Bu yazımızda ünlü mutasavvıf Yunus Emre'nin "Taştın Yine Deli Gönül" ilahisini incelemeye çalıştık... Yazımızda Yunus Emre ilahisinin temasını, iletilerini, ahengi sağlayan unsurlarını, nazım niçimi ve türünü, imge, edebi sanatları ve mazmunlarını bulabilirsiniz... edebiyatfatihi.net



İLAHİ

Taştın yine deli gönül
Sular gibi çağlar mısın
Aktın yine kanlı yaşım
Yollarımı bağlar mısın

Nidem elim ermez yâre
Bulunmaz derdime çare
Oldum ilimden avare
Beni bunda eğler misin

Yavı kıldım ben yoldaşı
Onulmaz bağrımın başı
Gözlerimin kanlı yaşı
Irmağ olup çağlar mısın

Ben toprak oldum yolunda
Sen aşırı gözetirsin
Şu karşıma göğüs geren
Taş bağırlı dağlar mısın

Harami gibi yoluma
Aykırı inen karlı dağ
Ben yârimden ayrı düştüm
Sen yolumu bağlar mısın

Karlı dağların başında
Salkım salkım olan bulut
Saçın çözüp benim içün
Yaşın yaşın ağlar mısın

Esridi Yunus'un canı
Yoldayım illerim kanı
Yunus düşte gördü seni
Sayru musun sağlar mısın (Yunus Emre)

ŞİİRİN İNCELEMESİ

Şiirdeki Kelime ve Kelime Grubu Anlamları

  • yoluna toprak olmak: ölmek, ölümü göze almak, uğruna her zorluğu göze almak...
  • gözetmek: Uzak durmak, yüz vermemek, fark etmemek, karşı eylem 
  • gözetirsin: karşı durmak, engel olmak, 
  • taş bağırlı: acımasız, yol vermeyen, aşılması zor
  • çağlamak:  Coşmak, duygulanmak
  • bağlamak: Engel olmak, gitmeyi engellemek

Teması: İlahi aşk (Allah aşkı)

YAPI İNCELEMESİ:

Nazım Birimi: Dörtlük
Nazım Biçimi: İlahi

AHENGİ SAĞLAYAN UNSURLAR (ölçü, kafiye ve redif, aliterasyon, asonans...)

Ölçü: 8'li hece ölçüsü

Kafiye ve Redifleri:

a---gönül
b---çağlar mısın
c---yaşım
b---bağlar mısın

"-r mısın" redif;"ağla" zengin kafiye

d---- yâre
d---- çare
d---- avare
b---- eğler misin

"are" zengin kafiye


e--- yoldaşı
e---- başı
e----yaşı
b---- çağlar mısın

"-ı" redif; "aş" tam kafiye


(Her dörtlüğün son dizesi kendi arasında kafiyeli olduğunu unutmayın)

Kafiye Örgüsü:  abcb/dddb/eeeb düz kafiye biçiminde...

Edebi Sanatlar, İmgeler, Mazmunlar

İlk dörtlükte:
  • Deli gönül ifadesinde kişileştirme
  • Gönül çağlamak coşku yönüyle çağlayan sulara benzetilmiş, teşbih (benzetme)
  • Aktın yine kanlı yaşım dizesinde mübalağa (abartma)
2. dörtlükte 
  • dert-çare sözcükleri arasında tezat sanatı
3. dörtlükte: 
  • Gözlerim kanlı yaşı ırmak olup çağlar mısın? dizelerinde mübalağa (abartma), teşbih (benzetme) sanatı vardır.
4. dörtlükte:
  • "Şu karşıma göğüs geren/ Taş bağırlı dağlar mısın dizelerinde"  “taş bağırlı” sözü hem dağların bağrı taştan olduğundan gerçek anlamlı hem de “acımasız” anlamı içerdiğinden mecaz anlamlı olup burada kinaye sanatı vardır.
  • "Harami gibi yoluma/ Aykırı inen karlı dağlar"dizelerinde dağları haramiye benzeterek teşbih sanatı, ayrıca teşhis sanatı vardır.
5. dörtlükte:

“Karlı dağların başında salkım salkım olan bulut / Saçın çözüp benim için yaşın yaşın ağlar mısın?” dizelerinde buluta insani özellik kazandırılarak teşhis (kişileştirme) sanatı yapılmıştır.

İMGELER:
  • gönlün akarsular gibi çağlaması
  • gözlerinden akan kanlı yaşın ırmak olup çağlaması
  • yoluna toprak olmak
  • taş bağırlı dağlar
  • karlı dağın harami gibi yoluna engeller çıkarması
  • Salkım salkım olan bulutun saçını çözüp yaşın yaşın ağlaması

Yazıya Tepkini Göster!

Bir Yorum Yaz

YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...

1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.

Daha yeni Daha eski

Reklam

Reklamlar