ŞİİR DİLİ KONU ANLATIMI (YEPYENİ ÖRNEKLERLE)

Reklamlar

ŞİİR DİLİ KONU ANLATIMI

İşidin ey yarenler aşk bir güneşe benzer
Aşık olmayan gönül misal-i taşa benzer

Taş gönülde ne biter dilinde ağu tüter
Nice yumşak söylese sözü savaşa benzer

 Bu dörtlüğü nesir hâlinde okuyunuz. “Ey yarenler (dostlar) işitin! Aşk bir güneşe benzer.” şeklinde söylediğinizde anlamda bir kaybolma olmaktadır. Şairler, yazarlar duygu ve düşüncelerini doğrudan doğruya söylemezler. Sözlerinin gücünü artırmak için bir takım imgelerden, edebî sanatlardan yararlanırlar. Bu nedenle günlük hayatta kullandığımız sözcüklere daha farklı anlamlar yüklerler. Bazen somut olan sözcükleri soyutlaşırlar ; bazen de soyut olanlarI somutlaştırırlar. Böylece bizim duygu ve hayal dünyamızı zengİnleştirirler...

Şiir dili incelenirken aranılacak özellikler şunlardır:A. Yan anlam
C. Söz sanatları
D. İmge
E. Mecaz anlam
Şiir dili, doğal dilden, günlük dilden farklıdır.-- Şiir, doğal dilin imkânlarından faydalanabilir.
-- Şiir dili, soyut düşünme ve hissetme ile ilgili olan imgeye dayanır.
-- Bilinen, tanınan, her gün birlikte olunan insanları ve durumları anlatmak için imgeye başvurulmaz. Ancak yeni karşılaşılan bir durumu, görünümü anlatmak için yeni söyleyişe ve imgeye başvurulur.  

*İmgelerin ortaya çıkış sebebi:  Dil göstergelerinin (kelime, kavram ve deyişlerin) sayılı ve belirli olması; insan hayali ve düşüncesinin ise sınırlı olmaması sonucunda, sınırlı olanla sınırsızı ifade etme arzusu imgelerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

*İmge İle İlgili Genel Bilgiler:
-- Yazınsal ürünlerde, özellikle de şiirde, dile getirilmek isteneni daha canlı, daha etkili, göz önüne getirilebilir bir biçimde anlatmak için, onunla başka şeyler arasında bağlantı kurularak zihinde canlandırılan yeni biçimler, imge olarak adlandırılır.
(Duyu organlarının dıştan algıladığı bir nesnenin bilince yansıyan benzeri, hayal, imaj.)
(Duyularla alınan bir uyaran söz konusu olmaksızın, bilinçte beliren nesne, olaylar, hayal, imaj.)
-- İmge, dış dünyadan alınan öğelerle oluşturulur.
-- Dış dünyadan alınan izlenimlerin zihinde görüntüye dönüşmesi, resimsel bir değer kazanmasıdır.
-- İmgeler, şiirde, mecazlar ve söz sanatları ile ifade edilir.
-- İmge, şiirde şairin dış dünyadan aldığı zihinsel uyarıları, yeni bir ifade, benzetme olarak ifade etmesi ile gerçekleşir.
-- Sanatçı, özgün olabilmek için imgelere başvurur. Yoksa söyledikleri sıradanlaşır.
-- Yazar ve şairler, kullandıkları ve edebiyata taşıdıkları imgelerle diğer yazar ve şairlerden ayrılır.
-- Her şairde çocuk imgesi aynı değildir. Farklı şeyler ifade edebilir.
-- İmge, eserin verildiği döneme de sıkı sıkıya bağlıdır. Örneğin; Cumhuriyet döneminin din adamı imgesi (sakallı, cüppeli, sarıklı vs.), günümüz metinlerinde kravatlı, takım elbiseli, günün iletişim araçlarını kullanan bir din adamı imgesiyle yer değiştirmiştir.
-- İmge, klasik Türk şiirindeki mazmunların yerini tutar.
-- İmge oluşturmak, akla gelen ilk benzetmeyi, istiareyi vs. kullanmak demek değildir. Genel olarak şairler imge oluştururken, önce dış dünyayı gözlemler ya da o güne kadar gözlemlediği dış dünyadan yararlanır. Sezgi gücünü, zekâsını kullanarak dış dünyadan aldığı objelerin içinden bir seçme yapar. Zihnindeki kelimelerle, tema’sına uygun göstergelerle bu objeyi birleştirir ve bir görüntü çıkarır ortaya. Böylece bu görüntü, kelimelere bağdaştırma  olarak yansır, dile dökülür.

*İmge Örneği: Karac'oğlan gene coştu bunaldı
İnip aşkın deryasına dolandı
Güzel gitti diye pınar ağladı
Acıdı yüreğim yandı pınara

Karacaoğlan, yukarıdaki dörtlükte sevgilinin gidişi üzerine pınarın ağladığını söyleyerek özgün bir imge oluşturuyor. İmgelerde edebi sanatlardan yararlanıldığını biliyoruz. Bu şiirde "pınar" insan gibi düşünülmüş, teşhis sanatı yapılmış. Suyun akışı bir tabiat hadisesidir. Şair hayal gücünü öyle kullanıyor ki bu sebebi kendine göre değiştirerek sevgilinin gitmesine bağlıyor. İşte bir sanat daha çıkıyor karşımıza: hüsn-i talil.

DİĞER İMGE ÖRNEKLERİ:

Yeşil pencerenden bir gül at bana
Işıklarla dolsun kalbimin içi
Geçiyorum işte mevsim gibi kapından
Gözlerimde bulut saçlarımda çiğ
Ahmet Muhip Dıranas

Şairin sevgilisinin yeşil penceresinden kendisine gül attığınıhayal etmesi bir imgedir.
Kalbin ışıklarla dolduğunu düşünmek de bir imgedir.
Şairin gözlerinde bulut ve saçlarında çiğ olduğunu hayal ederek ve kendisini bir mevsim gibi sevgilinin kapısından geçtiği görüntüsü de bir imgedir.

AYRICA BAKINIZ...

YAHYA KEMAL'İN AÇIK DENİZ ŞİİRİNDEKİ İMGELER İÇİN TIKLAYINIZ

ATTİLA İLHAN'IN BEN SANA MECBURUM ŞİİRİNDEKİ İMGELER İÇİN TIKLAYINIZ 

DİKKAT LÜTFEN BAKINIZ 

ŞAİRLER İMGE OLUŞTURMAK İÇİN SANATLARINDAN YARARLANIR...EN ÖNEMLİ SÖZ SANATLARI VE ÖRNEKLERİ İÇİN TIKLAYINIZ