Sayfa 134
17. Etkinlik
Şiirin yapısını(nazım birimi, birim
sayısı, tema, ölçü, uyak düzeni) inceleyiniz. Tespitlerinizi tabloya yazınız.
Daha sonra bu inceleme ve bilgi birikiminizden yararlanarak şiirin, hangi nazım
şekliyle kaleme alındığını tablonun ilgili bölümüne yazınız.
Bent
1
Aşk
Aruz Ölçüsü
Aaba
Rubai
3. Şiirin temasını
söyleyiniz.
Teması aşktır.
4. a.
Şiirde kendi anlamı dışında kullanılan kelimeler varsa bunları belirleyiniz.
Şiirde kendi anlamı dışında kullanılan kelimeler:
boyun bükmek, aklını yitirmek, ağzı bağlanmak
b. Şiirdeki imgeleri bulunuz.
Gül, gonca
c. Şiirdeki söz sanatlarını bulunuz.
Bunların nasıl yapıldığını açıklayınız.
Güzellik karşısında aklını yitirmek—Mübalağa
Gül gibi yüz parçaya ayrılmak— Teşbih
Gonca gibi ağzı bağlı olmak—Teşbih
Gül ve goncanın anlam yakınlığı—Tenasüp
Şaşkınlık ve aklını yitirmek arasındaki yakınlık—Tenasüp
ç. Belirlediğiniz imge ve söz
sanatlarının kullanılmasının nedeni nedir? Bunların şiirin anlamına nasıl bir
katkı sağladığını belirtiniz.
İmge ve söz sanatlarının kullanılması şiirin anlam ve
söyleyiş yönünden etkileyici olmasına katkı sağlamıştır.
5. Neşatî'nin şiirine
yansıttığı"gözlem, izlenim, sezgi ve kişisel duyarlılık" yaşanabilir
gerçekler midir? Düşüncelerinizi açıklayınız.
Neşati, aşk duygusunu benzetme ve imgelerle gerçeğin
ötesine taşımış; hayal gücüyle zenginleştirmiştir.
Sayfa 135
Neşatî'nin şiirinde dile getirilen duygu ve düşüncenin günümüz
şairlerinden Faruk Nafiz Çamlıbel'in eserinde nasıl ele alındığını
belirtiniz.
Neşati’nin
ağır, süslü ve imgelerle örülü bir dille anlattığı aşk duygusu Faruk Nafiz
Çamlıbel’in şiirinde daha sade ve anlaşılır bir söyleyişle karşımıza
çıkmaktadır.
6. a. Şiirdeki "aklını yitirmek" söz grubunda bulunan
"yitirmek" kelimesi "sağlığını kaybetmek" anlamıyla
kullanılmıştır. Yani kelime yan anlamıyla kullanılmıştır.
b. Şiirden yan anlamıyla kullanılan kelimelere örnekler bulunuz.
Şaşırmak-
hayran olmak
Ayrılmak-
dağılmak
Suskunuz—Dayanıklıyız
c. İnceleme sonucundan hareketle şiirin yan anlam bakımından zengin
olup olmadığını belirleyiniz.
Şiir yan
anlam bakımından zengin sayılır.
7. Şiirdeki Arapça ve Farsça kelimeleri tespit
ediniz. Bunların şiirde niçin kullanıldığını tartışınız. Ulaştığınız sonucu
belirtiniz.
Arapça
kelimeler: Nezzare, hüsn, hayret, aşk
Farsça
kelimeler: Medhuş, ser-efgen, bi-huş, sadpare, çü, gül, çün, gönce,
dehen-beste, hamuş
8. Neşatî'nin şiiri, eğitim seviyesi farklı iki
kişiye okutulsa eserle ilgili yorumları neden farklı olur? Açıklayınız.
Neşati’nin
şiirini anlayabilmek için Arapça ve Farsça dillerinin Türk edebiyatında
kullanılan başlıca kelimelerini, imge ve mecazların anlam özelliklerini iyi
bilmek gerekir.
9. Şiirin teması, anlatımı ve yapısı arasındaki uyumu
belirtiniz.
Şiirin
teması aşktır. Aşk duygusu kalender bir üslupla dile getirilmiştir. Bu üslup
rubai türünün belirgin özelliklerindendir.
1. Şiirin ahenk ögelerini (aliterasyon,
asonans, ölçü, uyak ve söyleyiş özelliği) defterinize yazınız.
Aliterasyon:
d, l, r
Asonans: a,
u
Ölçü: Aruz
ölçüsü
Uyak:
durur:Redif
An: Zengin
Uyak
Söyleyiş
özelliği: Divan şiirine özgü bir söyleyiş özelliği vardır. Şair sevgilinin
güzelliğini betimleyerek anlatmaktadır.
2. Şiirin birimini söyleyiniz. Bu birimin
özelliklerini belirtiniz.
Şiirin
birimi benttir. Tuyuğ türünde rubaide olduğu gibi iki beytin birleştirilmesiyle
bir bent oluşturulur. Bendin uyak şeması aaba şeklindedir.
Sayfa
136
a.
Şiirin yapısıyla ilgili özellikleri (nazım birimi ve sayısı, konusu, teması,
uyak düzeni) belirleyiniz. Tespitlerinizi tahtaya yazınız.
Nazım birimi: bent
Birim sayısı:1
Konu ve Teması: Sevgilinin güzelliği
Uyak düzeni: aaba
b. İnceleme sonuçları ve bilgi birikiminizden
yararlanarak okuduğunuz şiirin hangi nazım şekliy le yazıldığını söyleyiniz.
Tuyuğ
nazım şekliyle yazılmıştır.
3. Şiirin temasını aşağıya yazınız.
Sevgilinin
güzelliği
4. a. Şiirde kendi anlamıdışında kullanılan (mecaz)
kelimeleri ve bunların hangi anlamda kullanıldığını söyleyiniz.
Mecaz
anlamda kullanılan kelimeler: gülmek(açılmak), gül(sevgili), gam
çekmek(üzülmek, kederlenmek)
b. Şiirdeki söz sanatlarını ve bunların nasıl yapıldığını
kısaca aşağıya yazınız.
Dilberin yanağı güle benzetilmiş— Teşbih
Sevgilinin saçı reyhana ve sümbüle benzetilmiş— Teşbih
Dilber- canan- gül kelimeleri arasında anlam ilişkisi vardır.
— Tenasüp
c. İmge ve söz sanatlarının şiirde hangi işlevde
kullanıldığını belirtiniz.
İmge
ve söz sanatları şiirin anlam ve söyleyiş bakımından ilgi çekici ve estetik bir
özellik kazanmasına yardımcı olur.
5. Şairin şiirde aktardığıgözlem, izlenim,
sezgi ve kişisel duyarlılığının yaşanabilir olup olmadı-
ğınıaçıklayınız.
ğınıaçıklayınız.
Şairin
şiirde aktardığı gözlem, izlenim, sezgi ve kişisel duyarlılıklar yaşanabilir
ölçüde değildir.
b. İvaz Paşazade Ataî'nin şiirindeki duygu ve
düşüncelerin günümüz şiirinde nasıl dile getirildiğini belirtiniz.
İvaz
Paşazade Atai’nin dile getirdiği duygu ve düşünceler günümüz şiirinde aynı
imgelerle değil günümüz insanının zevk ve anlayışına göre ve daha anlaşılır bir
dille ifade edilir.
6. Şiiri, yan anlam
bakımından değerlendiriniz.
Şiirde
“açılmak, çıkmak, çekmek” kelimeleri yan anlamlıdır.
7. Şiirdeki Arapça ve
Farsça kelimelerin kullanılma nedenini tartışınız. Tartışmanızıyaparken eserin
ait olduğu geleneğin etkisini de dikkate alınız. Sonucu kısaca belirtiniz.
Şiir divan
edebiyatı Türk şiiri geleneğine göre yazılmış ve Arapça, Farsça kelimelere yer
vermiştir.
8. Şiirin yapısı, temasıve
anlatımı arasında nasıl bir uyum olduğunu belirtiniz.
Şiirin
teması Divan edebiyatının klasik teması olan sevgilinin güzelliğidir. Tuyuğ
türünde güzellik ve aşk temaları sıkça işlenir. Yoğun bir anlam özelliği
vardır.
b. Şair ve eseri arasındaki ilişkiyi belirtiniz.
İvaz
Paşazade Atai 15.Yüzyıl divan şairlerindendir. Eserlerinde kendine özgü
bir dil ve ifade özelliği vardır. Türkçeyi aruza başarılı bir şekilde
uyarlamıştır. Şiirlerinde aşk, tabiat ve sevgilinin güzelliği temalarını
işlemiştir.
Sayfa 138
a. Okuduğunuz şiirin ahenk ögelerini (aliterasyon, asonans, ritim,
uyak, söyleyişözelliği) belir leyiniz. Tespitlerinizi tahtaya yazınız.
Aliterasyon:
n, l, m
Asonans:
a, ö, ü
Ritim:
Şiirde son dizelerin ritmik bir ses akışı vardır.
Söyleyiş
özelliği: Şair aşk acısını çeken ve duygularını acılar içinde kıvranan, inleyen
bir hasta gibidir. Şiirin genelinde bir yakınma ve acınma duygusu
sezilmektedir.
b. Konuşma
dilindeki tonlama ve vurguyla bentlerdeki ses ve söyleyiş arasındaki ilişkiyi
açıklayınız.
Bentlerdeki “ vay”
kelimesi konuşma diline özgü bir vurgu değeri taşımaktadır.
25.Etkinlik
a)Şiirde
mısralar beyitleri, beyitler de birleşip bentleri oluşturmuştur.
b)Tema:
aşk
Aşkın
kulu olmak, aşka müptela olmak, acıdan yakınma, övünmek, sevmek, kıskançlık,
aşktan kurtulamamak
Okuduğumuz
birimlerin ortak teması aşktır.
Birimlerde
sevgilinin güzelliği, aşkın acı veren yönü, kıskançlık aşktan kaçamamak gibi
duygu ve düşünceler aşk teması etrafında birleşmektedir.
Sayfa
139
a. Şiirin yapısıyla ilgili aşağıdaki soruları
cevaplayınız.
• Birimlere verilen adı söyleyiniz.
Şiirde
birim olarak dört dizelik bentler vardır.
• Birim sayısını belirtiniz.
Şiirde 7 bent vardır.
• Uyak örgüsünü tahtada şema üzerinde
gösteriniz.
Aaaa/bbba/ccca…
• Şiirin ölçüsünü belirtiniz.
Şiir aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
• Temasını söyleyiniz.
Aşk teması işlenmiştir.
b. Yaptığınız incelemeden ve bilgi birikiminizden
yararlanarak Ahmet Paşa'nın şiirinin hangi nazım şekliyle yazıldığını
söyleyiniz.
Ahmet
Paşa, şiirini murabba nazım şekliyle yazmıştır.
b. Osmanlı Devleti'nin XV. yüzyıldaki yapısıyla
Ahmet Paşa'nın Murabba'sına hâkim olan söyleyiş arasında nasıl bir ilişki
olduğunu açıklayınız.
Osmanlı
Devleti’nin 15.yüzyılda gittikçe güçlendiği, siyasi ve askeri alanda geniş bir
coğrafyaya hükmetmeye başladığı İstanbul’un başkent olmasıyla yüksek bir
kültürün oluştuğu görülmektedir.
1. Sınıfta yedi grup
oluşturunuz. Grup üyelerinizle incelediğiniz birimde, kendi anlamı dışında
kullanılan kelimeleri belirleyiniz. Bu kelimelerin şiirde hangi anlamda
kullanıldığını söyleyiniz.
Şiirde
yan ve mecaz anlamda kullanılan kelimeler:
Birinci Bent: kuru(boş abes), dolaşmak(sarılmak, tutunmak)
İkinci Bent: Ayağa düşürmek(değerini düşürmek), toprak etmek(
yolunda feda etmek, harcamak), kul edinmek( değer vermek)
Üçüncü Bent: Zehir(acı, keder), diken( kahır, keder), baş
koşmak(başbaşa vermek), kadeh(aşk)
Dördüncü Bent: Peşine takılmak(peşinden gitmek),
hercai(karasız, vefasız)
Beşinci Bent: Başını feda etmek( kendini adamak
Altıncı Bent: Candan üstün tutmak( kendinden daha çok
önemsemek), akıvermek( çabucak sevmek)
Yedinci Bent: Sözlerimin ateşi( etkileyicilik), hareketli(
dokunaklı, duygulu), aşk elbisesi( aşıklık hali)
2. a. Şiirdeki imgeleri
belirleyiniz.
Şiirdeki
imgeler: zülüf, gönül, zehir, kadeh, diken, hançer, ağyar, gam, aşk hengamesi,
ateş, aşk elbisesi
b. Okuduğunuz murabba ve Bakî'nin gazelinde bulunan
ortak imgeleri söyleyiniz.
Okuduğumuz
murabba ile Baki’nin gazelinde “gönül” imgesi ortaktır.
c. Murabbanın birinci dörtlüğünde sevgilinin neye
teşbih edildiğini açıklayınız.
• Ayrıca "gönül" bir insan
gibi perişan hâldedir, boş sevdalar peşindedir. Bu dizedeki söz sanatının
adınısöyleyiniz.
• Murabbanın diğer dörtlüklerindeki söz
sanatlarınıda bulup bunların nasıl yapıldığını açıklayınız.
Murabbanın
ilk dörtlüğünde sevgilinin yüzü güle benzetilmiştir.
Gönül kavramı insan gibi düşünüldüğü için teşhis sanatı
yapılmıştır.
Murabbadaki diğer söz sanatları:
Birinci Bent: “Vay gönül, eyvah gönül” – nida
İkinci Bent: Şair kendini heva yolunda toprağa benzetiyor—
teşbih
Kakül sevgilinin bir parçasıdır— Mecaz-ı Mürsel
Ayağa düşmek ve kul olmak arasında anlam ilişkisi
vardır—tenasüp
Üçüncü Bent: Zehri kadehlerle içmekte, cefa dikenleri göğsünü
doğramaktadır—mübalağa
Dördüncü Bent
Köpek sürüsü ifadesiyle rakipler kastedilmiştir—istiare
Rakiplerin köpek sürüsü kadar çok olması— mübalağa
“Yar, güzel, şuh” kelimeleri arasında—tenasüp
Beşinci Bent
Aşk ve gam, insan gibi ney ve çalgı aletlerini çalamaz—Teşhis
Altıncı Bent:
İki dünya sözüyle dünya ve ahiret hatırlatılmıştır—telmih
Sevgilinin boyu selvi ağacına benzetilmiştir—teşbih
Yedinci Bent:
Şairin sözlerinin ateşi aşk mevsimini ısıtır—mübalağa
Aşk elbisesinin gönül tarafından giydirilmesi—teşhis
“Boy” kelimesiyle “vücut” kastedilmiştir—mecazımürsel
Şiirin her bendinin sonunda “vay, eyvah, gönül” kelimeleri
tekrarlanmıştır.—Tekrir
ç. Belirlediğiniz söz sanatları ve imgelerin şiirdeki
işlevini söyleyiniz.
Belirlediğimiz
imgeler ve söz sanatları şiirin anlam bakımından etkileyici olmasını
sağlamıştır.
3. Şiirde şairin gözlem,
izlenim, sezgi ve kişisel duyarlılığınıyansıtan ifadeleri açıklayınız.
Şair,
gözlem, izlenim ve duyarlılıklarını duygusal bir söyleyiş ve bakış açısıyla
dile getirmiştir. Aşkı anlatırken çeşitli imge ve benzetmelere başvurmuştur.
4. Şiirin yan anlam
bakımından zengin olup olmadığını örneklerle belirtiniz.
Şiir
yan ve mecaz anlam bakımından zengin bir ifade özelliğine sahiptir.
5. Murabbada kullanılan
Arapça ve Farsça kelimelerin altını çiziniz. Bunların şiirde kullanılma
nedenini belirtiniz.
zülf,
sevda, hay, hak, heva, illa, nuş, niş, cefa, ağyar, aşk, gam, vaz, vasl, cihan,
nam, name, came, felek
Farsça kelimeler: gül, semen-say, bi-serü bi-pay, pay-mal,
zülf-i semensa, sagar, har, dilber, diriğ, yar, hercai, dildar, ser-baz, dil,
serv, ab-ı revan, suz, hengame
Arapça ve Farsça kelimelerin yoğun olarak kullanılması Divan
şiirinin dil ve söyleyiş geleneğiyle ilişkilidir.
6. Şiirin hangi geleneğin
ürünü olduğunu söyleyiniz.
Divan
şiiri geleneğine göre yazılmıştır.
Sayfa
140
a. Okuduğunuz şiirin
ahenk ögelerini belirleyiniz.
Aliterayon:
ş, l, m
Asonans:
a, e
Kelime
ve dize tekrarı: gidelim serv- revanım yürü sa’dabad’a
Uyak
1.Bent:
a:redif, ad:zengin uyak
2.Bent:
dan:redif, a:tam uyak
3.Bent:
olalım:redif, an:zengin uyak
4.Bent:
da:zengin uyak
Şiirdeki
her bendin son dizesi aynıdır. Bu dizeler de redif ve nakarat görevindedir.
Söyleyiş
özelliği: Şair akıcı, eğlenceli bir üslupla sevgiliye hitap etmektedir.
b. Konuşmadaki vurgu ve tonlamayla şiirin ses ve söyleyiş özelliği arasında
nasıl bir ilişki olduğunu belirtiniz.
Konuşmadaki
vurgu ve tonlamalar şiirin anlamının daha belirgin ve daha etkili bir biçimde
ortaya çıkmasına yardımcı olur.
2 yorum
bu ne la boyle
ellerinize sağlık devamını bekliyoruz :)
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.
EmoticonEmoticon