Yazar
BİR METİNDEKİ KELİME GRUPLARINI VE CÜMLENİN ÖGELERİNİBULMA, İNCELEME
www.edebiyatfatihi.net
www.edebiyatfatihi.net
HUZUR ROMANINDAN...Köprünün kenarında kahvenin saçağında, manasını anlamadıkları hızlı konuşmalar oluyor, / bazen bir kırlangıç küçük kanat çırpınışlarıyla, tıpkı yüzen bir insanın kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan haliyle boşlukta tutunduğu noktadan hudutsuz maviliğe kendisini bırakıyor,/ sonra gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağıya doğru süzülüyor /ve / bu süzülüş tam sonuna kadar böyle gidecek vehmini uyandırdığı zaman, birdenbire ufkileşiyor, / kendi üzerinde münhaniler, helezanlar çiziyor,/ bilinmez bir hendese davasını ispat eder gibi bir yığın kesik ve iç içe hareketler birbirini takip ediyor / ve / nihayetinde bu kendi ördüğü ağdan bir kanat darbesiyle kurtuluyor,/ telaşlı ve sevinçli yuvasına kavuşuyordu.
Bu metinde ayrı ayrı değerlendirilmesi gereken sekiz cümle bulunmaktadır.
1. Köprünün kenarında kahvenin saçağında, manasını anlamadıkları hızlı
konuşmalar oluyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
oluyor(du): yüklem
manasını anlamadıkları hızlı konuşmalar: özne
kahvenin saçağında: yer tamlayıcısı
Köprünün kenarında: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
Köprünün kenarı: belirtili isim tamlaması
kahvenin saçağı: belirtili isim tamlaması
manasını anlamadıkları(s) / hızlı konuşmalar(i): sıfat tamlaması
hızlı(s) / konuşmalar(i): sıfat tamlaması
manasını anlamadıkları: tamlayanı düşmüş iyelik grubu
manasını (bln) / anlamadık: Sıfat-fiil grubu
2. Bazen bir kırlangıç küçük kanat çırpınışlarıyla, tıpkı yüzen bir insanın kendisini
sadece olduğu sularda tutmağa çalışan haliyle, boşlukta tutunduğu noktadan
hudutsuz maviliğe kendisini bırakıyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
bırakıyor(du) : yüklem
bir kırlangıç: özne
kendisini: belirtili nesne
Bazen: zarf tümleci
küçük kanat çırpınışlarıyla: zarf tümleci
Tıpkı: cümle dışı öğe
yüzen bir insanın kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan haliyle: zarf tümleci
boşlukta tutunduğu noktadan: yer tamlayıcısı
hudutsuz maviliğe: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
Bir(s) / kırlangıç(i) : sıfat tamlaması
küçük kanat çırpınışları(i) / ile (çe) : edat grubu
küçük(s) / kanat çırpınışları(i) : sıfat tamlaması
kanat (ty) / çırpınışları(tn): belirtisiz isim tamlaması
yüzen bir insanın kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan hali(i) / ile (çe) :
edat grubu
yüzen bir insanın(ty) / kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan hali(tn) :
belirtili isim tamlaması
yüzen(s) / bir insan(i) : sıfat tamlaması
bir(s) / insan(i) : sıfat tamlaması
kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan(s)/ hal(i) : sıfat tamlaması
kendisini sadece olduğu sularda tutmağa(yt)/ çalışan(y) : sıfat-fiil grubu
kendisini(n)/ sadece(cdö)/ olduğu sularda(yt)/ tutmak(y) : isim-fiil grubu
olduğu(s)/ sular(i) : sıfat tamlaması
boşlukta tutunduğu(s) / nokta(i) : sıfat tamlaması
boşlukta(yt) / tutunduk (y) : sıfat-fiil grubu
hudutsuz(s) / mavilik(i) : sıfat tamlaması
3. Sonra gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağıya doğru
süzülüyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
süzülüyor(du) : yüklem
O (bir kırlangıç) : özne
Sonra: zarf tümleci
gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağıya doğru: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağıya(i) / doğru(çe) : edat grubu
gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağı: uzaklaşma grubu
gözlerinin artık takip edemeyeceği(s) / nokta(i) : sıfat tamlaması
gözlerinin(ty) / artık takip edemeyeceği(tn) : belirtili isim tamlaması
artık(z) / takip edemeyeceği(y) : sıfat- fiil grubu
Tezimizin ilk bölümünde geçen birleşik fiil bahsinde de söz ettiğimiz gibi; birleşik fiiller morfolojik
yapılar olduğundan cümle tahlili sırasında bu morfolojik yapı kelime grubu olarak
değerlendirilmemelidir. Bu sebepten biz “takip et- “ birleşik fiilini burada kelime grupları içinde
değerlendirmiyoruz.
4. Bu süzülüş tam sonuna kadar böyle gidecek vehmini uyandırdığı zaman,
birdenbire ufkileşiyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
ufkileşiyor(du) : yüklem
Bu süzülüş: özne
tam sonuna kadar böyle gidecek vehmini uyandırdığı zaman: zarf tümleci
birdenbire: zarf tümleci
Kelime Grupları :
Bu (s) / süzülüş(i) : sıfat tamlaması
tam sonuna kadar böyle gidecek vehmini uyandırdığı(s) / zaman(i) : sıfat tamlaması
tam(z) / sonuna kadar böyle gidecek vehmini(bln) / uyandırdık(y) : sıfat- fiil grubu
sonuna kadar böyle gidecek(s) / vehmi(i) : sıfat tamlaması
sonuna kadar(z) / böyle(z) / gidecek (y): sıfat- fiil grubu
sonuna(i) / kadar(çe) : edat grubu
5. Kendi üzerinde münhaniler, helezanlar çiziyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
çiziyor(du) : yüklem
O : özne
münhaniler: belirtisiz nesne
helezanlar: belirtisiz nesne
Kendi üzerinde: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
Kendi(ty) / üzeri(tn) : belirtisiz isim tamlaması
6. Bilinmez bir hendese davasını ispat eder gibi bir yığın kesik ve iç içe hareketler
birbirini takip ediyor(du).
Cümlenin Öğeleri:
takip ediyor(du) : yüklem
bilinmez bir hendese davasını ispat eder gibi bir yığın kesik ve iç içe hareketler: özne
birbirini: belirtili nesne
Kelime Grupları :
bilinmez bir hendese davasını ispat eder gibi(s)/ bir yığın kesik ve iç içe hareket(i): sıfat
tamlaması
bir yığın(s)/ kesik ve iç içe hareket(i): sıfat tamlaması
bir(s) / yığın(i) : sıfat tamlaması
kesik ve iç içe(s)/ hareket(i): sıfat tamlaması
kesik(i) / ve(be) / iç içe (i) : bağlama grubu
iç içe: kısaltma grubu
bilinmez bir hendese davasını ispat eder(i) / gibi(çe) : edat grubu
bilinmez bir hendese davasını(bln)/ ispat eder(y): sıfat- fiil grubu
bilinmez(s)/ bir hendese davası(i): sıfat tamlaması
bir(s)/ hendese davası(i): sıfat tamlaması
hendese(ty)/ davası(tn): belirtisiz isim tamlaması
7. Nihayetinde bu kendi ördüğü ağdan bir kanat darbesiyle kurtuluyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
kurtuluyor(du) : yüklem
O : özne
bu kendi ördüğü ağdan: yer tamlayıcısı
Nihayetinde: zarf tümleci
bir kanat darbesiyle: zarf tümleci
Kelime Grupları :
bu(s) / kendi ördüğü ağ (i) : sıfat tamlaması
kendi ördüğü(s) / ağ(i) : sıfat tamlaması
kendi(ö)/ ördük(y) : sıfat-fiil grubu
bir kanat darbesi(i) / ile(çe) : edat grubu
bir(s) / kanat darbesi(i) : sıfat tamlaması
kanat(ty) / darbesi(tn) : belirtisiz isim tamlaması
8. Telaşlı ve sevinçli yuvasına kavuşuyordu.
Cümlenin Öğeleri:
kavuşuyordu: yüklem
O: özne
yuvasına: yer tamlayıcısı
telaşlı ve sevinçli: zarf tümleci
Kelime Grupları:
telaşlı (i) / ve(be) / sevinçli (i) : bağlama grubu
Bu metinde ayrı ayrı değerlendirilmesi gereken sekiz cümle bulunmaktadır.
1. Köprünün kenarında kahvenin saçağında, manasını anlamadıkları hızlı
konuşmalar oluyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
oluyor(du): yüklem
manasını anlamadıkları hızlı konuşmalar: özne
kahvenin saçağında: yer tamlayıcısı
Köprünün kenarında: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
Köprünün kenarı: belirtili isim tamlaması
kahvenin saçağı: belirtili isim tamlaması
manasını anlamadıkları(s) / hızlı konuşmalar(i): sıfat tamlaması
hızlı(s) / konuşmalar(i): sıfat tamlaması
manasını anlamadıkları: tamlayanı düşmüş iyelik grubu
manasını (bln) / anlamadık: Sıfat-fiil grubu
2. Bazen bir kırlangıç küçük kanat çırpınışlarıyla, tıpkı yüzen bir insanın kendisini
sadece olduğu sularda tutmağa çalışan haliyle, boşlukta tutunduğu noktadan
hudutsuz maviliğe kendisini bırakıyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
bırakıyor(du) : yüklem
bir kırlangıç: özne
kendisini: belirtili nesne
Bazen: zarf tümleci
küçük kanat çırpınışlarıyla: zarf tümleci
Tıpkı: cümle dışı öğe
yüzen bir insanın kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan haliyle: zarf tümleci
boşlukta tutunduğu noktadan: yer tamlayıcısı
hudutsuz maviliğe: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
Bir(s) / kırlangıç(i) : sıfat tamlaması
küçük kanat çırpınışları(i) / ile (çe) : edat grubu
küçük(s) / kanat çırpınışları(i) : sıfat tamlaması
kanat (ty) / çırpınışları(tn): belirtisiz isim tamlaması
yüzen bir insanın kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan hali(i) / ile (çe) :
edat grubu
yüzen bir insanın(ty) / kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan hali(tn) :
belirtili isim tamlaması
yüzen(s) / bir insan(i) : sıfat tamlaması
bir(s) / insan(i) : sıfat tamlaması
kendisini sadece olduğu sularda tutmağa çalışan(s)/ hal(i) : sıfat tamlaması
kendisini sadece olduğu sularda tutmağa(yt)/ çalışan(y) : sıfat-fiil grubu
kendisini(n)/ sadece(cdö)/ olduğu sularda(yt)/ tutmak(y) : isim-fiil grubu
olduğu(s)/ sular(i) : sıfat tamlaması
boşlukta tutunduğu(s) / nokta(i) : sıfat tamlaması
boşlukta(yt) / tutunduk (y) : sıfat-fiil grubu
hudutsuz(s) / mavilik(i) : sıfat tamlaması
3. Sonra gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağıya doğru
süzülüyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
süzülüyor(du) : yüklem
O (bir kırlangıç) : özne
Sonra: zarf tümleci
gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağıya doğru: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağıya(i) / doğru(çe) : edat grubu
gözlerinin artık takip edemeyeceği noktadan aşağı: uzaklaşma grubu
gözlerinin artık takip edemeyeceği(s) / nokta(i) : sıfat tamlaması
gözlerinin(ty) / artık takip edemeyeceği(tn) : belirtili isim tamlaması
artık(z) / takip edemeyeceği(y) : sıfat- fiil grubu
Tezimizin ilk bölümünde geçen birleşik fiil bahsinde de söz ettiğimiz gibi; birleşik fiiller morfolojik
yapılar olduğundan cümle tahlili sırasında bu morfolojik yapı kelime grubu olarak
değerlendirilmemelidir. Bu sebepten biz “takip et- “ birleşik fiilini burada kelime grupları içinde
değerlendirmiyoruz.
4. Bu süzülüş tam sonuna kadar böyle gidecek vehmini uyandırdığı zaman,
birdenbire ufkileşiyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
ufkileşiyor(du) : yüklem
Bu süzülüş: özne
tam sonuna kadar böyle gidecek vehmini uyandırdığı zaman: zarf tümleci
birdenbire: zarf tümleci
Kelime Grupları :
Bu (s) / süzülüş(i) : sıfat tamlaması
tam sonuna kadar böyle gidecek vehmini uyandırdığı(s) / zaman(i) : sıfat tamlaması
tam(z) / sonuna kadar böyle gidecek vehmini(bln) / uyandırdık(y) : sıfat- fiil grubu
sonuna kadar böyle gidecek(s) / vehmi(i) : sıfat tamlaması
sonuna kadar(z) / böyle(z) / gidecek (y): sıfat- fiil grubu
sonuna(i) / kadar(çe) : edat grubu
5. Kendi üzerinde münhaniler, helezanlar çiziyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
çiziyor(du) : yüklem
O : özne
münhaniler: belirtisiz nesne
helezanlar: belirtisiz nesne
Kendi üzerinde: yer tamlayıcısı
Kelime Grupları :
Kendi(ty) / üzeri(tn) : belirtisiz isim tamlaması
6. Bilinmez bir hendese davasını ispat eder gibi bir yığın kesik ve iç içe hareketler
birbirini takip ediyor(du).
Cümlenin Öğeleri:
takip ediyor(du) : yüklem
bilinmez bir hendese davasını ispat eder gibi bir yığın kesik ve iç içe hareketler: özne
birbirini: belirtili nesne
Kelime Grupları :
bilinmez bir hendese davasını ispat eder gibi(s)/ bir yığın kesik ve iç içe hareket(i): sıfat
tamlaması
bir yığın(s)/ kesik ve iç içe hareket(i): sıfat tamlaması
bir(s) / yığın(i) : sıfat tamlaması
kesik ve iç içe(s)/ hareket(i): sıfat tamlaması
kesik(i) / ve(be) / iç içe (i) : bağlama grubu
iç içe: kısaltma grubu
bilinmez bir hendese davasını ispat eder(i) / gibi(çe) : edat grubu
bilinmez bir hendese davasını(bln)/ ispat eder(y): sıfat- fiil grubu
bilinmez(s)/ bir hendese davası(i): sıfat tamlaması
bir(s)/ hendese davası(i): sıfat tamlaması
hendese(ty)/ davası(tn): belirtisiz isim tamlaması
7. Nihayetinde bu kendi ördüğü ağdan bir kanat darbesiyle kurtuluyor(du).
Cümlenin Öğeleri :
kurtuluyor(du) : yüklem
O : özne
bu kendi ördüğü ağdan: yer tamlayıcısı
Nihayetinde: zarf tümleci
bir kanat darbesiyle: zarf tümleci
Kelime Grupları :
bu(s) / kendi ördüğü ağ (i) : sıfat tamlaması
kendi ördüğü(s) / ağ(i) : sıfat tamlaması
kendi(ö)/ ördük(y) : sıfat-fiil grubu
bir kanat darbesi(i) / ile(çe) : edat grubu
bir(s) / kanat darbesi(i) : sıfat tamlaması
kanat(ty) / darbesi(tn) : belirtisiz isim tamlaması
8. Telaşlı ve sevinçli yuvasına kavuşuyordu.
Cümlenin Öğeleri:
kavuşuyordu: yüklem
O: özne
yuvasına: yer tamlayıcısı
telaşlı ve sevinçli: zarf tümleci
Kelime Grupları:
telaşlı (i) / ve(be) / sevinçli (i) : bağlama grubu
HAZIRLAYAN: SAKİNE DEMENCOŞKUN
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.
EmoticonEmoticon