Türk ve dünya edebiyatında söylev türünün tarihsel gelişimini, türün önemli temsilcileri ve bunların eserleri

TÜRK EDEBİYATINDA SÖYLEV

Türk hitabeti, Tanzimat’ı takip eden yıllarda, sosyal ve idarî alanlarda meydana gelen değişikliklere paralel olarak bir kıpırdanış içine girer.

Tanzimat devrinde, Mustafa Reşit Paşa ile Hasan Fehmi Efendi siyasî hitabetin, Cevdet Paşa ile Saffet Paşa akademik hitabetin, Manastırlı İbrahim Hakkı ile Ali Suavi dinî hitabetin dikkat çekici temsilcileri olmuşlardır.

Tanzimat'ın başlangıcından (1839), Birinci Meşrutiyet (1877) dönemi de dahil, 1908 İkinci Meşrutiyet dönemine kadar geçen zaman diliminde konuşmalarıyla dikkat çeken diğer Tanzimat hatipleri arasında Süleyman Paşa, Fuat Paşa, Sırrı Paşa, Mevlevî Şeyhi Osman Efendi, Ahmet Vefik Paşa, İzmir mebusu Yenişehirlizâde Ahmet, Kozan mebusu Mustafa, İstanbul mebusu Hacı Ahmet, gayri müslimlerden Suriye mebusu Nakkaş, İstanbul mebusu Vesilâki sayılabilir. Özellikle İkinci Meşrutiyetin ilk yıllarında, meşrûtiyetin getirdiği hürriyet ortamı içinde hem mecliste hem meclis dışı zeminlerde kaybedilen topraklar için düzenlenen mitinglerde, meşhur adamları anma toplantılarında sesini yükselten hatipler görülür. Bunların kaynaklarda kendilerinden söz ettirebilenleri; Maliye Nazırı Cavit Bey, Süleyman Nazif, Lütfi Fikri, İzmir mebusu Seyit, Sait Paşa, Hakkı Paşa, Ahmet Rıza, Übeydullah Efendi, Mustafa Âsim Efendi, Mustafa Sabri Efendi, Mustafa Fevzi Efendi, İsmail Hakkı, Rıza Tevfik, Ömer Naci, Avukat Bahattin, Avukat Haydar Rifat ve Celâleddin Arif Bey'dir.

Ayrıca meşrutiyet devri miting meydanlarında boy gösteren kadın hatiplerimizden Nakiye Hanım'ı, Halide Edib'i, Münevver Sâime'yi, Şükûfe Nihal'i de eklemek gerekir. Bu arada İkinci Meclis-i Mebusanın Hıristiyan hatipleri Erzurum mebusu Vartekes, Ermeni mebusu Zöhrab ile Bulgar mebusu Boşo'yu hatırlatmakta fayda vardır.

Türk hitabet sanatının önceki devirlere oranla büyük bir hızla gelişmesi ve en seçkin hitabet örneklerinin ortaya çıkması Cumhuriyet devrinde olmuştur. Bunda 1911'de başlayan dilde sadeleşme hareketlerinin ivme kazanmasının ve Cumhuriyetle sağlanan düşünce ve söz hürriyetinin büyük rolü olmuştur. Unutulmamalı ki anlaşılır bir dil, düşünce ve söz hürriyeti hitabet sanatının gelişimi için vazgeçilmez unsurlardır. Bunlar ancak Cumhuriyet devrinde sağlanabilmiştir. Cumhuriyet döneminin ünlü hatiplerinden bazıları şunlardır: Mustafa Kemal Atatürk, Hamdullah Subhi Tanrıöver, İsmet İnönü, Mahmut Esat Bozkurt, Behçet Kemal Çağlar, Selim Sırrı Tercan, Mustafa Necati, Tunalı Hilmi, Ruşen Eşref Ünaydın, Vasıf Çınar, Fuat Köprülü, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Remzi Oğuz Arık ve Osman Bölükbaşı.

Yazıya Tepkini Göster!

Bir Yorum Yaz

YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...

1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.

أحدث أقدم

Reklam

Reklamlar