Terci-i bend, Ziya Paşa'nın 1870’da kaleme aldığı ünlü şiiridir. Tanzimat ilk döneminin önemli şairi Ziya Paşa bu ünlü şiirini Bağdatlı Ruhi'ye nazire olarak yazmıştır. Dönemin sosyal eleştirisi olan Terkib-i Bendin geneli Divan şiir geleneğini yansıtır. Yalnızca on beyitten oluşan her bendin sonunda bulunup bendleri birbirine bağlayan bendiyeler veya vasıta beyitleri kendi içlerinde kafiyelenmiştir: "aa xa xa xa xa xa xa xa xa xa bb". Kullanılan kafiyenin çeşidi de, tam kafiyedir. Aşağıda Terkib-i Bend'in 9.bendinin günümüz Türkçesini bulabilirsiniz...
TERKİB-İ BEND
-9-TERKİB-İ BEND
1. Pek rengine aldanma felek eski felekdir;
Zîrâ feleğin meşreb-i nâ-sâzı dönekdir.
2. Ya bister-i kemhâda, ya vîrânede cân ver;
Çün bây ü gedâ hâke beraber girecekdir.
3. Allah'a sığın sahs-ı halîmin gazabından;
Zîrâ yumuşak huylu atın çiftesi pekdir.
4. Yakdı nice cânlar o nezâketle tebessüm,
Şîrin dahi kasd etmesi câna gülerekdir.
5. Bed-asla necâbet mi verir hiç üniforma?
Zer-dûz palan vursan eşek yine eşekdir!
6. Bed-mâye olan anlaşılır meclis-i meyde;
İşret güher-i âdemi temyîze mihektir.
7. Nush ile yola gelmeyeni etmeli tekdîr,
Tekdîr ile uslanmayanın hakkı kötekdir.
8. Nâdânlar eder sohbet-i nâdânla telezzüz,
Dîvânelerin hem-demi dîvâne gerekdir.
9. Afv ile mübeşşer midir ashâb-ı merâtib?
Kânûn-ı cezâ âcize mi has demekdir!
10. Milyonla çalan mesned-i izzetde ser-efrâz,
Bir kaç kuruşu mürtekibin câyı kürekdir.
İmân ile dîn akçedir erbâb-ı gınâda,
Nâmus u hamiyyet sözü kaldı fukarâda!..
Ziya Paşa |