Karacaoğlan Ela Gözlüm Ben Bu İlden Gidersem Şiirinin Teması, Ölçüsü, Kafiye,Redifleri, Edebi Sanatları, İncelemesi

Bu yazımızda Aşık tarzı edebiyatın en önemli isimlerinden olan Karacaoğlan'ın "Ela Gözlüm Ben Bu İlden Gidersem" şiirinin ölçüsünü, kafiye ve rediflerini, edebi sanatlarını, uyak şemasını, temasını ve açıklamasını bulabilirsiniz... Önce şiiri hatırlayıp incelemeye geçelim:

ELA GÖZLÜM BEN BU İLDEN GİDERSEM
Ela gözlüm ben bu ilden gidersem;
Zülfü perişanım kal melil melil.
Kerem et aklından çıkarma beni;
Ağla gözyaşın sil melil melil

Yeğin ey sevdiğim, sen seni düzelt;
Karayı bağla da beyazı çöz, at.
Doldur ver badeyi, bir daha uzat;
Ayrılık şerbetini ver melil melil.

Elvan çiçeklerden sokma başına,
Kudret kalemini çekme kaşına,
Beni unutursan doyma yaşına,
Gez benim aşkımla yâr melil melil.

İkinci ve üçüncü dörtlükte ozan,
Karac’oğlan der ki ölüp ölünce,
Ben de güzel sevdim kendi halımca,
Varıp gurbet ile vasıl olunca,
Dostlardan haberim al melil melil.

Karacaoğlan
haz.: Saim Sakaoğlu

İNCELEMESİ

Hazırlayan: edebiyatfatihi.net editörleri

Ölçüsü: 11'li hece ölçüsü

Kafiye-Redifleri:

İlk dörtlükte: "kal melil melil" redif; "-l" yarım kafiye

2.dörtlükte: "t" yarım kafiye

3.dörtükte: "-ına" redif "aş" tam kafiye

4. dörtlükte: "unca" redif; "l" yarım kafiye

Edebi Sanatlar: 

melil melil: tekrir 

gitmek-kalmak: tezat 

ey sevdiğim: nida(seslenme) sanatı

Ayrılık şerbeti: teşbih (benzetme)

Kara-beyaz: tezat

Nazım Birimi: Dörtlük

Uyak Şeması: abab/cccb/dddb/eeeb

Tema: Gurbet

Şiirdeki Deyimler:

aklından çıkarmamak

karalar bağlamak

haber almak

Nazım Biçimi: Koşma

Türü: Güzelleme

KARACAOĞLAN KİMDİR?
Aşık edebiyatının en büyük şairi sayılmaktadır.
Koşma türündeki şiirleriyle özellikle de güzellemeleriyle tanınmıştır.
16.yüzyılın sonları ile 17.yüzyılın başlarındaki yaşadığı sanılmaktadır.
Şiirlerini sade bir dille yazmıştır.
Hece ölçüsünü ustalıkla kullanmıştır.
Saz şairliğinin piri sayılır. 
Din dışı konularda yazmıştır.
Koşmaları oldukça sevilmiştir. (Güzellemeleriyle ünlüdür)
Kuvvetli lirik egemenliği hâkimdir şiirlerine.
Anadolu”yu at sırtında gezip şiir söylemiştir.
Divan şiirinden etkilenmemiş, bütün şiirlerinde Halk şiirinin şekil ve söyleyiş özelliklerine bağlı kalmıştır.

Daha ayrıntılı bilgiler için tıklayabilirsin

Kaygusuz Abdal Nefes Ölçüsü, Kafiye-Redifleri, Nazım Birimi, Edebi Sanatları, Açıklaması

Kaygusuz Abdal Nefes Ölçüsü, Kafiye-Redifleri, Nazım Birimi, Edebi Sanatları, Açıklaması

Önemli mutasavvıflardan Kaygusuz Abdal'in "nefes"ini incelemeden önce "nefes" nedir ona bakalım:

Nefes, Alevi-Bektaşi şairlerinin yazdığı tasavvufi şiirlerdir.
Genellikle, nefeslerde tasavvuftaki Vahdet-i Vücud felsefesi nlatılır.
Bunun yanında Hz. Muhammed (S.A.V) ve Hz. Ali (R.A) için övgüler de söylenir.
Nazım birimi dörtlüktür. Dörtlük sayısı 3 ila 8 arasında değişir.
Hece ölçüsüyle yazılırlar. Ama aruz ölçüsüyle yazılan nefesler de vardır.
 Nefeslerde, kalenderâne ve alaycı bir üslup dikkati çeker.
Özellikle Pir Sultan Abdal, bu tarzdaki şiirleriyle tanınır.

NEFES'İN DÖRTLÜK DÖRTLÜK AÇIKLAMASI
1.DÖRTLÜK: Bu birimde Kaygusuz Abdal, beylerinin ve Anadolu dervişlerinin Abdal Musa’ya geldiklerini belirtmektedir.

2.DÖRTLÜK:  Şair,Abdal Musa’ya Anadolu dervişlerinin,hastalıklarına derman istyenlerin,sağlıklı olanların yani herkesin ona bağlandığını ifade etmektedir.

3.DÖRTLÜK: Şair,Hind’den tüccarların gelip Abdal Musa’nın dergahında konakladığını, açlıklarının giderildiğini, Abdal Musa’ya mürit (aşık) olmak isteyenlerin benlik elbisesinden soyunduğunu anlatmaktadır.

www.edebiyatfatihi.net

4.DÖRTLÜK: Şair,Abdal Musa’nın karşısında gerçeklerin dara durduğundan, kurbanların kesildiğinden, kudümlerin çalınıp sancakların açıldığından, tuğların kalktığından bahsetmektedir.

5.DÖRTLÜK : Şair, Allah’tan bir isteğinin olduğunu, inkarcıların evliyanın halinden anlamadığını, piri Abdal Musa’dan ayrı düştüğünü ifade etmektedir.

"NEFES" İNCELEMESİ 

Tüm İnceleme: edebiyatfatihi.net 

Nazım Birimi: Dörtlük, 5 BİRİM
Ölçüsü: 11'li hece ölçüsü

TEMA : ABDAL MUSA'YA ÖVGÜ

KAFİYE ve REDİFLERİ

a-Beglerimüz elvan gülün üstine,
b-Aglar gelür şahum Abdal Mûsâ’ya.
a-Urum abdalları postun egnine,
b- Baglar gelür şahum Abdal Mûsâ’ya.

"-ne": redif ,-"-i" : yarım kafiye
"-lar gelür şahum Abdal Musa’ya" :redif ;  "ag": tam kafiye
c-Urum abdalları gelür dost deyü,
c-Egnimüzde aba hırka post deyü,
c-Hastaları gelür derman isteyü,
b-Saglar gelür şahum Abdal Mûsâ’ya.


- deyü redif : ost: zengin uyak
-lar gelür şahum Abdal Musa’ya:redif 

d-Hind’den bazergânlar gelür yayunur,
d-Pişer lokmaları açlar doyunur,
d-Âşkları gelür bunda soyunur,
b-Erler gelür þahum Abdal Mûsâ’ya

-unur : redif , "y" yarım uyak
-lar gelür şahum Abdal Musa’ya:redif 


Meydanında dara durmuş gerçekler,
Çalınur koç kurbanlara bıçaklar,
Dögilür kudüm açılur sancaklar,
Tuglar gelür şahum Abdal Mûsâ’ya.

-ler-lar : redif , "-k" yarım uyak
-lar gelür şahum Abdal Musa’ya:redif 


Benüm bir istegüm vardur Kerim’den,
Münkir bilmez evliyânun hâlinden,
Kaygusuz’am ayrı düşdüm pîrimden,
Aglar gelür şahum Abdal Mûsâ’ya

-den : redif , uyak yok
-lar gelür şahum Abdal Musa’ya:redif , "g" yarım uyak

Galata Köprüsü şiirinin konusu,teması,kafiye ve redifleri,edebi sanatları

GALATA KÖPRÜSÜ

Dikilir köprü üzerine, 

Keyifle seyrederim hepinizi. 

Kiminiz kürek çeker, sıya sıya ; 

Kiminiz midye çıkarır dubalardan; 

Kiminiz dümen tutar mavnalarda; 

Kiminiz çimacıdır halat başında; 

Kiminiz kuştur, uçar, şairane; 

Kiminiz balıktır, pırıl pırıl; 

Kiminiz vapur, kiminiz şamandıra; 

Kiminiz bulut, havalarda; 

Kiminiz çatanadır, kırdığı gibi bacayı, 

Şıp diye geçer köprünün altından; 

Kiminiz düdüktür, öter; 

Kiminiz dumandır, tüter; 

Ama hepiniz, hepiniz... 

Hepiniz geçim derdinde. 

Bir ben miyim keyif ehli içinizde? 

Bakmayın, gün olur, ben de 

Bir şiir söylerim belki sizlere dair; 

Elime üç beş kuruş geçer; 

Karnım doyar benim de.

İNCELEMESİ:

tüm inceleme: www.edebiyatfatihi.net

KONUSU: Söyleyicinin (şairin) Galata Köprüsünde  geçimini sağlamak üzere çalışıp çabalayan kişileri gözlemlemesi ve bu kişilelerle kendisini  karşılaştırması 

TEMASI: Geçim derdi

AHENK UNSURLARI:

Şiir serbest şiir olduğu için belli bir kafiye örgüsü ve ölçüsü yoktur. Şiirde ahenk  ses akışları , kelime tekrarları (kiminiz gibi) aliterasyon ve asonanslarla sağlanmıştır.

EDEBİ SANATLARI:

a) "Kiminiz balıktır, pırıl pırıl"
Şair hitap ettiği kişileri balığa benzeterek teşbih (benzetme) sanatı yapmıştır.
b) "Kiminiz dumandır, tüter"Şair hitap ettiği kişileri dumana benzeterek teşbih (benzetme) sanatı yapmıştır.
c) "Kiminiz çatanadır, kırdığı gibi bacayı, / Şıp diye geçer köprü'nün altından"
Teşbih (benzetme) sanatı yapılmıştır.

Şiirdeki bu edebi sanatlar anlatıma zenginlik katmakta ve şiiri estetik hale getirmektedir.

DİL VE ÜSLUP ÖZELLİKLERİ

Galata Köprüsü" adlı şiirin, kelimede anlam bakımından dil özelliklerini belirleyiniz.

Galata Köprüsü adlı şiirde kelimeler genellikle gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır. Yan , mecaz ve soyut anlamlı kelimeler çok az kullanılmıştır. Bunun yanı sıra deniz ve  denizcilik ile ilgili terimlere de yer verilmiştir. 

"Galata Köprüsü" adlı şiirin üslup özellikleri (şaire özgü dil ve anlatım özellikleri) neler­dir? Örneklerle açıklayınız.

Orhan Veli şiirde sanatlı ve süslü  söyleyiş , ölçü ,uyak , nazım birimi gibi düşünce ve duyguların yansıtılmasına engel olan bütün biçim ve kuralları reddeden bir sanat anlayışını benimser. Galata Köprüsü adlı şiirde de şair sıradan insanları konu edinmiş , sanatlı ve şairane üsluptan uzak durmuş , günlük konuşma diliyle , sade ve yalın bir dil-anlatım kullanmıştır.

"Galata Köprüsü" şiirine hâkim olan duygu veya duygular nelerdir? örneklendiriniz.

 Şair Galata Köprüsünden insanları çalışırken seyretmekten keyiflidir ,geçim sıkıntısı yaşamasına rağmen  yaşama sevinciyle doludur.