTERME şiirde SÖZ SANATLARI, duygu ve çağrışım önemlidir.

•             Manzumede YAŞANMIŞ ya da YAŞANABİLECEK  olaylar anlatılır.

•             Manzumede olay, yer, ZAMAN ve KİŞİ unsurları verilir.

•             Manzumede anlatılanlar HİKAYE, ROMAN olarak anlatılabilir.

4. Manzumeler niçin didaktik metin olarak kabul edilir?

4.  Anlatıldığı olaylar açık ve net olduğu için aynı zamanda bilgi verdiği için

5. Aşağıdaki cümleleri okuyunuz. Doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

( D ) “Balıkçı” manzumesindeki olay bir hikâyede de anlatılır.

( Y ) “Mustafa Kemal’in Kağnısı” adlı metin bir şiirdir.

( Y ) Manzume ve şiir aynı anlama gelen terimlerdir.

( Y ) “Balıkçı” ve “Nergis ile Yankı” aynı edebî döneme ait manzumelerdir.

9.Sınıf Edebiyat Kitabı 2.Ünite Sonu Değerlendirme Soruları (Sayfa 93,94,95)

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıda adları verilen metinlerin hangisi divan şiirinin bir örneğidir?

A. Türkü

B. Balıkçı

C. Gazel

D. Çakıl

E. Ağustos Çıkmazı

CEVAP: C

2. Bir şiiri incelerken aşağıdaki özelliklerin hangisini aramazsınız?

A. Şiirin yapısının nasıl oluştuğunu

B. Şiirdeki olayın kimin başından geçtiğini

C. Şiirin hangi geleneğe göre oluşturulduğunu

D. Şiirde ritim olup olmadığını

E. Şiirde hangi edebî sanatların bulunduğunu

CEVAP: B

3. Manzume ile şiir arasındaki en belirgin fark nedir?

3. Olay örgüsü varsa manzumedir, yoksa şiirdir.

4. Şiir örneklerini incelerken bu şiirleri birbirinden farklı kılan hangi özellikler dikkatinizi çekti? Açıklayınız.

4. Yapıları farklı olsa kiminde olay örgüsü var kiminde de imge ve sanatlı bir söyleyiş vardır.

5. Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarının başına “D”, yanlış olanlarının başına “Y” yazınız.

( D ) “Balıkçı” manzumesindeki olay bir hikâyede de anlatılır.

( D ) “Çakıl” şiirinde imge kullanılmıştır.

( Y ) “Git Bahar” şiirinde kafiye yoktur.

( D ) Türküdeki “Ağlama gözlerim mevlâm kerimdir.” dizesi nakarattır.

( Y ) “Gazel” didaktik şiire örnektir.

( Y ) “Mustafa Kemal’in Kağnısı” metni bir şiirdir.

( Y ) Manzume ve şiir aynı anlama gelen terimlerdir.

( Y ) “Ağustos Çıkmazı” metninde belli bir tema yoktur.

6. Aşağıdaki cümleleri bu konuda öğrendiğiniz bilgileri kullanarak tamamlayınız.

Şiir dili İMGELERE dayanır.

Şiir yazıldığı/söylendiği dönemin SOSYAL, SİYASİ ve kültürel hayatından izler taşır.

Şiirde REDİF, kafiye ve SES akışı ahengin oluşmasında yardımcı olur.

Şiirde KELİMELER yeni anlamlar kazanır.

Şiirde anlam okurun BİLGİSİNE göre değişebilir.

Nasıl istersen öyle dinle, bakın;

Dalların zirvesindeyiz ancak,

Yarı yoldan ziyâde yerden uzak;

Yarı yoldan ziyâde mâha yakın.

Ahmet Haşim

1. Yukarıdaki şiir, yazıldığı dönemde hâkim olan zihniyeti hangi özellikleriyle yansıtmaktadır?

1.

Bir gül baygın durur bahçede

Yaprakları serin

Sen sarı güllerin en sarısı

Yağmur gibisin.

Cahit Külebi

2. Yukarıdaki dizelerde ahenk özelliklerinin hangileri vardır?

2. Serbest nazımla yazılmıştır. S sesi tekrarlarından oluşmuştur. Serin ve gibisin sözcükleriyle kafiye yapılmıştır.

3. Aşağıdakilerden hangisi bir şiirin dilinde genellikle bulunmaz?

A. Söz sanatı

B. İmge

C. Terim

D. Mecaz

E. Yan anlam

CEVAP:C

4. Aşağıdakilerin hangisi şiir dilindeki “çağrışım” kelimesini açıklayan bir ifadedir?

A. Şiirde kelimelerin tekrarından doğan ahenk

B. Şiirde kelimelerin kendi anlamları dışında kullanılarak kazandıkları anlam değeri

C. Şiirde kelimelerin yeni bir durumu ve görünümü anlatması

D. Şiirde insan hayalinin kelimelerle anlatılması

E. Şiirde farklı anlamlara gelen kelimelerin kullanılması

CEVAP: B

5. Aşağıdakilerden hangisi şiirin yapısıyla ilgili bir terimdir?

A. Ölçü

B. Tema

C. Kafiye

D. Aliterasyon

E. Nazım şekli

CEVAP: E

6. Şiir, dizelerle oluşturulmak zorunda mıdır? Neden?

6. Dizelerle oluşturulmak zorunda değildir. Mensur şiir denilen bir yapı vardır ki burada şiirler düzyazı şeklinde de oluşabilir.

7. Yaşanan gerçeklik şiirde verilebilir mi? Düşüncelerinizi nedenleriyle açıklayınız.

7. Didaktik şiirde verilebilir ya da her hangi manzume de verilebilir.

Bir yol bilirim; Âdem’e, Havva’ya gider,

Bir yol bilirim; aşka ve sevdaya gider,

Bir yol ki, ömür bahçelerinden geçerek

Yaşlarla, figanlarla musallaya gider!..

Bekir Sıtkı Erdoğan

8. Yukarıdaki dörtlüğün temasını bulunuz.

8. Teması ölümdür.

[tab:2.Bölüm]

Ben uyurken

Duvarıma tırmandın

Güllerimi yoldun.

Ve bütün şikâyetin

Sen uyurken

Bahçene girenlerden

Özdemir Asaf

9. Yukarıdaki şiirde koyu yazılmış kelimelerin imge olup olmadığını nedenleriyle belirtiniz.

9. Yukarıdaki kelimeler birer imge olarak kullanılmıştır. Burada kullanılan uyumak, duvar, gül ve bahçe kelimeleri gerçek anlamlı kelimeler değildir.

10. Aşağıdaki özelliklerin hangisi manzumeye hangisi şiire aittir? Karşılarına yazınız.

10.          imge                     ŞİİR

öğreticilik           MANZUME

11. Bir manzume ile şiiri birbirinden ayıran en önemli özellik aşağıdakilerden hangisidir?

A. Ölçülü olması

B. Olay örgüsünün olması

C. Yan anlamlı kelimeler olması

D. Kafiyeli olması

E. Gerçek bir olaydan esinlenilmiş olması

CEVAP:B

12. Bir şiiri yorumlarken nelere dikkat edilmelidir?

12. Şiir kullanılan kelimelerin ne kadar gerçekliğe uygun olduğuna, şairin yetiştiği döneme, geleneğe, hangi edebi gelenekle yazıldığına, şairinin hayatına…

13. Şiiri yorumlarken parça bütünle mi yoksa bütün parçayla mı anlamlandırılmalıdır? Neden?

13. Yorumlarken metnin bütünün bakılmalı ve şiirde parça bütünü ifade etmez.

14. Aşağıdaki cümleleri bu ünitede öğrendiğiniz bilgileri kullanarak tamamlayınız.

Şiirde anlam ve SES kaynaşmasından oluşan DİZE, beyit, BEND, kıta ve şiir cümlelerini oluşturur.

İmge şiirin  DİL  özelliklerindendir.

15. Aşağıdaki terimlerin anlamlarını sözlüğünüzden bularak yazınız.

Lirik şiir   uygu ve coşku ürünü olan şiirlerdir

Satirik şiir : Eleştiri ve  yergi şiiridir

Pastoral şiir : Çoban yaşamı, köy, kır hayatının konu edinen şiirlerdir.

Didaktik şiir : Öğretici şiirlerdir.

Epik şiir : Yiğitçe, mertçe söylenen ve kahramanlık içeren şiirlerdir.