Nazım Biçimi ile Şiir Geleneği Arasındaki İlişki Nedir?

Nazım biçimi ile şiir geleneği arasındaki ilişkiyi nedir?

 Şiir geleneği, daha önce yaşamış şairler tarafından oluşturulur.
Dil, tema ve yapı bakımından birbiriyle aynı ve benzer şiirler yazan şairler, bir geleneği başlatırlar. Böylece, divan şiiri, halk şiiri, modern şiir vb. gelenekler ortaya çıkar.Her şiir geleneğinin (halk şiiri, Divan şiiri, Batı etkisindeki şiir geleneği)  kendine özgü nazım biçimleri vardır. Bu nazım biçimlerinin oluşmasında şiir geleneğini etkileyen farklı kültürlerle etkileşim etkili olmuştur.  Örneğin Arap ve İran edebiyatından etkilenen Divan şiiri geleneğinde şarkı ve tuyuğ nazım şekilleri haricinde diğer biçimler (gazel, kaside, mesnevi, rubai vb.)  Arap ve İran edebiyatlarından alınmıştır. Tanzimat'tan sonra Batılılaşma etkisindeki Türk edebiyatında ise daha önce Türk şiirinde hiç kullanılmayan "sone, triyole ve terzerima" gibi nazım biçimleri kullanılmıştır. edebiyatfatihi.net

EK BİLGİLER:

Halk Şiiri Geleneğinin Özellikleri:

*Halkın oluşturduğu ve halk içinde oluşan şiirlerdir.
*Halkın yaşama biçimini, acılarını, sevinçlerini, hayata bakış tarzını yansıtır.
*Dili konuşma dilidir. Yabancı etkilerden uzaktır.
*İçten bir anlatımı vardır.
*Nazım birimi genellikle dörtlüktür.
*Ritim millî ölçümüz olan hece ölçüsüyle sağlanır.
*Çoğunlukla yarım uyak kullanılır.
*Bu şiirler genelde saz eşliğinde söylenir.
*Bu şiir geleneğinde kullanılan belli başlı nazım şekilleri ve türleri şunlardır: Mani, türkü, ninni, tekerleme, destan, ağıt, koşma, semai, varğı, ilahi, nefes, nutuk, deme vb.
*Şair son dörtlükte takma adını (mahlas) söyler.
*Bu şiirlerin toplandığı defterlere "cönk" denir.
*Gelenek, usta-çırak ilişkisiyle bugüne kadar gelmiştir.
*Halk şiiri geleneğinin en güçlü temsilcileri Karacaoğlan, Âşık Seyrani, Pir Sultan Abdal, Dadaloğlu, Yunus Emre, Kaygusuz Abdal, Erzurumlu Emrah, Gevheri'dir.
*Bu geleneğin son dönem temsilcileri arasında Aşık Veysel, Murat Çobanoğlu, Aşık Reyhani, Aşık Şeref Taşlıova veAşık Mahzuni Şerif'nin önemli bir yeri vardır.

Örnek: 

Estirir de seher yeli estirir
Kimini ağlatır kimini küstürür
Kısmet ise kadir Mevla'm gösterir
Çokça heves edip öğmeli değil (Karacaoğlan)

DİVAN ŞİİRİ GELENEĞİ ÖZELLİKLERİ
Divan şiiri 13-19.yüzyılar arasında etkili olmuştur.
Türk edebiyatı içerisinde en geniş yer bulan bir edebiyattır.
Divan edebiyatında ölçü Araplardan alınmış olan aruz ölçüsüdür.
Divan edebiyatında daha çok beyit kullanılmıştır. Ancak murabba, rubai, şarkı vb. türlerde dörtlükler de kullanılmıştır.
Divan şiirinin dili Osmanlıcadır. Osmanlıca Türkçe, Arapça ve Farsçanın karışımıyla ortaya çıkmış bir edebiyat dilidir.
Divan edebiyatında çok yoğun bir şekilde sanatlı ve ağır bir dil kullanılmıştır.
Divan şiirinde Arap ve Fars edebiyatlarından alınan nazım türleri yoğun bir şekilde kullanılmıştır. Fakat Türklerin de oluşturduğu şarkı ve tuyuğ gibi nazım biçimleri de kullanılmıştır.
Divan şiirinin konuları daha çok soyuttur, bireyselci bir şiir geleneğidir.
Divan edebiyatının önemli noktalarından biri de “kalıplaşmış” düşünce ve sözlerin yoğun bir şekilde kullanılmış olmasıdır. Bu kalıplar “Mazmun” olarak adlandırılır.
Divan şiirinde bir şiirin kendi içerisinde bir bütünlüğü yoktur. Her beyit kendi içinde anlam ifade eder. Bu nedenle bütün değil de parça bütünlüğüne önem verilmiştir.
Divan şairleri şiirlerinde mahlas kullanmışlardır.

Aynı zamanda Arap ve Fars edebiyatlarından alınan, Türklerin de kendi oluşturdukları birçok nazım biçimi kullanılmıştır. Divan edebiyatı nazım biçimleri şunlardır:

DİVAN ŞİİRİ NAZIM ŞEKİLLERİ
BEYİTLERLE KURULANLAR	BENTLERLE KURULANLAR
§  GAZEL §  MÜSTEZAT §  MESNEVİ §  KASİDE §  KIT’A	BENT SAYISI TEK OLANLAR  (TEK DÖRTLÜKTEN OLUŞANLAR) §  RUBAİ §  TUYUĞ BENT SAYISI BİRDEN FAZLA OLANLAR (MUSAMMATLAR) §  ŞARKI §  MURABBA §  TERKİB-İ BENT §  TERCİ-İ BENT §  MUHAMMES §  TERBİ(Dörtleme) §  TAHMİS(Beşleme) §  TARDİYE §  TAŞTİR(Beşleme)
DİVAN EDEBİYATI NAZIM TÜRLERİTEVHİT VE MÜNACÂT: Allah'ın  birliğini ve yüceliğini anlatan şiirlere tevhit, Allah'a  yapılan yalvarış ve yakarışları anlatan şiirlere de münacât denir. Daha çok kaside biçimiyle yazılmıştır. NAAT: Hz. Muhammed’i (S.A.V)  övmek için yazılan şiirlere denir. Bunlar da daha çok kaside biçimiyle yazılmıştır. MERSİYE: Bir kimsenin ölümü üzerine duyulan üzüntü ve acıyı anlatmak için yazılan şiirlerdir. Genellikle terkib-i bent biçimiyle yazılmıştır. (Bu türün, Eski Türk Edebiyatı’ndaki adı sagu, Halk Edebiyatı’ndaki adı ise ağıttır). METHİYE: Bir kimseyi övmek için yazılan şiirlerdir. Bunlar da genellikle kaside biçiminde yazılmıştır. HİCVİYE: Bir kimseyi yermek,eleştirmek  için yazılan şiirlerdir. FAHRİYE: Şairlerin kendilerini övmek amacıyla yazdıkları şiirlerdir.

ModernTürk Şiiri Geleneğinin Özellikleri:

*Bu şiir geleneğinde şiirde ölçünün, nazım biriminin ve kafiyenin şart olmadığı savunulmuş ve ölçüsüz ve kafiyesiz şiirlerin örnekleri verilmiştir.
*Yeni nazım biçimleri, Türk edebiyatında ilk kez, Tanzimat dönemin sonra kullanılmaya başlar.
*Bu nazım biçimleri edebiyatımıza Batı edebiyatından girmiştir.
*Bu gelenekte oluşan nazım biçimlerinde, bentlerdeki dize sayısı eşit olmayabilir.
*Bentler, şiir içinde başlı başına bir anlam bütünlüğü göstermezler. An yönünden bentler arasında sıkı bir bağ vardır ve bentlerin yerleri de değişmez.
*Şiire günlük hayat konu olmaya başlamıştır.
*Her şiirin, konusuyla ilgili bir adı vardır.
*Şiirde konu birliği vardır.
*Şiirde şairin mahlası (takma adı) bulunmaz.
*Yeni Türk şiirinde nazım birimi beyit ya da dörtlük değil, dizedir.
*Dizede her zaman anlam bütünlüğü olmayabilir. Bir dizede tamamış düşünce, öteki dizeye geçebilir.
*Divan şiirindeki gibi soyut değil, somut konular işlenmeye başlanmıştır.
*Dizelerin uyaklanışı, şairin isteğine göre değişmiştir.
*Tekdüze ölçülerden çok karma ölçülere yer verilmiştir (Bir şiirde aru değişik kalıplarının kullanılması gibi).
*Çoğunlukla serbest ölçü kullanılmıştır.