Sayfa 133
Coşku Ve Heyecana Bağlı Anlatım- Zamirler(Adıllar)
Ön Hazırlık
-26 Ağustos 1526’da Macaristan’ın Mohaç Ovası’nda Osmanlıların Macarları yenmesi üzerine söylenmiş bir kahramanlık türküsüdür.
Hazırlık
1.Bazı insanlar, yaratılışları gereği daha duygusaldır.
2.Okuduğumuz metnin anlatımı bizi sararsa metnin içine gireriz ve metinde anlatılan üzüntü, mutluluk, heyecan, korku gibi duyguları kendimiz yaşıyormuşçasına hissederiz. Metnin kahramanıyla seviniriz, üzülürüz, korkarız.
3.İnsanlar, geçmişten günümüze kadar coşku ve heyecanlarını sanatsal ürünlerle anlatmışlardır.
4.Zamirlerin kullanılması, anlatımda kolaylık sağlar. Bazı zamirler, bir cümlenin bile yerini tutar.
Sayfa 134
İnceleme
3.Etkinlik
Mohaç Türküsü adlı şiirde savaşan askerlerin duygularından söz edilmektedir. Şair, “biz” derken savaşta ilk hücuma geçen “yüz atlı” yı kastetmektedir.
4.Etkinlik
Bahçe; sebze, meyve, çiçek veya ağaç yetiştirilen yer.
Bahçe sözcüğü, dizelerdeki bağlamıyla şehit askerlerin cennete gittiğini kastetmek için kullanılmış, “cennet” kavramı “bahçe” sözcüğüyle karşılanmıştır.
5.Etkinlik
Şiirde en çok kullanılan şahıs zamiri “biz”dir.
6.Etkinlik
Şiirdeki ahenk öğeleri: Aruz ölçüsü kullanılmıştır. Kafiye ve redif kullanılmıştır. Kelime tekrarları yapılmıştır.
Sayfa 135
7.Etkinlik
Mecaz anlamda kullanılmıştır. Mıh, uğultu, deliksiz, ufalanıyor, sızıyor, kırılmışsın
8.Etkinlik
“Mohaç Türküsü” adlı metinde kahramanlık duygusu, “Ben Sana Mecburum”da kavuşamama, özlem duygusu hissettirilmiştir.
9.Etkinlik
Mohaç Türküsü: kanatlı, ülkeyi parlattığı gün, zaferin koynu, bahçe
Ben Sana Mecburum: ısıtıyorum, kullanılmamış kök, haftalar elimde ufalanıyor
İmge örnekleri mecazlaşarak yapılmıştır.
10.Etkinlik
Mohaç Türküsü ve Ben Sana Mecburum adlı şiirlerde dil sanatsal işlevde kullanılmıştır.
11.Etkinlik
Ben, sana, seninle, sen, ne, nereye, seni
12.Etkinlik
Bazıları, bana, bunlar da, onlara, benim, ben
13.Etkinlik
Kişi Zamirleri
|
İşaret Zamirleri
|
Belgisiz Zamirler
|
Soru Zamirleri
| ||||
Tekil
|
Çoğul
|
Tekil
|
Çoğul
|
Tekil
|
Çoğul
|
Tekil
|
Çoğul
|
Biz
Ben
Sana
Seninle
Sen
Seni
|
Bizler
Onlarla
Onlara
|
Bu
|
Bazıları
|
Nereye
Ne
|
Sayfa 136
14.Etkinlik
Zamirler, cümlede ismin yerini tutar. Bazen de tamlamaların, cümlelerin yerini tutar.
15.Etkinlik
Yine Seninle Geldi Hayat adlı metin, yazarın “aşk” karşısındaki duygulanımı yansıtmak amacıyla yazılmıştır.
16.Etkinlik
Yine Seninle Geldi Hayat adlı metinde yazar beklentilerine ulaşamayan bezgin, kırgın bir insanın ruh halini yansıtmaktadır. Coşku ve heyecanı dile getiren metinler, öznel içerikli cümlelerle kurulur.
17.Etkinlik
Sanatsal işlev
18.Etkinlik
Öyküleyici Anlatım
|
Coşku ve Heyecana Bağlı Anlatım
|
Betimleyici Anlatım
|
Benzer Yönler Farklı Yönler Benzer Yönler Farklı Yönler
Şiir ,roman, hikaye gibi türlerde kullanılır.
|
Öyküleyici anlatımda olay ve durum anlatılırken duygusal düşünceler katılmaz. Coşku ve heyecana bağlı anlatımda ruh hali yansıtılır.
|
Şiir, roman, hikaye, tiyatro gibi türlerde kullanılır.
|
Betimleyici anlatım varlıkların kendilerine özgü ayırıcı özelliklerini verir. Coşku ve heyecana bağlı anlatımda ise iç dünyada yaşananların yansıması verilir.
| |||||
19.Etkinlik
Şiir, roman, hikaye, tiyatro gibi türlerde kullanılır.
Sayfa 138
20.Etkinlik
Yakın Aşklar: Sizi, ben, bana, senin, siz
Ağacım: Sen ,bizimle, seni, biz
21.Etkinlik
İşaret zamiri, işaret sıfatı, işaret zamiri, işaret zamiri, işaret sıfatı, işaret zamiri, işaret sıfatı, işaret sıfatı
NOT: Sözcük, bir isimden önce gelip onu niteliyor ve belirtiyorsa sıfat olur.
Sözcük, başka bir ismin yerine geçiyorsa zamir olur.
Sayfa 139
22.Etkinlik
Anahtar: birisi(basit), öteki(türemiş), hepsi (basit), şey(basit)
Yeter Gayri Yumma Gözün Kör Gibi: kimine(basit), birinin(basit), bir kısmı(birleşik)
23.Etkinlik
Zamir Olan Kelime
|
Yapısı
| |
Birçoğu
|
Birleşik
| |
Herkes
|
Basit
| |
Kimileri
|
Basit
| |
Hiçbiri
|
Birleşik
| |
Bazıları
|
basit
|
24.Etkinlik
Sıfat
|
Zamir
| |
x
| ||
x
| ||
x
| ||
x
| ||
x
| ||
x
| ||
x
| ||
x
|
25.Etkinlik
“ne” ve “kim” soru zamirleri kullanılmıştır. Bu soru zamirleri, okuyucunun da metne kendi yorumunu katması gibi bir esneklik kazandırmıştır.
Sayfa 140
26.Etkinlik
Şunlardan birini, onların arabası, bizim evimiz, benim annem, bunlardan hangisi
Zamirler, verilen cümlelerdeki kelime gruplarında isim tamlaması kurma işlevinde kullanılmıştır.
Anlama Yorumlama
2.
Kişi Zamirleri: bana ,bizim, onun, beni
İşaret Zamirleri: Bu, onu
Belgisiz Zamirler: Birisi, Öteki
Soru Zamirleri: Kime
3.
Sayfa 141
4.İşaret Sıfatı: O akşam bize gitmiştik.
İşaret Zamiri: O; ezilmiş, yıpranmıştı.
Kişi Zamiri: O, yarın annesine gidecek.
5.
Yalın Durum
|
Belirtme Durumu
|
Yönelme Durumu
|
Bulunma Durumu
|
Ayrılma Durumu
| |
Bu
|
Bunu getir.
|
Buna bak.
|
Bunda var.
|
Bundan al.
|
Tekil
|
Şu
|
Şunu sorma.
|
Şuna kızdım.
|
Şunda iş yok.
|
Şundan getir.
| |
O
|
Onu bilmem.
|
Ona getirdim.
|
Onda görmüş.
|
Ondan almıştım.
| |
Bunlar
|
Bunları tanıyor.
|
Bunlara da dağıtın.
|
Bunlarda eksik çok.
|
Bunlardan kim sorumlu?
|
Çoğul
|
Şunlar
|
Şunları anlat.
|
Şunlara bakma.
|
Şunlarda çok iş var.
|
Şunlardan bize de al.
| |
Onlar
|
Onları bize tanıt.
|
Onlara sen cevap ver.
|
Onlarda bunlar bulunmaz.
|
Onlardan bazıları kırıktı.
|
6.
Cümleler
|
Zamir Olan Sözcük
|
Zamirin Türü
|
Zamirin Yapısı
|
Birkaçı
|
Belgisiz
|
Birleşik
| |
Onu
|
İşaret
|
Basit
| |
Herkes
|
Belgisiz
|
Basit
| |
Hepsini
|
Belgisiz
|
Basit
| |
Birçoğunu
|
Belgisiz
|
Birleşik
| |
O
|
Kişi
|
Basit
| |
Kimse
|
Belgisiz
|
Basit
| |
Buraya
|
İşaret
|
Basit
| |
Ötekini
|
İşaret
|
Türemiş
| |
Birkaçını
|
Belgisiz
|
Birleşik
| |
Beni/nereye
|
Şahıs/soru
|
Basit/basit
| |
Ben
|
Şahıs
|
Basit
| |
Onlar
|
İşaret
|
Basit
| |
Hiçbiri
|
Belgisiz
|
Birleşik
|
Sayfa 142-143
Ölçme ve Değerlendirme Sorularının Cevapları
A)
DYDYD
B)yan ve mecaz, sanatsal, işaret, ek fiil, isim
C)
1)D
2)E
3)B
4)C
5)D
6)A
7)B
8)D
9)D
D)
1)Yazının olmadığı dönemlerde insanların duygu veya düşüncelerini iletmek için akılda kalıcılığı nedeniyle şiiri tercih ettikleri söylenebilir.
2)İnsanların duygularını güzel ve etkili bir biçimde ifade edebilmelerinin ilk basamağı yetenektir.
Sayfa 144
Destansı Anlatım, Fiil/Fiilimsi
Ön Hazırlık
-Destansı metinlerde olağanüstü olaylar ve kişiler anlatılır.
Hazırlık
-“Destan yazmak” sözü başarılması güç işlerin üstesinden gelindiği durumları ifade etmek için kullanılır.
-Destan, milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış(savaş, göç, kıtlık …) toplumsal ve doğa olaylarının çağdan çağa aktarılmış, aktarılırken de hayal unsurlarıyla oluşturulmuş, değiştirilmiş uzun manzum eserlerdir.
-“git, yaz, bak, dur, kok” gibi kelimeler dilde bir hareketliliği, işi, oluşu karşılar.
Sayfa 145
2.Etkinlik
“İstanbul’un Fethi” adlı metinde tarihi olay Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u kuşatması ve savaş sırasında yaşananlardır. Şiirdeki kişiler, kahraman kişiler olarak ifade edilmektedir.
3.Etkinlik
Işıkların oklar gibi fışkırması, bir pembe bulutun bağrının kanaması, gök kubbenin velvelerle dolması, toprağın altındaki volkanın tutuşması
Sayfa 146
4.Etkinlik
İstanbul’un Fethi ve Şu Çılgın Türkler adlı metinlerde tarihi olay ve kişiler, okuyanın kahramanlık duygularını kabartacak ve bu anlamda okuyanı duygulandıracak şekilde aktarılmıştır.
Sayfa 147
5.Etkinlik
Nesnellik-Öznellik
|
Sözcüklerin Mecaz- Gerçek Olma Durumu
|
Okuyucu Üzerinde Bıraktığı Etki
|
Gerçeklik
| |
İstanbul’un Fethi
|
Öznel
|
Mecaz
|
Duyguları harekete geçiren
|
Olay gerçek, anlatım sanatsal
|
Şu Çılgın Türkler
|
Öznel
|
Gerçek
|
Duyguları harekete geçiren
|
Gerçeklikle ilintili
|
Malazgirt Meydan Savaşı
|
Nesnel
|
Gerçek
|
Bilgi veren bir üslup
|
Gerçeklikle ilintili
|
6.Etkinlik
Şiir, roman, hikaye, tiyatro türlerinde destansı anlatım kullanılır.
7.Etkinlik
Destansı anlatım, tarihi konular ve kahramanlık konularının anlatımında kullanılır.
Sayfa 148
8.Etkinlik
“Hayat Ağacı” adlı metinde; Dünya’nın sekiz köşeli olması, ağacın kütüğünün son gümüş olması, suyun renginin altın gibi parlaması gibi olağanüstü özellikleri sıralayabiliriz.
9.Etkinlik
Olağanüstü kişiler ve olaylar anlatılır.
Fiillerle anlatım ön plandadır.
Tarihi konular ve kahramanlık işlenir.
Kelimeler mecaz ve yan anlamda kullanılabilir.
Şiir, roman, hikaye, tiyatro gibi türlerde kullanılır.
10.Etkinlik
Hayat Ağacı adlı metin, destansı anlatımla oluşturulmuş diğer metinlerde olduğu gibi olağanüstü nitelikler taşımaktadır. Ancak “Hayat Ağacı” metni okuduğumuz diğer metinlere göre masalsı bir özellik taşımaktadır.
11.Etkinlik
Atlandılar, hareket ettiler, geldiler, anlaşılıyordu, indiler, savunulur, geliyordu, tut, emir verdi, savunacaksın, tamamlayamadı
Fiil türü sözcüklerin kullanılması iş, oluş, durum anlamlı yargıların ifadesi için gereklidir.
12.Etkinlik
Haber Kipleri
|
Dilek Kipleri
| |||||||
Şimdiki Zaman
|
Geniş Zaman
|
Gelecek Zaman
|
Görülen Geçmiş Zaman
|
Öğrenilen Geçmiş Zaman
|
Dilek-Şart kipi
|
İstek Kipi
|
Gereklilik Kipi
|
Emir Kipi
|
Saklıyorum
|
Gideriz
|
Bekleyecekler
|
Baktık
|
Söylemiş
|
Üzülse
|
Gezelim
|
Bilmeliyiz
|
tutuşsun
|
13.Etkinlik
Yanıyor, delinmiş, iner
14.Etkinlik
Gördüm- m, 1.Tekil Şahıs Eki
yıkansın –sın, 3. Tekil Şahıs Eki
uyu - 2.Tekil Şahıs Eki
15.Etkinlik
Dizeler
|
Bildirdikleri Anlamlara Göre Fiiller
| ||
Kılış Filleri
|
Oluş Fiilleri
|
Durum Fiilleri
| |
Yanıyor
|
X
| ||
Duruyor
|
X
| ||
Koşar
|
X
| ||
Bekler
|
X
| ||
Tutuşur
|
X
| ||
Gördüm
|
X
| ||
Dikmiş
|
X
|
Sayfa 149
16.Etkinlik
Fiilimsilerden isim-fiiller ve sıfat- fiiller, tıpkı isim ve sıfatlarda olduğu gibi kendilerinden sonraki isimlerle isim ve sıfat tamlamaları kurar.
İsim- Fiil
|
Sıfat- Fiil
|
Zarf- Fiil
| |
Malazgirt Meydan Savaşı
|
Durdur-mak
|
Düzenle-dik-leri
İstey-en
İlerle-diğ-ini
Al-an
|
Çık-ıp
Yak-ıp
Yık-arak
Ayrıl-arak
|
Hayat Ağacı
|
İçebil-en
|
Yaratıl-ınca
Elde ed-ip
Al-ınca
Kan-ıp
Ulaş-ıp
|
Sayfa 150
17.Etkinlik
Ek Alarak Yüklem Olan İsimler: değildir, muzafferdi, kandı, vardı, dimdik, ferman, gürdü
Birleşik Zamanlı Fiiller: kucaklardı, sarardı, inlerdi, çağlardı, parlardı
Ek Fiiller ya isimlere gelerek ya da fiil yüklemlerine gelerek birleşik zamanlı fiil yapma amacıyla kullanılırlar.
18. Etkinlik
Yürüdüm miş’li geçmiş zaman olması gerekirdi
Hep görüyorum geniş zamanda olması gerekirdi.
Sayfa 151
Anlama Yorumlama
2.
Ek Fiil Alan Sözcükler
|
Ek Fiil Görevi
|
Mesafedeydik
|
İsmi yüklem yapmış
|
Yoldu
|
İsmi yüklem yapmış
|
İbaretti
|
İsmi yüklem yapmış
|
Yıllarındaydık
|
İsmi yüklem yapmış
|
Yaşamıyorduk
|
Birleşik zamanlı fiil yapmış
|
Bırakmıştım
|
Birleşik zamanlı fiil yapmış
|
Gibiydim
|
İsmi yüklem yapmış
|
İzlemekteydi
|
İsmi yüklem yapmış
|
3.
Basit Çekimli Fiiller
|
Birleşik Çekimli Fiiller
| ||
Hikaye(2.Tekil Şahıs)
|
Rivayet(2.Çoğul Şahıs)
|
Şart(1.Çoğul Şahıs)
| |
Söylüyorum
|
Söylüyordun
|
Söylüyormuşsunuz
|
Söylüyorsak
|
Gideceğiz
|
Gidecektin
|
Gidecekmişsiniz
|
Gideceksek
|
Sevmişsin
|
Sevmiştin
|
Sevmişmişsiniz
|
Sevmişsek
|
Anlatırız
|
Anlatırdın
|
Anlatırmışsınız
|
Anlatırsak
|
Başlamış
|
Başlamıştın
|
Başlamışmışsınız
|
Başlamışsak
|
Çalışmalısın
|
Çalışmalıydın
|
Çalışmalıymışsınız
|
Çalışmalıysak
|
Geleyim
|
Geleydin
|
Geleymişsiniz
|
-
|
Görmezsiniz
|
Görmezdin
|
Görmezmişsiniz
|
Görmezsek
|
Kalmazmısınız
|
Kalmazdın
|
Kalmazmışsınız
|
Kalmazsak
|
Bekle
|
Bekleyeydin
|
Bekleyeymişsiniz
|
-
|
Vereyim
|
Vereydin
|
Vereymişsiniz
|
-
|
Okuyorlar
|
Okuyordun
|
Okuyormuşsunuz
|
Okuyorsak
|
Toplamışsın
|
Toplamıştın
|
Toplamışmışsınız
|
toplamışsak
|
4.
Cümleler
|
Fiilimsinin Türü
|
Görünce
|
Zarf- fiil
|
Kaytarmadan
|
Zarf- fiil
|
Dinlenmeden, çalışmak
|
Zarf-fiil, isim-fiil
|
Attığı
|
Sıfat-fiil
|
Kurumuş
|
Sıfat-fiil
|
Düşe kalka
|
Zarf-fiil
|
Bulup
|
Zarf-fiil
|
Gidiş geliş
|
İsim-fiil
|
Giden
|
Sıfat-fiil
|
Gelmedik, takılmadık
|
Sıfat-fiil
|
Koşarak
|
Sıfat fiil/zarf fiil
|
Sayfa 152-153
Ölçme Ve Değerlendirme Cevapları
A)DYDD
B)mecaz, zarf-fiil, roman-hikaye-tiyatro-şiir, baktırmazsanız
C)
1)A
2)A
3)C
4)B
5)B
6)E
7)D
8)A
D)
1)Doğal Destanlar: Yazarı belli değildir, sözlü destan ürünüdür. Eski dönemler ya da ilkel dönemler yer alır, Olağanüstü kahramanlara ve olaylara sıkça yer verilir.
Yapma Destanlar: Yazarı bellidir, yazılı destan ürünüdür, yakın zamanda yaşanmış olaylar ele alınır, olağanüstü olaylara ve kahramanlara az yer verilir.
2)Destansı anlatım; bir milleti derinden etkileyen olaylar veya kahramanların anlatımına konu olabilir.
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.
EmoticonEmoticon