Sayfa 141
a.
Şiirin birimlerini belirtiniz.
b.
Birimlerin özelliklerini sıralayınız.
Şiir bent birimiyle kurulmuştur.
Her bent iki beytin birleşmesiyle oluşmuştur.
c. Okuduğunuz şiirin ve
birimlerinin temasını aşağıdaki şemaya yazınız.
Şarkının teması: Tabiat ve şak
Kayıkla
gezmeye davet, çeşmeleri dolaşmaya davet, herkesten kaçıp birlikte eğlenmek
arzusu, havuz kenarında saray çevresinde gezip eğlenmeye davet
•
Şemaya yazdığınız tespitlerden hareketle okuduğunuz şiirin birimlerinin ortak
paydasını söyleyiniz.
Şiirin
birimlerinde Boğaz’ın güzellikleri ve aşk duygusunun ortak payda olduğunu
söyleyebiliriz.
•
Birimlerin teması ve şiirin temasıarasındaki bütünlüğü açıklayınız.
Birimlerle şiirin teması arasında
anlam bütünlüğü vardır.
a.
Şiirin yapısıyla ilgili özellikleri belirleyiniz. Tespitlerinizi aşağıya
yazınız.
Birimlerin
adı: bent
Birim
sayısı: 4
Uyak
örgüsü: aaaa/bbba/ccca…
Ölçü: aruz
ölçüsü
Tema:
Tabiat ve aşk
b.
Yaptığınız inceleme ve bilgi birikiminizden yararlanarak Nedim'in şiirinin,
kuralları önceden belirlenmiş olan hangi nazım şekliyle yazıldığını söyleyiniz.
Nedim’in şiiri şarkı nazım şekliyle
yazılmıştır.
Sayfa
142
32. Etkinlik
a. Okuduğunuz şiirde
kendi anlamıdışında kullanılan kelimelere örnekler belirleyiniz. Tespitlerinizi
aşağıya yazınız. Bu kelimelerin şiirdeki anlamlarını da tabloya not ediniz.
Kendi
anlamı dışında kullanılan kelimeler:
Bağışlamak(
hissettirmek, yaşatmak)
Salınmak(
yürümek)
Gazel
çekmek( şarkı söylemek)
okumak( söylemek)
okumak( söylemek)
Temiz
edalı ( saygılı, nazik)
b. Şiirdeki imgeleri ve bunların nasıl kullanıldıklarını aşağıya yazınız.
Servi:
Sevgilinin boyu servi ağacı gibi incedir.
Ejderha:
Mitolojik bir öge olarak kullanılmıştır. Ejderha tehlikeli bir yaratıktır fakat
ağzından hayat suyu akar. Bu suyu içmek için tehlikeyi göze almak gerekir.
Ab-ı
hayat: Hayat suyu anlamındadır.
Felek:
Zaman, devir anlamında kullanılmıştır.
•
Şair ilk dörtlükte gönlü, kederli bir insana benzeterek teşhis (kişileştirme)
sanatı yapmıştır.
• Üçüncüdörtlükte cennetteki ırmaklardan biri olan
"Tesnîm" adı geçmektedir. Şair, bu ismi hangi söz sanatıiçin
kullanmıştır? Söyleyiniz. Diğer dörtlüklerdeki söz sanatlarınıda bulup bunların
şiirdeki işlevlerini belirtiniz.
1.Bent:
Gönül
kavramının kederli oluşu—teşhis
Sevgili
servi ağacına benzetilmiş—istiare
Son
dize- tekrir
2.Bent:
Çeşme,
su, ab- ı hayat— tenasüp
Gülmek,
oynamak, muradını almak— tenasüp
3.Bent:
Geh
kelimesi tekrir
Şarkı
okumak, gazel çekmek—tenasüp
4.Bent:
Nedim,
kendisini başka biriymiş gibi düşünür—Tecahül-i Arif
Aşktan
çılgına dönmüş—Mübalağa ve teşbih
Ey
şuh- nida
1. Okuduğunuz şiirden; şairin, gözlem, izlenim, sezgi ve
kişisel duyarlılığını belirten bölümleri söyleyiniz. Bunların yaşanmasının
mümkün olup olmadığını belirtiniz.
Şiirde
İstanbul ve Boğaz’ın güzellikleri Nedim’in gözlem ve sezgilerine göre
yansıtılmıştır.
2. Şiiri,
yan anlamlar yönünden değerlendiriniz.
Şiirde kelimelerin yan
anlamlarına yer verilmiştir. Bağışlanmak, salınmak, oynamak, okumak, çekmek
4. Şiirden Arapça ve Farsça kelimelere örnekler veriniz.
Bunların şiirde kullanılma nedenini söyleyiniz.
şiirde
kullanılan bazı Arapça ve Farsça kelimeler:
Arapça:
safa, bahş, kam, dünya, ma havz, seyr, gazel
Farsça:
serv-i revan, nev- peyda, ejderha, abıhayat, hıraman
Divan
şiiri geleneğiyle ilgilidir.
5.
Okuduğunuz şiirin hangi geleneğin etkisiyle yazıldığını açıklayınız.
Divan şiiri geleneği
b. Nedim'in edebîve
fikrî yönünü şiirine nasıl yansıttığını açıklayınız.
Nedim, dünyanın
somut güzelliklerini şiirlerinin teması olarak seçmiştir. Onun sevgilisi mecazi
bir sevgili değil, etiyle kemiğiyle insandır. Bu yüzden şiirindeki doğal
güzellikler de hayal ürünü yerler değil, somut mekanlardır.
Sayfa 144
7.Metin Terkibibent
1)Şiirin ahenk özellikleri:
Aliterasyon: z,l, r
Asonans: e, i, a
Kelime tekrarı: “olayın dir”
Uyak:
1.Bent:üz:redif, est:zengin uyak
2.Bent: olayın dir:redif, ad:zengin uyak
Ölçü: Aruz ölçüsü
Söyleyiş özelliği: 1.Bentte kendine güvenen kalenderce bir
söyleyiş vardır. Şair, kendisi ve kendisi gibi düşünen gönül insanlarını över.
4.Bentte eleştiren, hicveden bir söyleyiş hakimdir.
35.Etkinlik
a)Şiirde ses ve anlam kaynaşmasıyla oluşan temel birim
beyittir. Beyitlerin aynı uyak ve redifler kullanılarak oluşturduğu bütünlük
ise benttir.
b) 1.Bent: Övünme
Şirin Teması: İlahi aşk
2.Bendin Teması: Gönülden şikayet
Birimlerin her birinde ilahi aşkın farklı bir yönüne vurgu
yapılmıştır.
2)Osmanlı Devleti 16.yüzyılda yükselme dönemini
yaşamaktadır.
Sayfa 145
Okuduğunuz
şiirin yapısıyla ilgili aşağıdaki sorulara cevap veriniz.
•
Şiirdeki birimlerin sayısını söyleyiniz.
•
Şiirin konusunu belirtiniz.
•
Uyak şemasınıtahtaya çiziniz.
•
Birimleri (bentleri) birbirine bağlayan "vasıta beyitlerin" olup
olmadığını söyleyiniz.
•
Ölçüyü belirtiniz.
Yaptığınız
araştırma ve yukarıdaki sorulara verdiğiniz cevaplardan hareketle kitabınızdaki
şiirin, hangi nazım şekliyle yazıldığını söyleyiniz.
3.
Okuduğunuz şiirde kendi anlamıdışında kullanılan kelimelere örnekler veriniz.
Şiirin Yapı
Özellikler:
Şiirin
birimleri benttir.
Şiirin
konusu tasavvuf ehlinin ilahi aşkıdır.
Şiirin uyak
şeması aaba/cada… biçimindedir.
Şiirde
sekizinci beyit iki bendi birbirine bağlamıştır.
Şiir aruz
ölçüsüyle yazılmıştır.
Şiir
terkibibent nazım şekliyle yazılmıştır.
Şiirde
kendi anlamı dışında kullanılan bazı kelimeler:
Yan anlamlı
kelimeler: sarhoş(aşık kendinden geçmiş)
Bulaşmak(
bir işe girişmek)
Kadehin
dudağı( kenarı)
Meclis(
dünya, insan topluluğu)
Gözetmek(
beklemek)
İncitmek(
gücendirmek, üzmek)
Ham( olgun
olmayan, kaba)
Mecaz
anlamlı kelimeler: Harabat(meyhane)
Eteği yaş(
günahkar)
Kadeh(aşk)
Göz dikmek(
bir şeye sahip olmaya çalışmak)
Şarap(aşk)
4.
a. Şiirdeki imgelerden bazıları aşağıya sıralanmıştır. Bunların şiirde nasıl
kullanıldığını açıklayınız.
Şiirdeki
İmgeler
şîre-i
engûr, câm (kadeh), Harabât, gedâ, hum, mey, meyhâne, mest, gül, sadef, inci
Şîre-i
Engûr(üzüm suyu): Şarap anlamında kullanılmıştır.
Câm: Aşk
şarabının içildiği kadehtir.
Harabat:
Meyhane anlamındadır.
Gedâ: Aşık,
her zaman aşkı isteyen bir dilencidir.
Hûm: Şarap
küpü aşk şarabının kaynağıdır.
Meyhane:
Aşıkların toplandığı yer
Mest: Aşk
sarhoşuyla kendisinden geçmiş insan
Gül: gül
fidanı
Sadef:
İncinin yetiştirdiği kabuktur.
İnci: Divan
şiirinde kıymetli varlıkların benzetildiği bir imgedir.
b.
Birinci beyitte "Şîre-i engûr, mest, mest-i Elest" kelimelerinin bir
arada kullanılmasının
nedenini açıklayınız. Bu söz sanatının adını söyleyiniz.
nedenini açıklayınız. Bu söz sanatının adını söyleyiniz.
Tenasüp sanatı
•Birinci
beyitte "üzüm şiresiyle" kastedilen nedir? Açık olarak belirtilmeyen
bu kavramla hangi söz sanatının yapıldığını belirtiniz.
Birinci
beyitte “üzüm şiresi” sözüyle şarap kastedilmiştir. Bu sanata dolaylama denir.
Şiirdeki
diğer söz sanatlarını(mecaz, istiare, telmih, tenasüp vb.) bulunuz. Bunların
nasıl yapıldıklarını açıklayınız.
1.Beyit:
Üzüm
şiresi—dolaylama
Sarhoş,
harabat, mest— tenasüp
2.Beyit:
Eteği yaş
olanlar— dolaylama
Kadehin
dudağı—kadeh insana benzetilmiş—teşhis
3.Beyit:
Şarap
küpünün dibi—açık istiare
Şarap,
küp—tenasüp
Şarap-
ilahi aşk— açık istiare
4.beyit
Azarlanmak,
incitmek, hatrını kırmak— tenasüp
Kadeh kıran
ham sofu— kinaye
5.Beyit:
Garaz,
kötülük— tenasüp
6.Beyit:
Bey-
dilenci— tezat
Ululanmak-
aşağıdan almak— tezat
7.Beyit:
Köşe(kadeh)
sözüyle kadehin içindeki şarap kastedilir(mecazımürsel)
Gürültü-patırtı—tenasüp
Meyhane-
sarhoş— tenasüp
Vasıta
Beyti:
Can alemi(
Bezm-i elest) Dolaylama ve telmih
c.
Şiirin dördüncü bendinde "Ferhat ve Necef" adının kullanılmasının
nedenini söyleyiniz. Bu ismin şiirdeki işlevini açıklayınız.
Telmih sanatı yapılmıştır.
ç.
Şiirdeki söz sanatları ve imgelerin işlevini belirtiniz.
Şiirdeki söz sanatları ve imgeler
anlamın etkileyici olmasına yardımcı olmuştur.
5.
Okuduğunuz şiirde şairin gözlem, izlenim, sezgi ve kişisel duyarlılığını
yansıtan ifadeleri belirleyiniz. Bunun şiirdeki önemini söyleyiniz.
Şair, Allah’a kulluk ve aşk
duygusunu çeşitli benzetme ve imgeler yoluyla ifade edilir.
7.
Okuduğunuz terkibibentten Arapça ve Farsça kelimelere örnekler veriniz. Bu
kelimelerin şiirde kullanılma nedenini tartışınız. Ulaştığınız sonucu
belirtiniz.
Arapça Kelimeler: ehl-i harabat,
mest-i elest, mail, bus, leb, cam, kef, sadr, bezm, cihan, hum, mey, azar,
hatır, zahid
Farsça
Kelimeler: şire, engur, ter-damen, alude, lik, dest, bade-perest, şiken,
peymane-şikest
8.
Okuduğunuz şiirin hangi gelenekle yazıldığını söyleyiniz.
Şiir, divan şiiri geleneğine göre
yazılmıştır.
Sayfa 146
a.Yukarıdaki
açıklamalardan ve okuduğunuz şiirden hareketle divan şiirinde evrensel ve
insana özgü temaların soyut olanla nasıl ifade edildiğini belirtiniz.
Divan şiirinde insana ve evrene
dair temalar imge ve sanatlar yoluyla soyut hale getirilir. Hayal gücünün
etkisi çok önemlidir. Kelimelerin derin anlamları vardır.
b.
Okuduğunuz şiirler ve aşağıdaki şemadan yararlanarak divan şiirinde temaların
ve imgelerin nasıl geliştirildîğînî açıklayınız.
Dini ve din dışı olmak üzere ikiye
ayrılır. Her iki temanın ortak duygusu aşk ve sevgidir
Sayfa
147
Şeyhülislam Yahya'nın
şiirini Destan Dönemi şiiri olan yukarıdaki koşukla "tema, ahenk ögeleri,
ölçü, gelenek vb."yönünden karşılaştırınız. Benzerlik ve farklılıkları
sıralayınız.
|
Şeyhülislam Yahya’nın Şiiri
|
Destan Dönemine Ait Şiir
|
Tema
|
Gönül
|
Gece
|
Ahenk ögeleri
|
Olmadın gönül:redif
Ad:zengin uyak
|
Ürsedim(ursadım):redif
Ç:yarım uyak
|
Ölçü
|
Aruz ölçüsü
|
Hece ölçüsü
|
Gelenek
|
Divan şiiri geleneği
|
Destan dönemi geleneği
|
1.
Kitabınızdaki divan şiiri örneklerinden hareketle XIV. yüzyıldan XIX. yüzyılın
ortalarına kadar yazılan şiirlerin oluşmasını sağlayan zihniyet hakkında bilgi
veriniz.
14.yüzyılda başlayan divan şiiri 19.yüzyıla
kadar varlığını sürdürmüştür. Divan şiirinde bireysel duyarlılık söz konusudur.
Bu edebiyatın “yüksek zümre edebiyatı” olarak adlandırılmasında divan
şairlerinin eğitimli, tahsilli olmasının da rolü vardır.
1.
Aşağıdaki cümlelerde boşbırakılan yerlere uygun sözcükleri yazınız.
Divan şiirindeki ses
ve söyleyişte...........şiir dilinin................ yapısı, gücü etkilidir.
Divan şiirinde.......aruz.......... ölçüsü kullanılmıştır.
Divan şiiri, söz
sanatları ve.......... imgelerle.......... örülmüştür.
Divan şiirinde
beyitler (birimler)..........ortak......... bir tema etrafında birleşir.
Rubai ve tuyuğ........bentlerle.......... kurulan nazım biçimleridir.
Kasidelerde bulunan
taç beytin gazellerdeki karşılığı........beytül gazel.............
beyittir.
Bir...........şarkıda......... genellikle 5-10 bent bulunur.
2. •
Nazım birimi beyittir.
•Aruz ölçüsüyle söylenir.
•Aruz ölçüsüyle söylenir.
Konusu aşk, ayrılık,
kadın, şarap ve özlemdir. Beyit sayısı 5-15 arasında değişir. Ilk beytine
"matla", son beytine "makta" denir. Uyak düzeni aa, ba, ca
... dır.
Özellikleri belirtilen
nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A. Kaside B. Mesnevi C. Tuyuğ D. Redif E. Gazel
3. İran edebiyatından geçmiştir. Dört dizeden oluşur. Aruz
ölçüsünün kendine özgü kalıplarıyla
yazılır. Az sözle çok şey söylenerek sağlanan anlam yoğunluğu, başta gelen özelliğidir. Genellikle
felsefeyle ilgili düşünsel temalar işlenir.
yazılır. Az sözle çok şey söylenerek sağlanan anlam yoğunluğu, başta gelen özelliğidir. Genellikle
felsefeyle ilgili düşünsel temalar işlenir.
Sözüedilen nazım şekli
aşağıdakilerden hangisidir?
A. Gazel B. Müstezat C. Murabba D. Rubai E. Kaside
(ÖYS - 1992)
4.
Aşağıdaki cümlelerin başına yargılardoğru ise "D", yanlışise
"Y" yazınız.
(..D.) Kasidelerde şairin
kendini övdüğü bölüm "fahriye"dir.
(.D..) Beyitleri arasında
konu birliği olan gazellere "yek-ahenk" gazel denir.
(.D..) "Fuzulî, Bakî,
Nailî, Neşati" ünlügazel şairleridir.
(..Y .) Terkibi bentlerde
sadece aşk konusu işlenir.
Sayfa
148
(.D..) Şarkılar, bestelenmek
üzere yazılan divan şiirleridir.
(.Y..) Divan edebiyatında
şairler sadece şiirsel değerleri ön planda tutarak şiir yazmışlardır.
(.Y..) Divan şiirinde
kalıplaşmışortak kavramlar kullanılmamıştır.
(.D..) Terkibibentler,
konularına göre "mersiye ve hicviye" diye adlandırılır.
(.D..) Murabbalar "aaaa,
bbba, ccca..." biçiminde uyaklanır.
5. •
Tek dörtlükten oluşur.
•
"aaba" biçiminde uyaklanır.
•
"Din, tasavvuf, aşk ve güzellik" konularını işler.
•
Aruzun özel kalıplarıyla yazılır.
Özellikleri belirtilen
nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A. Rubai B.
Tuyuğ C. Gazel D. Murabba E. Terkibibent
6. Aşağıdaki nazım
şekillerinin hangi nazım birimiyle ilişkili olduğunu eşleştirerek belirtiniz.
Beyit: gazel
Dörtlük: murabba, rubai, şarkı
Bent: terkibibent, terciibent
7. Nedim ile Fuzulî'yi karşılaştıran aşağıdaki yargılardan
hangisi yanlıştır?
A.Nedim, şiirinde günlük
yaşamı yansıtmış, Fuzulî ise bundan kacınmıştır.
B. İkisi de kasideden çok
gazelde başarılı olmuşlardır.
C. Fuzulî tasavvuftan
etkilenmiş, Nedim ise tasavvufla hic ilgilenmemiştir.
D. İkisinde de dil
cağdaşlarına göre daha sadedir.
E. İkisinin de
"divan'larından başka "mesnevi"leri de vardır.
(ÖYS - 1984)
8. Divan
şiiriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A. Yabancı sözcüklerle ve
kurallarla yüklü bir dil kullanılmıştır.
B.ÖIçü olarak aruz
kullanılmıştır.
C. Kavramlar, ortaklaşa
kullanılan kalıplaşmış sözlerle anlatılmıştır.
D. Konular
genellikle gerçek yaşamdan alınmıştır.
E. Şiirler "divan"
adıverilen kitaplarda toplanmıştır.
(ÖYS - 1997)
KYNK: testonline.blogcu.com
3 yorum
149 -156. sayfalar lütfennnnnnnnnnnnnnnnnn
aynen o sayfaları göremiyorum..
acil sayfa 149..
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.
EmoticonEmoticon