12. Sınıf Söylev (Nutuk) Ünitesi Konu Anlatımı Özet Ders Notu

Bu yazımızda 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı söylev (nutuk) ünitesi özet ders notu (PDF) yer alıyor. Söylev (nutuk) türünün genel özellikleri, Cumhuriyet Dönemi’nde söylev türü, İslamiyet’in kabulünden önceki söylev türü ve İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatında söylev türü gibi konularını özlü bir biçimde bu ders notunda bulabilirsiniz...

• DİĞER ÜNİTELER

12. Sınıf Nutuk Ünitesi Ders Notu

EDEBİYAT FATİHİ 12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERS NOTLARI

SÖYLEV (NUTUK) ÜNİTESİ

ÜNİTE KONULARI

• Söylev türünün özellikleri
• Cumhuriyet Dönemi’nde söylev türü
• İslamiyet’in kabulünden önceki söylev türü
• İslamiyet etkisinde gelişen Türk edebiyatında söylev türü

SÖYLEV (NUTUK) TÜRÜ VE ÖZELLİKLERİ

Söylev Nedir? 

Bir topluluk önünde belirli bir konuda yapılan etkili ve inandırıcı konuşmalara söylev (nutuk) denir.

BİLGİ: Söylev kavramı eskiden nutuk terimiyle karşılanır; topluluk önünde konuşma sanatına hitabet, söylevciye de hatip denirdi.

Özellikleri

• Söylevci söylevin çeşidine ve konuya bağlı olarak anlaşılır sözcükler seçmeli; cümleler kısa, yalın, akıcı, içten ve etkili olmalıdır.
• Söylevcinin, konuştuğu konuyu çeşitli yönleriyle iyice bilmesi ve söyleyeceklerine inanması gerekir.
• Söylev veren kişi konuşmasını duruş, jest ve hareketleriyle desteklemelidir.
• Söylevcilerin en önemli yeteneği toplulukları inandırmadaki güçleridir. Ayrıca iddiaları kanıtlaması ve dinleyicide oluşacak kuşkuları ortadan kaldırması gerekir.
• Söylev, tiyatro ile birlikte gelişmiştir.
• Hemen her yazı türü yeri gelince söylevden yararlanır.
• Sesi topluluğun sesine dönüştürme, coşturma, toplulukta duygusal doruklar ve insanda tartışma atmosferi yaratmak söylevin önemli özelliklerindendir. (edebiyatfatihi.net)
• Söyleyişte yersiz ve gereksiz vurgular, anlaşılmaz ve abartılı sözler, aşırı ses yükseltmelerinden kaçınılır.
• Dilin alıcıyı harekete geçirme işlevi ile heyecana bağlı işlevi birlikte kullanılır.
• Dinleyicilerin zevk, kültür düzeyleri ve gereksinimleri konuşmacı tarafından dikkate alınır.
• Etkili, heyecanlı ve açık cümlelerle söylev bitirilir.

Söylevde amaç, dinleyenleri kendi düşüncesinden yana çekmektir. Bu nedenle söylenen sözler ve söyleyiş biçimi inandırıcı, etkileyici, coşturucu nitelikler taşımalıdır.
İnsanları heyecanlandırmak, bir fikri, bir kanaati insanlara aşılamak ve benimsetmek önemlidir.

Konularına Göre Söylevler

a. Siyasî söylev: Genellikle parlamentolarda, diplomatik toplantılarda, mitinglerde söylenen siyasî amaçlı söylevlerdir. (Atatürk’ün Nutuk’u siyasî söylev örneğidir.)
b. Dinsel söylev: Tapınaklarda bireysel ve toplumsal sorunları dinsel açıdan yorumlayan söylevdir. İslâmî toplumlarda bu tür söylevlere hutbe denir.
c. Hukuksal söylev: Mahkemelerde, yargılama sırasında suçlamak ya da savunmak amacıyla söylenen söylevdir.
d. Akademik söylev: Akademilerde, bilim toplantılarında söylenen söylevdir. Akademik kabullerde, açılış, kapanış ve ödül törenlerinde yapılan bilimsel içerikli söylevler de vardır.
e. Askerî söylev: Ordunun moral gücünü yükseltmek ve güven duygusunu artırmak için askerlere yönelik verilen söylevdir. (Bir savaş öncesinde Oğuzhan'ın, Şalon'da Atilla'nın, Niğbolu'da Yıldırım'ın, Çaldıran'da Yavuz'un ve nihayet Çanakkale başta olmak üzere çeşitli cephelerde Mustafa Kemâl Atatürk'ün söylediği hitâbetler bunun en güzel örnekleridir.)

Söylev Türünün Gelişimi

Dünya Edebiyatında

Söylev türü önce Yunan edebiyatında başlamıştır.

• Yunan edebiyatının ünlü söylevcileri arasında Demosthenes (Demosten)
• Latin edebiyatında Cicero
• Fransız edebiyatında Bousset (Buse), Mirabeau (Mirabu), Danton (Danton), Robespierre (Robespiyer) sayılabilir.
• Demosthenes’in Kata Philoppo, Cicero’nun In Verrem adlı eserleri bu türün önemli örneklerindendir.

Türk Edebiyatında Söylev

Edebiyatımızda Kök Türk Kitabeleri söylev türünün ilk örnekleridir.
Söylev türü Türk edebiyatında II. Meşrutiyet Dönemi’nden sonra gelişmeye başlamıştır. Rıza Tevfik Bölükbaşı, Ömer Naci, Selim Sırrı Tarcan, Mehmet Âkif Ersoy konuşmalarıyla ilgi çeken kültür ve siyaset adamları olmuşlardır.
Cumhuriyet Dönemi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ten başka Behçet Kemal Çağlar, Halide Edip Adıvar, Necip Fazıl Kısakürek, Mehmet Emin Yurdakul, Ruşen Eşref Ünaydın…  gibi isimler geniş kitlelere yaptıkları konuşmalarıyla tanınmışlardır.

ÖNEMLİ SÖYLEV ÖRNEKLERİ

• Mustafa Kemal ATATÜRK- NUTUK
• Mustafa Kemal Atatürk'ün 15-20 Ekim 1927 tarihlerinde Cumhuriyet Halk Partisi İkinci Kurultayı'nda 36.5 saat süreyle okuduğu Nutuk'u, Gençliğe Hitabesi ve Cumhuriyet’in 10. yılında okuduğu 10. Yıl Nutku önemli birer söylev örneğidirler.
• Nutuk, bizzat Atatürk'ün ağzından Türk Kurtuluş Savaşı’nın gerçek öyküsüdür. Mustafa Kemal Atatürk bu eseriyle bir milletin kurtuluşunun ne kadar zor ve çetin şartlarda kazanıldığının gelecek kuşakların da bilmesi için bu eseri yazmıştır. (edebiyatfatihi.net)

• Kök Türk Kitabeleri: Edebiyatımızda Kök Türk Kitabeleri söylev türünün ilk örnekleridir. Bilge Kağan Kitabesi’nde beylerine ve halkına seslenen Bilge Kağan, onlara Türk halkını birleştirmek ve halkı, başta Çinliler olmak üzere düşmanlarına karşı güçlendirmek için nasıl mücadele vermesi gerektiğini anlatmıştır. Kök Türk Kitabeleri Türk adının geçtiği ilk metindir. Türk dilinin ilk yazılı belgeleridir. Günümüzde Moğolistan sınırları içindedir.
• Büyük Selçuklu Devleti Sultanı Alparslan’ın Bizans İmparatorluğu ile 26 Ağustos 1071’de yapılan Malazgirt Meydan Muharebesi’nde askerlerine etkili bir konuşma yapmıştır.
• Halide Edip Adıvar, özellikle Mondros Mütarekesi’nden sonra İstanbul ve İzmir'in işgal edildiği sıralarda, 16 Mayıs 1919'da İstanbul Sultanahmet'te düzenlenen protesto mitingindeki söylevi
• Hamdullah Suphi Tanrıöver'in hitabeleri Dağ Yolu 1,2 (1987) adlı kitapta toplanmıştır.
• Mehmet Emin Yurdakul 23 Mayıs 1919 günü Sultanahmet Meydanı'nda 200.000 kişiye yaptığı konuşma
• Süleyman Nazif 1920'de İstanbul Üniversitesi konferans salonunda düzenlenen Piere Loti gününde yaptığı konuşmayı Hitabe (1920) adıyla yayımlamıştır.

Söylev Örneği
(Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün 1919 ile 1927 yılları arasındaki dönemi anlattığı Nutuk adlı eserinden alınmıştır. Bu metin, Atatürk’ün Cumhuriyet’in kuruluşunun onuncu yılı dolayısıyla yaptığı Onuncu Yıl Nutku olarak tarihe geçen konuşmasıdır.)

Türk Milleti!
Kurtuluş Savaşı’na başladığımızın on beşinci yılındayız.
Bugün Cumhuriyetimizin onuncu yılını doldurduğu en büyük bayramdır. Kutlu olsun!
Şu anda büyük Türk milletinin bir ferdi olarak, bu kutlu güne kavuşmanın en derin sevinci ve heyecanı içindeyim.
Yurttaşlarım!
Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli, Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir. Bundaki muvaffakiyeti, Türk milletinin ve onun değerli
ordusunun bir ve beraber olarak azimkârane yürümesine borçluyuz. Fakat yaptıklarımızı asla kâfi
göremeyiz! Çünkü, daha çok ve daha büyük işler yapmak mecburiyetinde ve azmindeyiz.

Kaynakça:

• 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı, MEB Yayınları, Ankara 2018
• www.edebiyatfatihi.net

Tüm Üniteler Özet Ders Notları İçin

www.edebiyatfatihi.net