SAYFA 144
Halk Şiiri
Halk Şiiri
Anonim Halk Şiiri (Mâni, Türkü)
- Türkünün nakaratını gösteriniz. Nakaratın türküye hangi açıdan katkı sağladığını söyleyiniz.
Rabb’im nasib eyle bize karayı
Evvelden karayı sonra sılayı
Şiirde ahengin sağlanmasında katkı sağlamıştır.
- Türkünün ölçüsünü duraklarıyla birlikte gösteriniz.
Rab b’im na sib ey le/ bi ze ka ra yı 6+5 = 11’li hece ölçüsü
Ev vel den ka ra yı / son ra sı la yı 6+5 = 11’li hece ölçüsü
- Murat Reis Türküsü’ne hâkim ruh hâlini söyleyiniz.
Memleketinden uzakta olan bir insanın ruh halini yansıtıyor.
- a) Türküde ahenk hangi ögelerle sağlanmıştır? Kitabınızdaki şiiri bestelenmiş hâliyle CD’den
dinleyiniz. Ahenk özelliklerini inceleyiniz.
Bir gemimiz var telli va -rak -li -rek zengin.k -li redif asonans: i, e,a
Yelkenleri kırmızı yeşil di rek -li aliterasyon: l,k,r
Tayfamız da vardır arslan yü rek -li
Rabb’im nasib eyle bize karayı nakarat
Evvelden karayı sonra sılayı nakarat
Bir gemimiz vardır topa day an maz -an tam k, – maz redif
Tayfaları gaflet almış uyur uy an maz asonans: a,i , aliterasyon: z,m n
Derler ölüm gelmiş gönül in an maz
Rabb’im nasib eyle bize karayı nakarat
Evvelden karayı sonra sılayı nakarat
Üsküdar ardında var idi b ağ lar -ağ tam k, lar redif
Murad Reis durmuş dümende ağ lar
On bir ay deyince göründü d ağ lar
Rabb’im nasib eyle bize karayı nakarat
Evvelden karayı sonra sılayı nakarat
Bir kuşcağız geldi kondu se ren e -ren zengin k, -e redif
Bizden selam olsun dosta yâ ren e
Bir Acem kölesi karay(ı) gö ren e
Rabb’im nasib eyle bize karayı nakarat
Evvelden karayı sonra sılayı nakarat
Sözcük tekrarı: Rabb’im nasib eyle bize karayı/ Evvelden karayı sonra sılayı, bir,
Ölçü: 11’li hece ölçüsü
Kafiye düzeni: aaabb, ccccbb,dddbb,eeebb,
b.Türkünün musiki ile ilgisine dair neler söyleyebilirsiniz?
Türküde son iki dize tekrar edilerek musiki oluşturulmuş. Ayrıca
- Türkünün kafiye düzenini tahtada gösteriniz. Türkünün ses ve anlam kaynaşmasından oluşan
birimlerini belirleyiniz. Bunlara ne ad verildiğini söyleyiniz.
Kafiye düzeni: aaabb, ccccbb,dddbb,eeebb,
bu birimlere bent denir.
- Türkünün teması nedir? Her bendin konusunu bularak temayı oluşturan yardımcı ögeleri gösteriniz.
Memleket özlemi
- Metne göre türküyü yakan kimse ne kadar zamandır karadan ayrı yaşamaktadır?
“On bir ay deyince göründü dağlar” on bir ay karadan ayrı yaşamıştır.
- Okuduğunuz metni sınıfa getirdiğiniz ve daha önce incelediğiniz divan şiiri örnekleri ile şekil,
dil ve konu bakımından karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları panoya asınız.
Türkü halk edebiyatı nazım şekillerindendir. Sade bir dil kullanılır. Hece ölçüsü ile yazılır. Dörtlüklerden veya bentlerden oluşur. konu olarak ölüm, ayrılık, gurbet, yiğitlik, hasret gibi temalar işlenir.
Divan şiirimde dil süslü ve sanatlıdır. Nazım birimi olarak genellikle beyit kullanılır. Arapça ve farsça sözcüklere bolca yer evrilir. Kalıplaşmış ifadelere( mazmun) yer evrilir. Konu olarak aşk, övgü, tasavvuf , kadın, şarap, rindlik gibi konular işlenir.
- Halk edebiyatı ve divan edebiyatında aynı konuyu işleyen şiir örneklerini türkü metni ile sosyal
gerçeklik ve ifade biçimleri açısından karşılaştırınız. Sonuçları arkadaşlarınızla değerlendiriniz.
Halk edebiyatında sevgili tipi somuttur. Divan edebiyatında ise soyuttur. Halk edebiyatında dil ve anlatım sade, divan edebiyatında ise sülü ve sanatlıdır.
- Türkünün dil ve anlatım özelliklerini açıklayınız.
Sade ve akıcı bir dil kullanılmış. Yabancı kelime ve kavramlara yer verilmemiş. Sanatlı anlatımdan uzak bir dil kullanılmıştır.
- tabınızdaki mâni ve türkü örneklerinden hareketle anonim halk şiirinin oluşmasını sağlayan
zihniyetle ilgili çıkarımlarınızı belirtiniz.
Anonim halk edebiyatı halkın arasında yetişmiş şairlerin halkın duygu ve düşüncelerini dile getirdiği metinlerden oluşur. Söyleyeni belli değildir. Dil sade ve anlaşılırdır. Daha çok özlem, sevgi, gurbet, kahramanlık, ölüm ayrılık gibi temalar işlenir.
- a) Sınıfınızda gruplar oluşturunuz. Farklı konularda yazılmış türkü örneklerini kendi içinde
gruplandırarak türkü konularının tasnifini maddeler hâlinde yazınız.
Konularına göre, ezgilerine, yapılarına göre türküler olmak üzere 3’e ayrılır.
I.Ezgilerine göre
a.usullüler(oyun havaları)
b.usulsüzler(divan, koşma, hoyrat gibi uzun havalar)
II.Yapılarına göre türküler bentlerdeki mısra sayılarına göre ad alır.
- üçleme,
- dörtleme,
- beşleme
III. Konularına göre türküler: ayrılık türküleri, gurbet türküleri, kahramanlık türküleri….gibi
b) Mısra örgüsü, kafiye düzeni ve konusuna göre bu türkülere hangi adların verildiğini söyleyiniz.
Mısra örgüsüne ve Kafiye düzenine göre türküler: üçlük, dörtlük, beşlik adını alırlar. Tekrar edilen kısımlara nakarat denir.
Konularına göre türküler: ayrılık türküleri, gurbet türküleri, kahramanlık türküleri, yergiler, ninniler, çocuk türküleri ….gibi
c) Aşağıdaki türkülerin çeşitlerini altlarına yazınız.
Silifke’nin yoğurdu
Seni kimler doğurdu
Seni doğuran ana
Balınan mı yoğurdu
Havada bulut yok bu ne dumandır
Mahlede ölen yok bu ne figandır
Adı Yemen’dir gülü çemendir
Giden gelmiyor acep nedendir
Burası Huş’tur yolu yokuştur
Giden gelmiyor acep ne iştir
….gurbet türküleri…..ezgisine göre uzun havalar
- Okuduğunuz örnek şiirlerden yararlanarak anonim şiirleri çeşitlerine göre gruplandırınız.
Tespitlerinizi aşağıdaki şemaya yazınız.
ANONİM ŞİİRLER:
- MANİLER
- TÜRKÜLER
1 yorum var
Cok guzel ozet biciminde yazilmus direk kitaba yazilabilir
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.
EmoticonEmoticon