Bu yazımızda Tokat Zile yöresine ait bir efsane olan "Taş Mercimek Kalesi" efsanesini konu, tema, içerik, olay örgüsü, şahıslar, mekan ve zaman, çatışma, değerler vb. ölçütlere göre inceledik...
Başka bir ifadeyle kötü kalpli bir adamın üvey kızına yaptıkları yüzünden tarlasına ekilen mercimeğin taşa dönüşmesi diye de söyleyebiliriz.
Olay Örgüsü:
Türk edebiyatındaki efsanelerde kahramanlık, fedakârlık, cesaret, ahlaki davranışlar, sosyal düzene bağlılık, Allah’ın kudretine iman, doğruluk, cömertlik, samimiyet gibi konular yer alır. “Genç Osman, Boş Beşik, Çakıcı Efe, Çoban Çeşmesi, Gelin Kaya, Cennet Dağı, Kan Kuyusu, Yusufçuk Kuşu” gibi efsaneler halk arasında asırlardır söylenegelmektedir.
Taş Mercimek Kalesi Efsanesi Konusu, Teması Özeti, Olay Örgüsü, Şahıslar, Mekan ve Zaman, Çatışmalar, İncelemesi
edebiyatfatihi.net
İçerik-Konusu: Tokat Ağbaba türbesi yanındaki tarladaki mercimeğe benzer taşların nasıl oluştuğu...edebiyatfatihi.net
Başka bir ifadeyle kötü kalpli bir adamın üvey kızına yaptıkları yüzünden tarlasına ekilen mercimeğin taşa dönüşmesi diye de söyleyebiliriz.
Olay Örgüsü:
- Güllü Gelin’in kocası öldükten sonra bebeğiyle annesi ve üvey babasının evinde yaşamaya başlaması
- Üvey babanın Hüseyin Gazi Tepesi'nde uzak ve çıkışı zor tarlada Güllü Gelin'i çalıştırması
- Bakımsızlık ve soğuktan bebeğin hasta olması
- Güllü Gelin'in üvey babasından bebeği doktora götürmesini istemesi ve üvey babanın mercimek ekilmeden buna izin vermemesi
- Mercimek ekme günü bebeğin ölmesi
- Güllü Gelin'in feryatlarıyla Hüseyin Gazi'nin türbesinden "Mercimeğin taş ola" seslerinin yükselmesiyle tarlaya ekilen tüm mercimeğin taş olması...
Şahıslar ve Özellikleri:
- Güllü Gelin: Efsanenin baş kişisidir. Ailesiyle fakir ama mutlu bir hayat yaşayan fakat kocası öldüğü için bebeğiyle annesinin ve üvey babasının evinde kalmak zorunda olan çaresiz bir kadındır. Bebeğini kaybetmesi onu derinden yaralar.
- Anne: Koruyucu bir annedir, damadı ölünce kızına sahip çıkar. Sonradan evlendiği kocası kızını istemese de buna karşı koyar.
- Üvey Baba: Geçim sıkıntısı yaşayan kötü kalpli, sinsi, menfaatçi biridir.
Çatışmalar: Metindeki çatışmalar kötü kalpli üvey babası ile Güllü Gelin arasındadır.
Mekan: Efsanede mekan olarak Tokat Zile Hüseyin Gazi Tepesi yanındaki bir çıkışı çok güç bir tarla, tarlanın yanındaki türbe gibi yerler geçiyor.
Zaman: Metinde geçen "bakımsızlık, gıdasızlık, soğuk, çocuğun hasta olmasına sebep oldu" ifadelerinden anlatılanların sonbahar veya kış mevsiminde geçtiği sonucuna ulaşılabilir. Metinde "mercimek ekme günü, bir müddet sonra" gibi zaman ifadeleri geçiyor.
Zaman: Metinde geçen "bakımsızlık, gıdasızlık, soğuk, çocuğun hasta olmasına sebep oldu" ifadelerinden anlatılanların sonbahar veya kış mevsiminde geçtiği sonucuna ulaşılabilir. Metinde "mercimek ekme günü, bir müddet sonra" gibi zaman ifadeleri geçiyor.
Anlatım biçimleri: Öyküleyici ve betimleyici anlatım
www.edebiyatfatihi.net
Efsane Nedir?
Tabiatüstü özellikler gösteren kahramanların hayatlarının ve olayların anlatıldığı hikâyelere “efsane”denir.
EFSANELERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
Efsaneler günümüzde konularına göre de dört grupta toplanmaktadır:
* Dünyanın yaradılışını, tabiat varlıklarının meydana gelişini, kıyamet günlerini anlatan yaratılış efsaneleri.
* Tarihi efsaneler.
* Olağanüstü kişiler, varlıklar ve güçleri konu alan efsaneler.
* Dini efsaneler.
Türk Edebiyatında Efsane
www.edebiyatfatihi.net
Efsane Nedir?
Tabiatüstü özellikler gösteren kahramanların hayatlarının ve olayların anlatıldığı hikâyelere “efsane”denir.
EFSANELERİN GENEL ÖZELLİKLERİ
- Efsaneler, dilden dile anlatılagelmiş çok eski hikayelerdir ve anonim halk edebiyatı ürünleridir.
- Efsanelerin konuları bir kişiye, bir olaya ya da bir yere dayandırılıp, şahıs, yer ay da olaylar hakkında anlatılırlar.
- Efsanelerde anlatılanların bir ölçüde de olsa inandırıcılık özelliği vardır.
- Efsanelerde çoğunlukla olağanüstülük ağır basar.
- Efsaneler, belli şekilleri olmayan bir üslup ve biçime bağlı kalmayan, konuşma diliyle anlatılan kısa halk anlatımları olup kaynaklarını genellikle geçmişin derinliklerinden alırlar.
- Efsaneler kısa, yalın, ağızdan ağıza yayılan anonim halk anlatımları olup ağızdan ağıza anlatılırken her anlatıcının özelliklerine göre değişikliklere uğrarlar.
Efsaneler günümüzde konularına göre de dört grupta toplanmaktadır:
* Dünyanın yaradılışını, tabiat varlıklarının meydana gelişini, kıyamet günlerini anlatan yaratılış efsaneleri.
* Tarihi efsaneler.
* Olağanüstü kişiler, varlıklar ve güçleri konu alan efsaneler.
* Dini efsaneler.
Türk Edebiyatında Efsane
Türk edebiyatındaki efsanelerde kahramanlık, fedakârlık, cesaret, ahlaki davranışlar, sosyal düzene bağlılık, Allah’ın kudretine iman, doğruluk, cömertlik, samimiyet gibi konular yer alır. “Genç Osman, Boş Beşik, Çakıcı Efe, Çoban Çeşmesi, Gelin Kaya, Cennet Dağı, Kan Kuyusu, Yusufçuk Kuşu” gibi efsaneler halk arasında asırlardır söylenegelmektedir.
Yorum Gönderme
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.