TÜRK VE DÜNYA EDEBİYATINDA RÖPORTAJ TÜRÜ GELİŞİMİ VE TEMSİLCİLER VE ESERLERİ

Reklamlar

TÜRK VE DÜNYA EDEBİYATINDA RÖPORTAJ
Röportaj türü XX. yüzyılda gazete çevresinde gelişmiştir. Gazete haberinin olayların, olguların içine sinmek gibi bir endişesi yoktur. Sadece aktarma görevi üstlenmiştir. Ancak değişen dünyada röportaj, gazeteciliğin en önemli kolu olmuştur. Röportajla birlikte okur olayların olguların içine girmeyi başarmıştır. Bu da gazeteciliğin toplumda üstlendiği misyonla doğru orantılıdır.

Bu türe giren yazıları öğretici, bilgilendirici gazete yazıları arasına yerleştirenler olduğu gibi, bunun dışında düşünenler, röportajı tıpkı bir roman, bir öykü bir oyun gibi yaşatıcı yazılar arasında ele alanlar da vardır. Yaşatarak öğretme, okuyucuyu yaşamla yaşamın özüyle karşı karşıya getirme, röportajın belirleyici bir niteliğidir. Bir bakıma öykülerin, romanların, oyunların da belirleyici özelliğidir bu. Ancak bir röportaj ne bir roman, ne bir öykü ne de bir oyundur. Bilgiyi, haberi, gerçeği açık, yalın, çarpıcı bir dille okura ileten bir yazı türüdür Okuyucuyu sıkmadan, kendini tatlı tatlı okutan, gücünü ve inandırıcılığını belgelerden alan bir yazı biçimidir.

Gerçeği, gerçeğin ardında yatan nedenleri yansıtan röportajda, yalana dolana yer yoktur. Üzerinde durulan, anlatılmaya çalışılan konu ya da sorun, değişik boyutlarıyla ele alınır. Röportajcı, sadece izlenimleriyle, gözlemleriyle yetinmez. Üzerinde çalıştığı konuyla ilgili kendinden önce kimler ne söylemişse onu bulur, okur, notlar alır. Fotoğraflar çeker, teyplerden yararlanır, ses alır. Amaç gerçeği çarpıtmadan konuyu düş gücüyle renklendirmeden, kişisel düşünceleri katarak vermektir.

Bizde röportaj türünün anlamı oldukça sınırlıydı başlangıçta. "Mülakat" sözcüğünün anlamı içinde düşünülüyor, herhangi bir alanda tanınmış, ünlenmiş bir kişiye sorular sorma, soruların yanıtını alma biçiminde anlaşılıyordu röportaj. Ruşen Eşref Ünaydın'ın; aralarında Abdülhak Hamit, Halit Ziya, Mehmet Emin, Halide Edip... gibi ünlü yazar ve ozanlarla yaptığı Diyorlar kiadını verdiği konuşmalar, mülakat biçimindeki röportajcılığın ilk örneği sayılabilir.

Edebiyatımızda Yaşar Kemal, Fikret Otyam, Bekir Yıldız, Dursun Akçam, Yılmaz Çetiner, Halit Çapın, Hikmet Çetinkaya, Işıl Özgentürk, Refik Durbaş, Ruşen Eşref Ünaydın, Hikmet Feridun Es, Mete Akyol,.. bu türde başarılı örnekler vermiş önemli röportajcılardır.

Dünya yazınında, Jack London, E.Hemingway, M.Gorki gibi yazarlar röportaj türünün usta isimlerindendir.