11. Sınıf Türk Edebiyatı Kitabı
Cevapları Milli Edebiyat Döneminde Saf (Öz) Şiir (Sayfa 173-175)
Sema: Gökyüzü
arz: Yeryüzü, yer
Muttasıl: Durmadan, devamlı
Lisan-ı hafî: Gizli dil, gizli ses
Okuduğunuz şiirin
ahenk öğelerini inceleyiniz. Tespitlerinizi aşağıya yazınız.
Ses
tekrarları: -rak (zengin uyak), -ol (tam uyak) –er (tam uyak)
Redif
:-makta
Ölçü
:Aruz ölçüsü
Uyak düzeni:
abb cc ddd cc
Şiirdeki
ahengin sizi nasıl etkilediğini açıklayınız.
Ahmet
Haşim’in “Piyale” adlı eserinin ön sözünden alınan aşağıdaki bölümü okuyunuz.
ŞİİR
HAKKINDA BAZI MÜLAHAZALAR
Hâlbuki şair ne bir hakikat habercisi ne bir belagatli
insan ne de bir kanun yapıcıdır. Şâirin lisanı; “nesir” gibi anlaşılmak için
değil fakat duyulmak üzere vücûd bulmuş, musiki ile söz arasında, sözden ziyade
musikiye yakın, ortaklaşa bir dildir. Nesirde üslubun teşekkülü için zaruri
olan unsurların hiçbiri şiir için söz konusu olamaz. Şiir ile nesir, bu
itibarla, birbiriyle yakınlığı ve ilgisi olmayan, ayrı nizamlara tabi, ayrı
sahalarda, ayrı boyutlar ve şekiller üzerinde yükselen ayrı iki mimaridir. Nesri
doğuran, akıl ve mantık; şiiri ise kavrayışımızın bölgeleri dışında, sırların
ve meçhullerin geceleri içine gömülmüş, yalnız aydınlık sularının ışıklan zaman
zaman duygularımızın ufkuna aks eden, kutsi ve isimsiz bir kaynaktır.
“Mana” araştırmak için şiiri deşmek, terennümü yaz
gecelerinin yıldızlarını ürperten zavallı bir kuşu eti için öldürmekten farklı
olmasa gerek. Et zerresi, susturulan o sihirli sesi telafiye kafi midir?
Ahmet
Haşim’in şiirle ilgili görüşlerini yansıtan yazısından yararlanarak “Merdiven”
şiirinde ritmin nasıl sağlandığını belirleyiniz.
Şiirin
tamamında bir ses ahengi, müzikal uyum vardır. Şiirde ritim, kafiye ve
rediflerle sağlanmış, aruz ölçüsünden yararlanılmıştır.
1. a. Okuduğunuz şiirin birim değerlerini belirtiniz.
Şiir üç dizelik bentler ve bentlerden
sonra gelen birer beyitten oluşmuştur.
a. Şiirin birim
sayısını söyleyiniz.
İki bent ve iki beyitten oluşmuştur.
b. Şiirdeki
birimlerin arasında nasıl bir bağlantı olduğunu tartışınız. Ulaşılan sonucu
belirtiniz.
Bentler ve beyitler birbiriyle anlam
ve yapı bakımından bağlantılıdır.
ç. Şiirde
anlamın, birimlerde ayrı ayrı mı verildiğini, yoksa şiirin bütününe yayılarak
mı tamamlandığını tartışınız. Sonuçları sıralayınız.
Şiirde anlam
şiirin bütününe yayılarak tamamlanmıştır.
• Yaptığınız
incelemeden hareketle şiirin yapı yönünden özelliklerini sıralayınız.
Şiirin ölçüsü
aruzdur. Beyitler kendi arasında uyaklıdır.
SAYFA 174
Okuduğunuz
şiirdeki benzetme ve eğretileme sanatlarını ve bunların nasıl yapıldıklarını
tabloya kısaca yazarak şiire katkılarını açıklayınız.
Söz sanatları
|
Nasıl yapıldıkları
|
||
Teşbih
(Benzetme)
|
Durur alev gibi dallarda kanlı bülbüller
Bülbüller aleve benzetilmiş. Benzeyen: bülbül, benzetilen: alev
Neden tunca benziyor mermer? Mermer tunca benzetilmiş.
|
||
Eğretileme
(İstiare)
|
Merdiven –
İnsan hayatı merdivene benzetilmiş (açık istiare)
Bir yığın
yaprak – insanın anıları (açık istiare)
Akşam – ölüm,
hayatın sonu (açık istiare)
Güllerin
kanaması – Güller yaralanmış, kanı olan canlı bir varlığa benzetilmiş.
(kapalı istiare)
|
2. Şair, hayatın
yollarında ağır ağır çıkan, aşkı, hayatı en güzel biçimde yaşayan insanların
bir süre sonra yaşayacağı duyguları hangi öğelerle dile getirmiştir?
Açıklayınız.
Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak
ifadesiyle insanın hatıraları, geçmişi, acı tatlı günleri anlatılmak istenmiş
olabilir. Yaşlılık döneminde insan yaptıklarını hatırlayarak bazen hüzünlenir,
bazen buruk bir mutluluk duyar.
3. Şiirin temasını söyleyiniz.
Şiirin teması “ölüm” duygusudur.
Şiirde, merdiven, hayat; akşamı ve sonbahar mevsimi ise
hayatın sona yaklaşması olarak düşünülmüştür.
a. Şiirde geçen
yabancı kelimeleri tespit ediniz. Bu incelemenizin sonucuna göre şiirin dil
özelliklerini sıralayınız.
“muttasıl, lisan-ı hafî, arz, semâ”
şiirdeki yabancı sözcüklerdir. Şiirin dili sade değildir, fazla ağır da
değildir. Ahmet Haşim, Milli Edebiyat sanatçılarının dilde sadeleşme hareketine
katılmamış, Fecr-i Ati anlayışını devam ettirmiştir.
b. Ahmet
Haşim’in şiirinde “ruha dolan gizli dille” kastettiği nedir? Açıklayınız.
“Ruha dolan gizli dil” ifadesiyle dış
dünyanın, tabiatın insana anlatmak istediği şeylerin anlaşılmaya başlanması
anlatılmak istenmiştir. Güneşin kızıl renginin mermere yansıması, akşam
vaktinde suların yanıyor gibi görünmesi, güllerin ve bülbüllerin kızıl renge bürünmesi
insana bir mesaj vermektedir: Sonun yaklaştı, hayatın bitiyor. İşte bu ruha
dolan gizli dil.
c. Şairin
duygularını dile getirirken kullandığı kelimelere gösterdiği özenden yola
çıkarak Ahmet Haşim’in şiirindeki dil zevki hakkında düşüncelerinizi belirleyiniz.
Ahmet Haşim, saf şiirinin
öncülerindendir. Saf şiirde kelimelerin ses ve anlam bakımından uyumu
önemlidir. Akşamın tasvirini yaparken kelimeleri özenle seçmiş, kelimelerin
çağrışım gücünden yararlanmıştır. Sözcüklerin ahengine de önem vermiştir.
Kullandığı kelimelerle müzik ve resim sanatına ait unsurları bir arada
yansıtmış (kızıl, akşam, kanlı bülbüller kanayan güller, yanan sular, tunca
benzeyen mermer…)
4. a. Şiirdeki
birimlerde nasıl bir görüntünün tasvir edildiğini açıklayınız.
Merdivenlerden bir insan ağır ağır
çıkıyor. Eteklerinde savrulan sarı yapraklar... Gökyüzüne bakıyor, dalıyor,
ağlıyor. Suların rengi soluk, havada, ufukta kırmızı bir renk oluşuyor. Güneş
batmak üzere. Gurup vaktidir. Güller, bülbüller, mermerler bu kızıl renge
bürünüyor. Bütün tabiat sanki insana bir şeyler anlatmak istiyor.
b. Bu
tasvirlerin, nasıl bir duygu hâlini yansıttığını belirtiniz.
Hüznü ve hayattan ayrılma duygusunu
yansıtıyor.
c. Ahmet Haşim
bu tasvirleri (lirik anlatımı) ve duyguları şiirine seslerle nasıl
yansıtmıştır? Açıklayınız.
Sözcüklerin ahenginden, çağrışım
gücünden yararlanmış.
Şiirde geçen “muttasıl (durmadan) kanar
güller, alev gibi dallarda kanlı bülbüller, lisân-ı hafî (gizli dil)” söz
öbeklerinin eski şiir geleneğimizle ilgisini açıklayınız.
Eski şiirimizde (divan şiiri) gül,
bülbül mazmunları sıkça kullanılmıştır. Bülbül, güle kavuşmak için feryat eder,
bülbül, şairin kendisidir, gül de sevgili. Merdiven şiirinde gül, bülbül
motifi, aşk temasıyla değil hayatın sona ermesi ve bu varlıkların buna tanıklık
etmesi şeklinde verilmiş.
5. a. Ahmet
Haşim, bu şiirinde insan hayatındaki hangi gerçekliği dile getiriyor?
Ölüm gerçekliği, hayatın geçici olduğu,
her güzel şeyin bir gün sona ereceği
b. Şair bunu,
hangi söz gruplarıyla hissettiriyor? Açıklayınız.
“Sular sarardı… Yüzün perde perde
solmakta.”
c. Şairin şiirde
dile getirdiği gerçekliği değiştirip okuyucuya nasıl sezdirdiğini belirtiniz.
Akşam
vaktinin kızıllığında tabiatın görünüşünü şiirsel bir üslupla yorumlayıp ölüm
gerçekliğiyle ilişkilendirmiştir.
6. Şiirin size hissettirdiklerini değişik yaş grubundaki insanlar da
yaşayabilir mi? Açıklayınız.
Her insan kendi ruh dünyasına, bilgi, birikim ve kültür düzeyine göre bir şiiri farklı yorumlayabilir...
Aşağıda
belirtilen özellikler yönünden şiiri inceleyiniz. Uygun seçenekleri
işaretleyiniz.
Duygu ve hayal dünyası hâkimdir. (X)
Şiirde, kelimelerin müzikalitesi (sesi)
ön plandadır. (X)
“Sanat, sanat içindir.” anlayışı
benimsenmiştir. (X)
Ahmet Haşim’in bu eseri, saf şiir
anlayışına uygundur. (X)
Şiirde duygular, sembolik benzetmelerle
anlatılmıştır. (X)
Şiirde akşam saatleri, kızıl hava, gece,
sessizlik, grup rengiyle kızıllaşmış ağaçlar, çiçekler ve bülbüller
işlenmiştir. (X)
7. Okuduğunuz
şiirin oluşmasını sağlayan zihniyet (ait olduğu dönem, toplum, etkilenilen
edebî akım vb.) hakkında bilgi veriniz.
Fecr-i Ati edebiyatının zihniyet
özelliklerini taşır. Sembolizmin etkisi görülmektedir.
a. Edindiğiniz
bilgiler ve okuduğunuz şiirden hareketle Ahmet Haşim’in fikrî ve edebî yönünü
değerlendirip kısaca aşağıya yazınız.
b. Şairin
fikirleri, yaşam tarzı, eğitimi şiirine nasıl yansımıştır? Açıklayınız.
DEĞERLENDİRME:
1) C ŞIKKI
2) E ŞIKKI
3) D,D,Y
Artık kitabın sonuna kadar cevaplayın lütfen bir kerede bitsin :(
YanıtlayınSilewet bencede
YanıtlayınSilYorum Gönderme
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.