Roman Türünün Ortaya Çıkmasında Sözlü ve Yazılı Kültürün, Toplumsal Değişimlerin Etkisi

Roman Türünün Ortaya Çıkmasında Sözlü ve Yazılı Kültürün, Toplumsal Değişimlerin Etkisi

Marxist edebiyat kuramcılarına göre roman bir edebiyat türü olarak, sanayileşme sonrası bireyselliğe yönelen kapitalist burjuva kültürünün kendini ifade şekli olarak Avrupa'da ortaya çıkmıştır. Dünya edebiyatında roman türünün ilk örneği 17. yüzyılda İs­panyol yazar Cervantes’in kaleme aldığı Don Kişot olarak kabul edilmektedir. 19. yüzyılda ise roman türü pek çok fikri ve edebi akımın etkisiyle gelişmiştir.

Türk edebiyatında ise romanın başlangıcından önce divan edebiyatındaki mesneviler, İslamiyet'ten önceki dönemde destanlar bu türün işlevini görmekteydi.

Türk edebiyatında roman türündeki ilk örnekler Tanzimat Dönemi'nde verilmeye başlamıştır (19.yy) Roman türü  önce Batı edebiyatından çevirilerle edebiyatımıza girmiştir, daha sonra ilk yerli örnekler verilmiştir.

• İlk çeviri roman: Yusuf Kâmil Paşa nın Fenelon dan çevirdiği Telemak 
• İlk yerli roman: Şemsettin Sami Bey’in yazdığı Taaşşuk-ı Talât ve Fıtnat 
• İlk edebî roman: Namık Kemal’in yazdığı İntibah 
• İlk tarihî roman: Namık Kemal’in yazdığı Cezmi
•  İlk köy romanı: Nabizade Nazım’ın yazdığı Karabibik
•  Romantizmden realizme geçişin ilk örneği: Samipaşazade Sezai’nin yazdığı Sergüzeşt 
• İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem’in yazdığı Araba Sevdası 
• İlk psikolojik roman denemesi ve ilk tezli roman: Nabizade Nazım’ın yazdığı Zehra romanıdır.

Türk edebiyatında roman türündeki asıl büyük gelişmeler Servetifünun, Millî Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Dönemlerinde olmuştur. Servetifünun yazarı Halit Ziya Uşaklıgil Batılı roman tekniğine uygun olarak kaleme aldığı Mai ve Siyah, Aşk-ı Memnu gibi romanlarıyla ilk roman ustamız olmuştur.

 Servetifünun yazarı olan Mehmet Rauf, ilk psikolojik roman olan Eylül’ü yazmıştır.

Halit Ziya Uşaklıgil, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Peyami Safa, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Ahmet Hamdi Tanpınar, Yaşar Kemal, Kemal Tahir, Oğuz Atay, Orhan Pamuk başarılı romancılarımızdır.