KAYGUSUZ ABDAL "NUTUK" ŞİİR İNCELEMESİ

Reklamlar

Bu yazımızda 15.yüzyıl tasavvuf sanatçısı Kaygusuz Abdal'ın Nutuk adlı şiirini ahenk ögeleri , birimlerde anlatılanlar , konusu ,teması ,yorum bakımından inceleyeceğiz

NUTUK

♦ Tekkelerde tarikata yeni giren gençlere yol göstermek, öğüt vermek ve tarikat kurallarını öğretmek için tasavvuf büyüklerince söylenmiş şiirlerdir.
♦ Daha çok Bektaşilerde görülür.
♦ Genellikle hece ölçüsü ile ve dörtlüklerle söylenir.
♦ Didaktik bir özellik taşır.

KAYGUSUZ ABDAL "NUTUK" İNCELEMESİ

Müridlerin tarikata ilk kez girişlerinde onları bilgilendirmek, Bektaşî tarikatının yollarını göstermek, gelenek-görenek-âdet ve âdabını anlatmak amacıyla yazılan şiirler olup genellikle Bektaşiliğe yeni girenlerin eğitim-öğretimi için yazılıp okunan öğretici nitelikteki şiirlerdir

ŞİİRİN YORUMU

Şiir insanın edepli olması gerektiği üzerine kurulmuştur. Edep, İslâmiyet'te önemli bir esas, tasavvuf mesleğinde de hassasiyetle ele alınan bir husustur. Pratikte, şimdiye kadar onu daha ziyade erbab-ı tasavvuf ele almış ve o sahadaki büyük mürşit, mübelliğ, mürebbi ve muallimler ısrarla üzerinde durmuşlardır. Kur'ân ruhunun özü ve esası, Sünnet-i sahihanın da ısrarla üzerinde durduğu edep sayesinde, yüzlerce, binlerce Şah-ı Geylânî, Şazelî, Şah-ı Nakşibend, İmam Gazzâlî, Ebû Hanife ve İmam Şafiî gibi edep âbideleri ve üstadları yetişmiştir. Bu yıldızları çoğaltmak mümkündür. Hele Allah Resûlü'nün terbiye atmosferinde, gökteki yıldızlara denk, yerde de pek çok edep insanı yetişmiştir.

Edebi bizde, sadece farz ve vacibin dışında teferruata ait oturup kalkmada, âdâb-ı muaşerette, insanlarla muamelelerimizde, çocukların tavır ve davranışlarıyla alâkalı dar alanlı ele alanlar olmuştur. Ama bu, edebi daraltma ve dar bir çerçeve içinde ele alma demektir. Haddizatında edep, Efendimiz'in hayatının gayesi ve bütün hayatıyla bize talim buyurduğu hakikatlerin umumudur. Bir ehl-i tahkikin de dediği gibi: "Edep, Allah Resûlü'nün vaz'ettiği hudutlara riayet etmek demektir."

Evet, edep, din sahibinin, Allah'tan aldığı şeyleri bize tebliğde tespit buyurdukları hudutlardır. Binaenaleyh, Allah Resûlü'nün hayat-ı seniyyesinde gaye edindiği şeylerin hudut ve sınırlarına riayet etmek bütünüyle bir edeptir. Meselâ, farzlara dikkat etmek, Allah'a karşı edepli ve saygılı olmanın bir ifadesidir. Yine vaciplere titizlikle riayet etmek, Allah'a ve Resûlullah'a karşı saygının göstergesidir. Efendimiz'in hayat-ı seniyyesiyle bir yol olarak ortaya koyduğu ve "Sünnet" dediği, -Sünnet Arapça'da tutulup gidilen yol anlamına gelmektedir- ve bizim de onu en nurlu bir yol olarak benimsediğimiz o yolun prensip ve âdâbına riayet etmek, edeptir. Bütün bunlara riayet eden edeple serfiraz sayılır. Riayet etmeyen de O'nun nurundan, feyzinden ve bereketinden mahrum kalır; kalır ve karanlıklara sukut eder.

"Nutuk"un dil ve söyleyiş özellikleri

Nutuk hece ile yazılan dörtlükler ve sade bir dille söylenir.

Gelenekle ilişkisi

Bu şiir Halk şiiri geleneğinden beslenmiştir. Dilinin sade olması, hece ölçüsüyle söylenmesi, dörtlüklerle şekillenmesi gelenekle olan ilişkisindendir.

Zihniyet hakkında çıkarımlarım

Edepli olmaya büyük önem veriliyor.

İnsanlar edeple eğitiliyor.

Şiir eğitim aracı olarak kullanılıyor.

İnsanlar dinle içli dışlılar

www.edebiyatfatihi.net

AHENK ÖGELERİ (KAFİYE-REDİF-SES-SÖYLEYİŞ)

“Nutuk”un Ahenk Ögeleri
Ölçü	Kafiye-Redif	Ses-Söyleyiş
7’li hece ölçüsü	1.       Dörlük: “bilen”ler redif, “ân”lar zengin kafiye 2.       Dörtlük:  “at”lar tam kafiye 3.       Dörtlük: “ası”lar zengin kafiye 4.       Dörtlük:  “an”lar tam kafiye 5.       Dörtlük: “isen”ler refif, “r”ler yarım kafiye 6.       Dörtlük:  “e”ler redif, “r”ler yarım kafiye 7.       “ib”ler tam kafiye 8.       “isen”ler redif, “an”lar tam kafiye 9.       “a”lar redif, “l”ler yarım kafiye 10.   “kın”lar zengin kafiye 11.   “dür”ler redif 12.   “l”ler yarım kafiye 13.   “n”ler yarım kafiye	Şiir dörtlüklerle hece ölçüyle ve sade bir dille söylenmiştir.

 "Nutuk"un birim değerini, birimlerinin konusunu, temasını ve birimler arasındaki ilişki

Birim değeri: 4’lük	Birimlerde anlatılanlar	Birim değri	Birimlerde anlatılanlar
1.birim	Özü iyi insanın edep öğrenmesi gerektiği	8.birim	Hakkı bilen insanın edepli olması gerektiği
2.birim	İnsanın varlığının edep olduğu	9.birim	Edepli insanların işlerinin doğru olacağı
3.birim	Allah’a itaat etmenin yolunun edep olduğu	10.birim	Edepli insanların hakkı hukuku bileceği
4.birim	İmanın aslının edep olduğu	11.birim	Edepli olmanın evliyaların da bir özelliği olduğu
5.birim	Allah’ı açıktan söylemenin edeple olacağı	12.birim	Hakka delinin edep olduğu
6.birim	Doğru yolu bulmanın edepten geçtiği	13.birim	Aşk ile boyanmış insanların edepli olması gerektiği anlatılmıştır.
7.birim	Edebî Allah’ın insanlara nasip ettiği anlatılmaktadır.	Tema	Edepli olma