Karagöz Oyununun Ortaya Çıkışı ve Tarihsel Dönemle İlişkisi

Bu yazımızda Karagöz oyununun ortaya çıkışını ve tarihsel dönem ile ilişkisi hakkında kısa bilgi yer alıyor.

Karagöz Oyununun Ortaya Çıkışı ve Tarihsel Dönemle İlişkisi

Karagöz, bir gölge oyunudur. Gölge oyunu tarihin birçok döneminde farklı milletlerce kullanılmıştır. Mısır'da, Hindistan'da gölge oyununun izleri görülür. Oyunun önce Çin'de ortaya çıktığı düşünülmektedir.

Gölge oyununun Anadolu coğrafyasında ilk ne zaman görüldüğü hakkında çeşitli rivayetler vardır. Bu konuda Evliya Çelebi ilk gölge oyununun Anadolu Selçuklu hükümdarı Alaeddin zamanından (13. yy) görüldüğünü belirtmiştir.

Karagöz’ün ve Hacivat’ın gerçekten yaşamış olduğuna dair çeşitli söylentiler de vardır. Bunlardan biri; Sultan Orhan döneminde, diğeri de Yıldırım Beyazıt döneminde Hacivat’ın duvarcı, Karagöz’ün demirci olarak çalıştığına ilişkindir. Bursa’da yaptırılan bir cami inşaatı sırasında yaptıkları tartışmalar ve şakalarla işçileri oyalamakta, bu yüzden de cami yapımı gecikmektedir. Cami yapımının geciktiğini duyan Sultan ikisinin de öldürülmesini buyurur. Öldürülürler, ancak daha sonra Sultan çok üzülür. Şeyh Küşterî isimli bir gölge oyuncusu, onların sûretlerini yaparak Sultanın karşısında oynatır.

Şeyh Küşteri Karagöz oyunlarının ilk oynatıcısı olarak bilinir. Bu nedenle Karagöz oyunlarının piri (kurucusu) olarak adlandırılır. Yine bu sebeplerle oyunların oynandığı alana "Küşteri Meydanı" denir.

Karagöz oyunları  yazıya geçirildikleri dönemin yaşam tarzını yansıtırlar. Karagöz oyunları, Osmanlı toplumunun gündelik hayatı hakkında bize bazı ipuçları verir. Çok renkli bir kimliğe sahip olan ve farklı kültürleri bünyesinde barındıran Osmanlı Devletinin son dönemlerinde görülen toplumun sosyal hayatındaki yaşam ve giyim tarzındaki değişiklikleri, yönetimde görülen birtakım aksaklıkları, İstanbul’da yaşayan halkın dil özellikleri, eğlence yerleri ve biçimleri, toplumun yüzyıllardır süregelen gelenekleri ve inanç unsurları hakkında az çok bilgi sahibi olabilmemizi sağlıyor.

 Karagöz oyununun ortaya çıkışını ve tarihsel dönem ile ilişkisi hakkında kısa bilgiler bu şekildeydi.