10.SINIF EDEBİYAT (BİRYAY) 165.SAYFA CEVAPLARI (İLK KEZ)

Reklamlar

SAYFA 165:
1.ETKİNLİK:
a)    Kaygusuz Abdal Sultan, Hacı Bektaş-ı Veli okulunda yetişmiş ve çağdaşı olan Yunus Emre ile birlikte Alevî edebiyatının iki kurucusundan birisi sayılmıştır.
Hayatı hakkındaki bilgileri menkıbelerden ve velayetnamelerden öğrenip, görüşlerini ve düşüncelerini mensur ve nesir eserlerinden anladığımız Kaygusuz Abdal Türk edebiyatının da kuşkusuz en büyük üstatlarından birisidir.
Doğum Yeri ve Tarihi
Kaygusuz Abdal, Teke İli’ne bağlı Alâiye Sancağı’nda doğmuş ve o muhitte yetişmiştir. Kaygusuz Abdal’ın yaşadığı devirde Antalya ve çevresinin hem siyasi, hem ekonomik ve hem de kültürel açıdan çok hareketli olduğu bilinmektedir.
Kaygusuz Abdal’ın yaşadığı dönem hakkında olmasa da, doğum tarihi hakkında değişik görüşler vardır. Bunlar değişik delil ve kaynakların değişik şekillerde yorumlanması ile elde edilmiştir. Kaygusuz Abdal’ın doğum tarihini 1364 olarak hesaplayanlar varsa da son yıllarda yapılan araştırmalarla Üstad’ın Dilgüşa adlı eserine dayanarak 1397 yahut 1398 olduğu ağırlık kazanmıştır.

b) Nutuk adlı yazıldığı dönemde etkin olan tasavvuf zihniyetini yansıtmaktadır.

2) a.

AHENK ÖGELERİ (KAFİYE-REDİF-SES-SÖYLEYİŞ)

“Nutuk”un Ahenk Ögeleri
Ölçü	Kafiye-Redif	Ses-Söyleyiş
7’li hece ölçüsü	1.       Dörlük: “bilen”ler redif, “ân”lar zengin kafiye 2.       Dörtlük:  “at”lar tam kafiye 3.       Dörtlük: “ası”lar zengin kafiye 4.       Dörtlük:  “an”lar tam kafiye 5.       Dörtlük: “isen”ler refif, “r”ler yarım kafiye 6.       Dörtlük:  “e”ler redif, “r”ler yarım kafiye 7.       “ib”ler tam kafiye 8.       “isen”ler redif, “an”lar tam kafiye 9.       “a”lar redif, “l”ler yarım kafiye 10.   “kın”lar zengin kafiye 11.   “dür”ler redif 12.   “l”ler yarım kafiye 13.   “n”ler yarım kafiye	Şiir dörtlüklerle hece ölçüyle ve sade bir dille söylenmiştir.

b.Şiirdeki her birimin temasını söyleyiniz.Şiirin uyak şemasını belirleyiniz.

Birim değeri: 4’lük	Birimlerde anlatılanlar	Birim değeri	Birimlerde anlatılanlar
1.birim	Özü iyi insanın edep öğrenmesi gerektiği	8.birim	Hakkı bilen insanın edepli olması gerektiği
2.birim	İnsanın varlığının edep olduğu	9.birim	Edepli insanların işlerinin doğru olacağı
3.birim	Allah’a itaat etmenin yolunun edep olduğu	10.birim	Edepli insanların hakkı hukuku bileceği
4.birim	İmanın aslının edep olduğu	11.birim	Edepli olmanın evliyaların da bir özelliği olduğu
5.birim	Allah’ı açıktan söylemenin edeple olacağı	12.birim	Hakka delinin edep olduğu
6.birim	Doğru yolu bulmanın edepten geçtiği	13.birim	Aşk ile boyanmış insanların edepli olması gerektiği anlatılmıştır.
7.birim	Edebî Allah’ın insanlara nasip ettiği anlatılmaktadır.	Tema	Edepli olma

Nutuk 12 birimden (dörtlükten) oluşmuş ve bu birimler "edepli olma" teması etrafında bir araya getirilmiştir.

1.DİNÎ - TASAVVUFÎ TÜRK ŞÎİRİNİN OLUŞMASINI SAĞLAYAN ZİHNİYET

sorunun cevabı için TIKLAYINIZ

2a...

b....

c...Şiir dörtlüklerle hece ölçüyle ve sade bir dille söylenmiştir.

3.ŞİİRİN TEMASI "EDEPLİ OLMA"

4.Müridlerin tarikata ilk kez girişlerinde onları bilgilendirmek, Bektaşî tarikatının yollarını göstermek, gelenek-görenek-âdet ve âdabını anlatmak amacıyla yazılmıştır.

3.ETKİNLİK:

DİNİ-TASAVVUFİ TÜRK EDEBİYATI ÜRÜNLERİ

1-İLAHİ: 
*Allah’ı övmek ve ona yalvarmak için yazılan şiirlere denir.
*Özel bir ezgiyle okunur.
*Hecenin 7’li, 8’li, 11’li kalıbıyla söylenir.
*Dörtlüklerden oluşur. Dörtlük sayısı 3 ila 7 arasında değişir.
*Son dörtlükte şairin adı veya mahlası geçer.
*İlahi nazım şeklinin öncüsü Yunus Emre'dir.
*Divan edebiyatındaki “Tevhid”lerin karşılığıdır.
*İlahiler tarikatlara göre değişik isimler alır. Mevlevilerde “ayin”, Bektaşilerde “nefes”, Alevilerde “deme(deyiş)”, Gülşeniler'de “tapuğ”, Halvetiler'de “durak”, diğer tarikatlarda  “cumhur” gibi isimlerle adlandırılırlar.
İlahi Örneği:

Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dün ü günü
Bana seni gerek seni

Ne varlığa sevinirim
Ne yokluğa yerinirim
Aşkın ile avunurum
Bana seni gerek seni   (Yunus Emre)

2-NEFES: *Bektaşi şairlerinin söyledikleri şiirlere denir.
*Tasavvuftaki Vahdet-i Vücud düşüncesi anlatılır.
*Hz. Muhammed ve Hz. Ali için övgüler de söylenebilir.
*Nazım birimi dörtlüktür. Dörtlük sayısı 3 ila 8 arasında değişir.
*Hece ölçüsüyle yazılır. Ama aruz ölçüsüyle yazılan nefesler de vardır.
*Nefeslerde, kalenderâne ve alaycı bir üslup dikkati çeker.
*Duygu ve düşünceleri nükteli bir şekilde ve zarafet ölçüleri içinde söylemek nefesin en belirgin özelliğidir.
*Yunus Emre, Eşrefoğlu Rumi, Hatayi, Pir Sultan Abdal nefes türünde eserler vermiştir.

Nefes Örneği:Eğer ekilir de bostan olursam
Şu halkın diline destan olursam
Kara toprak senden üstün olursam
Bu yıl bu yayladan Şâh'a gidelim

Bir bölük turnaya sökün dediler
Yürekteki derdi dökün dediler
Yayladan öteki yakın dediler
Bu yıl bu yayladan Şâh'a gidelim    (Pir Sultan Abdal)



3-NUTUK: *Pirlerin ve mürşitlerin, tarikata yeni giren dervişlere tarikat derecelerini ve tarikat adabını öğretmek için söyledikleri şiirlerdir.
*Daha çok Bektaşi tarikatında söylenir.
*Türün en önemli temsilcisi Kaygusuz Abdal'dır.
*Şekil yönüyle koşmaya benzer.

Nutuk Örneği:Evvel tevhid sürer mürşid dilinden
Erişir canına fazlı Huda'nın
Kurtulursun emarenin elinden
Erişir canına fazl-ı Huda'nın

İkincide verir lafzatu'llâhı
Anda keşf ederler sıfatu'llâhı
Hasenat yeter der eder günahı
Erişir canına fazl-ı Huda'nın



4-DEVRİYE:*Devir felsefesini ve insanın varoluşunu anlatan şiirlere denir.
*“Evrendeki canlı cansız her şey Allah'tan gelmiştir, yine Allah'a dönecektir.” Felsefesi vurgulanır.
*İlahiyle benzerlik gösterir.

Devriye Örneği:Ak süt iken kızıl kana karışıp
Emr-i Hak'la coşup cevlana geldim
Mâ-i carî ile akıp yarışıp
Katre-i na-çizden ummana geldim  (Hüsni)



5-ŞATHİYE:*Tasavvuf edebiyatında bir şiir türüdür.
*İlk bakışta dine aykırı gibi görünen, aslında vahdet-i vücud felsefesi ile ilgili bir görüşü dile getiren tasavvufi manzumelere verilen addır.
*Şathiyede şair, şiirlerini alaylı bir ifade ile yazar. Hatta bazı sözleri ilk bakışta anlamsız gibi görünür. Ancak anlamsız gibi görünen bu sözlerin altında derin anlamlar gizlidir.
*Tasavvufi konuları işleyenleri şathiyat-ı sûfiyâne adını alırlar.
*Genelde Bektaşi şairlerinde görülür.
*Yunus Emre, Kaygusuz Abdal gibi şairlerin şathiyeleri vardır.
Şathiye Örneği:Sekiz cennet yaptın sen Âdem için
Adın büyük bağışla onun suçun
Âdemi cennetten çıkardın niçin
Buğday nene lâzım harmancı mısın    (Azmî)

6-DEME: *Alevilerin dini törenlerde söyledikleri tasavvufi görüşlere uygun şiirlere verilen isimdir.
*Kafiye düzeni koşmaya benzer.
*Saz eşliğinde belli bir makamla söylenir.

Deme Örneği:San tanburadır adım
Göklere ağar feryadım
Pir Sultan’ımdır üstadım
Ben anınçün inilerim       (Pir Sultan Abdal)

Nutuk adlı şiirin özellikleri:

• Öğreticidir.
• Dörtlükler halinde yazılmıştır.
• Hece ölçüsüyle yazılmıştır.
• Sade yalın halk dili kullanılmıştır.
• Tasavvuf zihniyetinin etkisindedir.
• Nutuk türünün en önemli temsilcisi Kaygusuz Abdal'dır.

c.........

5.............

4.ETKİNLİK:

KAYGUSUZ ABDAL EDEBİ KİŞİLİĞİ MADDELER HALİNDE TIKLAYINIZ