10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Haber Metni Ünitesi Konu Anlatımı, Özet Ders Notu

Bu yazımızda 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı "haber metni" ünitesi özet ders notlarını PDF.sini bulabilirsiniz... Ders notunda haber yazılarının özellikleri, teknikleri, kaynaklarını, örneklerini bulabilirsiniz...

✋Bu ders notunu kısmen, aynen veya değiştirerek hiçbir yerde yayınlamanıza iznimiz yoktur.

• DİĞER ÜNİTELER

10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Notları: 8.Ünite Haber Yazıları

Ünite anahtar kavramları: Haber meni, 5N 1K, Sütun, Manşet, Tekzip, Sürmanşet, Genel Ağ

 Haber Metni Nedir?

Haber, bir olay ve bir olgu üzerine edinilen bilgidir. Haber metni ise elde edilen bilgilerin gazete, dergi gibi yayın organları ya da televizyon, radyo gibi iletişim araçlarıyla topluma duyurulması amacıyla hazırlanan yazılı metinlere denir.

⏩BU ÜNİTEYİ UZMAN ÖĞRETMENİMİZİN ANLATIMIYLA AŞAĞIDAKİ VİDEODAN İZLEYEBİLİRSİNİZ...

Haber, kaynağını yaşamdan alır. Genel olarak bu kaynaklar üçe ayrılır:

Resmi Haberler, Özel Haberler, Ajans Haberleri.

· Resmi haberler, resmi ve özel kuruluşlardaki yetkili kişilerden alınan haberlerdir.
· Özel haberler, halk arasından toplanır.
· Ajans, haber toplama ve yayma işleriyle uğraşan kuruluştur.
· Haberde; yurtiçindeki ve yurtdışındaki önemli ya da ilginç olaylar kısa ve özlü bir biçimde halka sunulur, haberler gerekirse resimle, fotoğrafla desteklenir.
· Haber yazıları, anlattığı olayın türüne göre ad alır: Siyasal haberler, ekonomik haberler, bilimsel haberler, teknoloji haberleri, sanat haberleri, spor haberleri, sosyal haberler… vb.

Haber Yazısının Özellikleri

• Haberin kaynağı yaşamdır.
• Güncel, önemli, ilginçtirler, doğrudurlar.
• Kolay anlaşılır bir üslubu vardır.
• Haberde (gazetecilikte 5 N 1 K ilkesi olarak da bilinen) şu beş sorunun cevabı bulunmaktadır: Ne (veya kim)? Nerede? Ne zaman? Nasıl? Niçin?
• Haber başlıkları ve bu başlıkların haber metniyle uyumu son derece önemlidir.
• Haberde giriş ve gövde olmak üzere iki bölüm bulunur. Giriş bölümünde birkaç cümleile olayın kısa bir özeti verilir, haberin ayrıntıları gövde bölümünde yer alır.
•  İyi bir haber yazısında şu özelliklerin muhakkak bulunması gerekir:
• Haberde 5 N 1K ilkesi olarak bilinen soruların cevabı bulunmalıdır.
• Haber de başlığı da ilginç olmalıdır.
• Haber özgün olmalıdır.
• Okuyucu aynı haberi defalarca görmek istemez.
•  Haber önemli olmalıdır. Haberin ilgilendirdiği okuyucu kitlesi çok olmalıdır.
• Haber doğru olmalı içinde muhabirin yorumu bulunmamalıdır.

5N 1 K İLKESİ NEDİR?

Ne: Habere kaynak olayın ne olduğu bildirilmelidir.
Nasıl: Habere kaynak olan olayın yapılış ve meydana geliş sürecinin anlatıldığı bölümdür.
Niçin: Her olayın bir nedeni vardır. Hava kirliliğinin nedenleri, suzuluğun nedenleri, ekonominin kötüye gidişinin nedenleri.
Nerede: Her olayın gerçekleştiği bir yer mutlaka vardır. Bu yer haberde mutlaka bildirilmelidir.
Ne zaman: Yine bütün olaylar bir zamanda meydana gelir. Zaman bilgisi genelden özele doğru verilir. Yıl, ay, gün, saat, dakika
Kim: Habere kaynak olan kişinin, yani olayı gerçekleştiren kişinin kimliği de haberde belirtilmelidir.

TEMEL HABERCİLİK TERİMLERİ

• Ajans: Haber toplama, yayma ve üyelerine dağıtma işiyle uğraşan kuruluş
• Asparagas: Gerçek olmayan, masa başında uydurulan, yalan haber, uydurma haber demektir.
• Dekroşe: Gazete ve dergilerde yan sütunlara taşan yazı.
• İktibas: Başka bir kaynaktan elde edilen yazının gazetede olduğu gibi yayımlanması.
• Gazete: Politika, ekonomi, kültür ve daha başka konularda haber ve bilgi vermek için yorumlu veya yorumsuz, her gün veya belirli zaman aralıklarıyla çıkarılan yayın
• Haber: Bir olay, bir olgu üzerine edinilen bilgi…
• Manşet: Gazetelerin ilk sayfasına iri puntolarla ko¬nulan başlık
• Sürmanşet: Gazetelerin birinci sayfasındaki logo-nun üzerinde kullanılan başlık
• Sütun: Gazete, dergi, kitap vb. yazılı şeylerde, sayfanın yukarıdan aşağıya doğru ayrılmış olduğu dar bölümlerden her biri, kolon
• Spot: Haber metninden daha büyük harfli puntolarla dizilen, başlıktan sonra yer alan haber ayrıntısı.
• Stop press: En son gelen haber.
• Muhabir: Basın ve yayın organlarına haber topla-yan, bildiren veya yazan kimse
• Tekzip: Yapılan haberin yanlış olduğunu bildirme, yalanlama
• Tiraj: Baskı sayısı

HABERCİLİK TEKNİKLERİ:

Piramit tekniği; habere ilişkin ayrıntıların metnin sonuna bırakıldığı tekniktir

Haber yazma kuralları içinde en eski teknik ters piramit tekniğidir. Ters piramit tekniği ise haberin içerik özetinin girişte verildiği ve bilgilerin en önemliden en az önemliye doğru sıralandığı, en sık kullanılan haber yazım tekniğidir. 

Ters Piramit Tekniği:

• Özetleyici Giriş:
• Ayrıntılar: Açıklama ve diğer bilgiler (Nasıl-nerede)
• Geçmiş Hakkında Bilgi:
• Sonuç:

✋İnternet Haberleriyle Gazete Haberlerinin Dil, İçerik ve Yöntem Bakımından Karşılaştırılması

Hazırlayan: edebiyatfatihi.net

Gazetede, internet ve televizyona oranla zaman/yer baskısı daha az olduğu için daha resmî bir dil kullanılır.  Yazı dili daha uzun anlatımlar ve ifadeler gerektirdiği için konuşma diliyle arasındaki en temel farklılığının bu olduğunu söylemek mümkündür. 

Gerek iletişim aracının teknik ve yapısal özellikleri, gerekse habere konu olan olayın içeriğine göre internet haberiyle gazete haberinin  sunumlarında söylem ve ifade biçimleri farklılık gösterir.

 İnternet haberleri hem göze hem kulağa seslenir, yani gazete haberine göre görsel ve işitsel olarak çok daha  zengindir. İnternet haberlerinde haber,  çoğunlukla video ile desteklenir.

Teknolojik olarak gazete, baskı teknolojisinin ürünü iken, İnternet ve televizyon elektronik teknolojinin ürünleridir.

İnternet haberlerinde okuyucu/izleyici ile etkileşimli bir yayıncılık söz konusudur. Kullanıcı, okuduğu haberle ilgili duygu ve düşüncelerini dile getirebiliyor, yorumda bulunabiliyor. Gazete haberlerinde bu açıdan tek taraflı bir iletişim söz konusudur. edebiyatfatihi.net
Bugün kağıda basılı olarak yayımlanan gazeteler, çeşitli dağıtım zorluklarından dolayı ancak dar bölgelere erişebilmektedirler. Buna karşılık internet üzerinden yayınlanan gazetelere dünyanın her yerinden anında erişmek mümkündür.

✋Haber Metinlerindeki Dille Sanat Metinlerindeki Dilin Farkları Nelerdir?

Haber metinlerinde açık, akıcı, yalın ve duru bir dil kullanılır. Yan ve mecaz anlamlar değil sözcüklerin temel anlamı ön plandadır. Bu metinlerde dilgöndergesel işlevde kullanılır. Anlatım nesnedldir.  Genelde açıklayıcı anlatım kullanılsa da haber içeriğine göre öyküleyici ve betimleyici anlatım da kullanılır. 

  Sanat metinleri ise çok anlamlıdır, yan ve mecaz anlamlı kelimeler sıkça kullanılır, bu metinler çağırışıma açıktır. Her okuyan farklı anlamlar çıkarabilir. Öznel, süslü ve sanatlı ifadelere yer verilir.

ÖRNEK HABER YAZISI İNCELEMESİ

👉HABER YAZISI ÖRNEKLERİ