Şiirde İmge Nedir? Nasıl Yapılır? İmge Örnekleri

Şiirde İmge Nedir? Nasıl Yapılır? İmge Örnekleri 

www.edebiyatfatihi.net

Şiir dili mecazlar, yan anlamlar ve çağrışımlar bakımından zengindir. Şiir dilinde imge, alışılmamış bağdaştırmalar ve söz sanatları vardır. Günlük konuşma dilinden farklı bir dille oluşturulur şiir dili...

İmge, dinleyici ya da okuyucunun zihninde oluşturulan, üretilen, çizilen görüntü ve duygulardır.

İmgelerin ortaya çıkış sebebi:

•  Dil göstergelerinin (kelime, kavram ve deyişlerin) sayılı ve belirli olması; 
• İnsan hayali ve düşüncesinin ise sınırlı olmaması sonucunda, sınırlı olanla sınırsızı ifade etme arzusu...
• Yeni karşılaşılan bir durumu ya da olayın yeni bir söyleyişle karşılanması

 İmgenin oluşma aşamaları şunlardır:

Şair dış dünyayı gözlemler,  zekâsı ve sezgi gücüyle gözlemlediği unsurlardan kendine göre bir seçme ve eleme yapar.  Bilincinde, şair duyarlığında bunlar arasında değişik ilişkiler ve bağlantılar kurar, ilginç gelebilecek, anlamlı, hayret ve hayranlık uyandırıcı soyut bir görüntü oluşturur.  Bu özgün görüntüyü etkili, çarpıcı bir dille şiire döker ve böylece imge oluşur.

UYARI:  İmge yaratmada; söz sanatlarından ve mecazlardan yararlanılır.

İMGE ÖRNEKLERİ:

ben sana mecburum bilemezsin
adını mıh gibi aklımda tutuyorum (Attila İlhan)

• Bu dizelerde şair, sevgilisine duyduğu  tutkulu aşkı ve ona sımsıkı bağlılığını sevgilisinin adını mıh gibi aklında tutması imgesiyle ifade etmiştir. Bu imgeyi yaparken teşbih (benzetme)  sanatından sanatından yararlanmıştır. 

İkiz hayaletler gibi yürüdük 

Puslu aydınlıkta o bahar günü. (Ahmet Hamdi Tanpınar)

• Bu dizelerde şair bir bahar günü sevgiliyle gezintisini "ikiz hayalet" imgesiyle ifade etmiştir. 

Karac'oğlan gene coştu bunaldı
İnip aşkın deryasına dolandı
Güzel gitti diye pınar ağladı
Acıdı yüreğim yandı pınara

• Halk ozanı Karacaoğlan, bu dörtlükte sevgilinin gidişi üzerine pınarın ağladığını söyleyerek özgün bir imge oluşturuyor. Bu şiirde "pınar" insan gibi düşünülmüş, teşhis sanatı yapılmış. Suyun akışı bir tabiat hadisesidir. Şair hayal gücünü öyle kullanıyor ki bu sebebi kendine göre değiştirerek sevgilinin gitmesine bağlıyor ve bunu da hüsn-i talil sanatıyla yapıyor. 

Yeşil pencerenden bir gül at bana
Işıklarla dolsun kalbimin içi
Geçiyorum işte mevsim gibi kapından
Gözlerimde bulut saçlarımda çiğ (Ahmet Muhip Dıranas)

• Şairin sevgilisinin yeşil penceresinden kendisine gül attığını hayal etmesi bir imgedir. Kalbin ışıklarla dolduğunu düşünmek de bir imgedir. Şairin gözlerinde bulut ve saçlarında çiğ olduğunu hayal ederek ve kendisini bir mevsim gibi sevgilinin kapısından geçtiği görüntüsü de bir imgedir.

Bir bulut gezer yayla yayla Anadolu'yu
Bir baştan başa selâm götürür.

• Bu dizelerde "bulut" kelimesi kişileştirilerek imgesel bir yapı oluşturulmuştur.

ÇEŞİTLİ ŞİİRLERDEN İMGELİ SÖYLEYİŞLERE ÖRNEKLER

Hayat bir ölümdür aşk bir uçurum
Ben geldim geleli açmadı gökler (Yağmur Duası)
Sezai Karakoç

"Yıkıcı bir aşk bu,
Yıkıyor milletin ortasına
Tutku yükünü." (Cemal Süreya)

“Gördüm deniz dedikleri bin başlı ejderi;
Gördüm güzel vücûdunu zümrütliyen deri
Keskin bir ürperişle kımıldadı anbean;
Baktım ve anladım ki o ejderdi canlanan.
(Yahya Kemal Beyatlı)

“Ben, kimsesiz seyyahı, meçhuller caddesinin...
Ben, yankısından kaçan çocuk kendi sesinin...
Ben, sırtında taşıyan işlenmedik günahı.”
(Necip Fazıl Kısakürek)

“Aynalar, bakmayın yüzüme dik dik;
İşte yakalandık, kelepçelendik!”
(Necip Fazıl Kısakürek)

“Çocukların avuçlarında günlerimiz sıra bekler,
günlerimiz tohumlardır avuçlarında çocukların,
çocukların avuçlarında yeşerecekler. ”
(Nazım Hikmet)

Sen raksına dalarken için titrer derinden
Çiçekli bir sahnede bir beyaz kelebeğin;
Bizim de kalbimizi kımıldatır yerinden
Toprağa diz vuruşu dağ gibi bir zeybeğin.
(Faruk Nafiz Çamlıbel)