9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi SAYFA 16

Reklamlar

9. Sınıf Dil ve Anlatım Cevapları ADA Yayınevi 

SAYFA 16

a.    Gösterge çeşitleri (doğal göstergeler, sosyal göstergeler ve dil göstergeleri) hakkında edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız. Bu gösterge çeşitlerinin ayırıcı özelliklerini belirtiniz.

Gösterge Çeşitleri

1. Dil Göstergesi

Yazıyla veya sözle gerçekleştirilen her türlü etkinlik dil göstergesiyle ilgilidir. “Kedi” kelimesi bir dil göstergesidir. Bu gösterge, “k. e, d, i” seslerinden oluşmuştur. Kelimeyi oluşturan sesler gösteren, kelimenin çağrıştırdığı anlam ise gösterilendir.

2. Dil Dışı Göstergeler

Resim, şekil, işaret, hareket, jest, mimikler vb. dil dışı göstergelerdir. Dil dışı göstergeler dörde ayrılır:

a. Belirti (Doğal gösterge): Doğal olan her şey doğal göstergedir. Doğal bir göstergedir. Yorumu yapılmadığı zaman herhangi bir anlam ifade etmez. İletişim kurma amacı yoktur. Gösteren ile gösterilen arasında neden-sonuç ilişkisi vardır. Gök gürültüsü, yağmuru; gece bahçedeki köpeğin havlaması, dışarıda yabancının dolaştığını; ateşimizin 38 derece olması, hasta olduğumuzu gösterir. Yağmurun yağması, deprem, sel, sonbaharda yaprakların sararması vb. doğal göstergedir.

b. Belirtke (Sosyal gösterge): Sosyal durumları anlatan göstergelerdir. Yapay göstergedir. İnsanların iletişim kurmak için ürettiği şeydir. Tüm belirtkeler uzlaşımsal nitelik taşır. Görgü kuralları, trafik lambaları vb. unsurlar sosyal göstergedir. Bir futbol maçında hakemin futbolcuya gösterdiği sarı kart bir belirtkedir. Bu renk ile oyuncunun bir dahaki sert davranışta oyundan atılabileceği konusunda uzlaşmaya dayalı bir bağ söz konusudur. Herhangi bir dershanede ders sonunda zil çalması dersin bittiğinin göstergesidir. Zil, gösteren; dersten çıkma gösterilendir.

c. Görsel Gösterge (İkon): Göstereni ile gösterileni arasında benzerlik ilişkisi olan göstergedir. Haritalar, fotoğraflar, resimler, şehir planları buna örnektir.

d. Simge: Benzerlik ya da yakınlık (uzlaşma) ilişkisi içinde soyut bir gösterileni göndermede bulunan görsel biçimdir. Güvercin, barışın; terazi adaletin; kartal Beşiktaş’ın simgesi olan göstergelerdir.

Göstergelerin Ayırıcı Özellikleri

Dil göstergeleri diğer göstergelerden daha farklı ve daha gelişmiştir. Dil, en kullanışlı gösterge diye adlandırılabilir. Çünkü insanın anlatma kabiliyetinin en gelişmiş aracı dildir. Dille gerçekleştirilen iletişim: resim, şekil, işaret gibi dil dışı unsurlarla gerçekleştirilen iletişimden daha etkilidir. Dil. ruh hâllerinin ve duyguların anlatılmasında da kullanılabilir. Dil göstergeleri kendi anlam değerlerinden başka anlamları da ifade eder.

“Altın” kelimesi bilinen “değerli maden” anlamında kullanılabildiği gibi “çok değerli” ya da “sarı rengin bir tonu” anlamında da kullanılabilir. Bu özelliğiyle dil göstergeleri geniş bir anlatma imkânına sahiptir.

b.    Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun yukarıdaki şiirinde dile getirdiği duyguyu belirtiniz. Bu duygunun en belirgin hissedildiği dizeleri söyleyiniz.

b. Şair Bedir Rahmi Eyüboğlu bu şiirde eşine duyduğu sevgiyi, bağlılığı dile getiriyor.  Nar tanem nur tanem, yoluna bir can koyduğum dizelerinde bu sevgiyi dile getirdiğini görüyoruz.

c.    Yukarıdaki görsel ögelerin iletisini belirleyiniz. Bu görsel ögelerle "Karadut" şiirini iletişim yönünden karşılaştırınız. Hangisinin iletişim için daha kullanışlı olduğunu söyleyiniz.

c. Soldaki görsel öge yaya geçidini, ikincisi bir mektubu, üçüncü görsel öge ise engelli kişilerin kullanabileceği anlatmaktadır. Bu görsellerde ileti şekiller ve fotoğrafla anlatılmış. Karadut şiirinde ise ileti kelime ve cümlelerle aktarılmıştır. Şiirde aktarılan ileti duygu yönünden güçlüdür, şekil ve resimle aktarılan iletide mesaj daha net anlaşılmaktadır.

ç. Bedri Rahmi Eyüboğlu, duygularını hangi araçla aktarmaktadır?

ç. Şair Bedri Rahmi duygularını dil göstergeleri olan kelime ve cümlelerle aktarmaktadır.

d.    Aşağıdaki soruları "Karadut" şiirine göre cevaplayınız.

•    Şair, şiirde duygularını ve ruhsal durumunu nasıl aktarmıştır?

Coşkulu, içten bir anlatım vardır.
•    Şiirde dil göstergelerini yani kendi anlamları dışında başka anlamları (mecaz vb.) da ifade eden kelimeleri belirtiniz.

Karadut, çingene, nar, bal, ayva, kısrak sözcükleriyle benzetme yapılmış, sevgilinin özellikleri bu benzetmelerle yansıtılmaya çalışılmış.
mercan: sevgilin dişinin beyazlığı mercana benzetilmiş.

•    Dil göstergelerini bu konuda elverişli bulup bulmadığınızı söyleyiniz.

Dil göstergeleri düşünceleri ifade bakımından daha kullanışlıdır. Dil göstergeleri mecaz anlam da kazanarak duygu ve düşünceleri daha yoğun anlatabilir.

•    "Karadut" şiirinden hareketle aşağıdaki iletişim şemasını tamamlayınız.

Karadut şiirinde
Gönderici: Şair
Alıcı:  Okuyucu
İleti: Sevgiliye duyulan aşk, bağlılık

Yukarıdaki şemada yazan ögelerden birinin olmaması iletişimi nasıl etkiler? Açıklayınız.

Gönderici, alıcı, ileti ögelerinden birinin eksik olması iletişimin gerçekleşmesini engeller. İletişimin gerçekleşmesi için bu üç ögenin yer alması gerekir.