Makale türünün Türk edebiyatındaki gelişimi ve önemli temsilcileri

MAKALELERİN ORTAK ÖZELLİKLERİ MADDELER HALİNDE

• Makalelerin konuları, toplumun büyük bir bölümünü ilgilendirir.
•  Makalede bir konuya yeni bir açıdan bakılır.
•  Konuyla ilgili ortaya atılan tez, örnek ve kanıtlarla ispatlanır.
•  Makalenin yazılış amacı bir konuyu açıklamak, konuyla ilgili bilgi vermektir.
• Diğer yazı türlerinin çoğunda olduğu gibi giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşan bir planı vardır.
•  Makalelerde genellikle kurallı cümle kullanılır; çünkü kurallı cümleler kesinlik taşır.
•  Hemen hemen her konuda makale yazılabilir.

Makalenin Türk Edebiyatındaki Gelişimi

Makaleler günümüzde bilimsel makaleler ve gazete makaleleri olmak üzere iki grupta toplanabilir. Fakat makalenin Türk edebiyatındaki serüveni gazetenin yayın hayatımıza girmesiyle başlar. Türk edebiyatının ilk gazetesi 1831 ‘de çıkarılan Takvîm-i Vekâyi’dir. Tamamen hükümet denetiminde çıkarılan gazeteyi 1840′ta yarı resmî yan özel olarak çıkarılan Cerîde-i Havadis izler. Şinasi’nin Agâh Efendi’yle birlikte 1860′ta çıkardığı Tercümân-ı Ahvâl ise batılı anlamdaki ilk gazete kabul edilir.

Türk edebiyatında ilk makaleyi, İbrahim Şinasî ilk sayısı 22 Ekim 1860′ta çıkan Tercümanı Ahval gazetesinde yayımlamıştır.Makalenin, Türk edebiyatına ilk olarak gazeteyle girmesi tesadüfi değildir. Makale, Türk toplumunun düşünce hayatına yeni bir bakış açısı getirmiştir. Olayları sorgulama, neden-sonuç ilişkisi çerçevesinde değerlendirme, çözüm önerileri getirme, kanıtlara dayandırma bu türün bünyesinde taşıdığı özeliklerdir.Şinasi’nin 1862′te tek başına çıkardığı Tasvîr-i Efkâr ikinci özel gazetedir. Şinasi, adı geçen gazeteler aracılığıyla “makale”nin yazılı bir tür kapsamında temellerini atmıştır. Bu gazetelerde özellikle güncel konular hakkında yayınlanan makaleler Türk edebiyatında türünün ilk örnekleri kabul edilirler.
Gazete ise halka ulaşmanın en yaygın araçlarından biridir. Dolayısıyla Şinasi gazete aracılığıyla halka ulaşabilmiş, makaleler aracılığıyla ise ele aldığı konuyu açık, anlaşılır bir şekilde ve her yönüyle insanlara anlatma imkânı bulmuştur.

Makale türünün Türk Edebiyatı’ndaki önemli temsilcileri şunlardır: Namık Kemal, Ziya Paşa, Şemseddin Sami, Muallim Naci, Beşir Fuat, Hüseyin Cahit, Fuat Köprülü Türk Edebiyatında Makale Yazarları Ve Eserleri
Şinasi
. Mukaddime

Namık Kemal
. Mes Prisons Muahezenamesi

. Renan Müdafaanamesi

Ziya Gökalp
. Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak

Cenap Sahabettin
. Evrak-ı Eyyam
. Nesr-i Harp
. Nesr-i Sulh

Ali Canip Yöntem. Millî Edebiyat Meseleleri ve Cenap Beyle Münakaşalarımız

Yahya Kemal Beyatlı
. Aziz İstanbul
. Eğil Dağlar (makale - sohbet)

Yaşar Nabi Nayır
. Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri (makale - inceleme)

Hasan Ali Yücel
. Pazartesi Konuşmaları
. İyi Vatandaş İyi İnsan

Mehmet Kaplan
. Büyük Türkiye Rüyası (makale - eleştiri)

. Kültür ve Dil (makale I eleştiri)
. Nesillerin Ruhu (makale - eleştiri)

Ahmet Hamdi Tanpınar
. Edebiyat Üzerine Makaleler

Samiha Ayverdi
. Yusufçuk (makale ve konferansları)