Mehmet Emin Yurdakul Şiir İncelemeleri

Bu yazımızda Milli Edebiyat Dönemi'nin önemli sanatçısı Mehmet Emin Yurdakul'un en ünlü şiirlerinin incelemesi yer alıyor. Cenge Giderken ve "Bırak Beni Haykırayım" şiirlerinin geniş incelemesi bu yazıda...

MEHMET EMİN YURDAKUL ŞİİR İNCELEMELERİ

1. ŞİİR "CENGE GİDERKEN" TAHLİLİ

Genel Bilgi: 

Mehmet Emin Yurdakul, “Anadolu’dan Bir Ses yahut Cenge Giderken” adlı şiirini, 1897′de Türk-Yunan Savaşı üzerine yazar. Bu şiir, Selanik’te Asır gazetesinde yayımlanır ve büyük ilgi görür. Şair, vatan için milletimizin yapması gereken fedakarlığı dile getirir ve milli bilinci uyandırma amacını güder. Türkçülük akımının etkisinin yoğun olarak görüldüğü bu şiirde, Türk evladının vatanının kulu olduğu ve ne pahasına olursa olsun onu  koruması gerektiği vurgulanıyor. 

İncelemesi: www.edebiyatfatihi.net

İçerik:

Teması: Vatan, savaş, mücadele

Konusu: Türk evladının vatanının kulu olduğu ve ne pahasına olursa olsun onu  koruması gerektiğidir.

Dörtlüklerde Anlatılanlar:

1. dörtlük: Türk olmanın yüceliği, insan olanın vatanın kulu olduğu 

2. dörtlük: Milletin vatanına, bayrağına ve kutsal kitabına sahip çıkması gerektiği

3.dörtlük:  Atalar yurdu vatana bağlılık, vatan sevgisi

4. dörtlük: Vatana bağlılık, düşmana karşı mücadele ruhu

5. dörtlük: Vatanın kalıcılığı, vatana sahip çıkmayı asla bırakmayacağı, vatan için her şeyi göze alacağı

Yapı Özellikleri:

Nazım Birimi: Dörtlük

Nazım Biçimi: Halk şiirinden esinlemeler gösteren bu şiir "koşma" nazım biçiminin kafiye düzeni ve biçim özelliklerini yansıtıyor.

Ahenk Unsurları:

Ölçüsü: 11'li hece ölçüsü

Kafiye Düzeni: aaab/cccb/dddb/eeeb

Dil ve Üslup Özellikleri:

Cenge Giderken şiirinde halk şiiri geleneğinin izleri vardır. Şiirde sade ve yalın bir dil kullanılmıştır. Aşık tarzı halk şiiri nazım şekli olan koşma tarzı uyak düzeni ve 11’li hece ölçüsü kullanılmıştır. Koçaklamalara benzer yiğitçe ve coşkun bir söyleyiş görülüyor. edebiyatfatihi.net Şair halk söyleyişlerine yer vermiştir.  Şair, imgelere yer verse de sanat yapma endişesi yoktur. 

Edebi Sanatlar: 

•  “İşte vatan, işte Tanrı kucağı” dizesinde vatan Tanrı kucağına benzetilerek teşbih (benzetme) sanatı yapılmıştır. edebiyatfatihi.net
• "Osmancık'ın bayrağını kaldırtmam" dizesinde telmih sanatı yapılmıştır. 
• "Toprak, ecdad, ocak, ev, köy, vatan" sözcükleri arasında tenasüp sanat vardır.
• “Sinem, özüm ateş ile doludur” dizesinde "ateş" sözcüğüyle istiare sanat yapılmıştır
•  “Ak gömlekle gözyaşımı silerim,
• Kara taşla bıçağımı bilerim. ”
• "Ak-kara" sözcükleri arasında tezat sanatı vardır. 

İmgeler ve kaynakları
Tanrı evi (cami) Yaradan'ın kitabı (Kur’an) Ecdadımın ocağı (vatan) Osmancık'ın bayrağı	Türk-İslam kültürü İslam kültürü Türklük Türklük, Türk tarihi

www.edebiyatfatihi.net
Metin ve Şair:

 MEHMET EMİN YURDAKUL (1869-1944)

• Milli Edebiyat akımı ve Türkçülüğün önde gelen temsilcileri arasında yer aldı. 
• “Türk Şairi”, “Milli Şair” unvanı ile tanınır..
•  Tanzimat Dönemi'nde ortaya çıkan “halk için halk diliyle yazma” anlayışını Servetifünun Dönemi'nde yeniden canlandıran sanatçı Mehmet Emin Yurdakul’dur.
• Şiirlerinde Türk milletinin yüceliğini haykırır.
• 1897’de Türk-Yunan Savaşı sırasında “Cenge Giderken” adlı şiiri yazmıştır. Bu şiirin ilk dizesi olan “Ben bir Türküm; dinim, cinsim uludur.” sözüyle edebiyatımızda yeni bir çığır açmıştır.
• Şiirlerinde kahramanlık ve milli bilinci öne çıkararak savaşa giden halkı cesaretlendirmiştir.
• Konuşma diliyle ve hece ölçüsüyle şiirler yazmak gerektiği üzerinde durmuştur.
• Türkçe Şiirler adlı kitabıyla edebiyat çevrelerinde sesini duyurmuştur. Onun bu eseri ile Türkçülük edebiyat alanına girmiştir.
• Sade dil ve hece ölçüsü ile şiirler yazan ilk şairdir.
• Milli duyguları ve sosyal konuları işlemiştir.
• Dil ve şekil özellikleri bakımından halk şiirinden etkilenmiştir.

ESERLERİ:

ŞİİR:

• Türkçe Şiirler (1899-1918)
• Türk Sazı (1914)
• Ey Türk Uyan (1914)
• Tan Sesleri (1915, 1956)
• Ordunun Destanı (1915)
• Dicle Önünde (1916)
• Hastabakıcı Hanımlar (1917)
• Turana Doğru (1918)
• Zafer Yolunda (1918)
• İsyan ve Dua (1918)
• Aydın Kızları (1919)
• Mustafa Kemal (1928, şiir ve düzyazı)
• Ankara (1939)

DÜZ YAZI:

• Fazilet ve Asalet (1890)
• Türkün Hukuku (1919)
• Kral Corc’a (1923)
• Dante’ye (1928)

2. ŞİİR 

BIRAK BENİ HAYKIRAYIM/MEHMET EMİN YURDAKUL

"BIRAK BENİ HAYKIRAYIM" ŞİİRİNİN İNCELEMESİ

Zihniyeti:

Mehmet Emin Yurdakul, kendisini acı çeken, zorluklar içinde yaşayan bir toplumun sözcüsü olarak gör­mektedir. Onun eğlenceye, neşeli türkülere ayıracak vakti yoktur. O, milletin yaşadığı sıkıntıları dile getirmekle görevlidir. 

Mehmet Emin Yurdakul savaşların olduğu, milletin acılar, zorluklar çektiği dönemde bireyci sanat anlayışı ile aşk ve tabiat temalarını işleyen Fecr-i Aticilere şiddetle karşı çıkmış, milletin sıkıntılarını gür sesiyle haykırıp dile getirmiştir. Çünkü dönem itibariyle devlet ve millet var olma mücadelesi vermektedir. Millî Edebiyat döneminde yazılan eserlerde milliyetçilik önemli temalardan biridir. Sanatçılar topluma, toplumun sorunlarına eğilmişlerdir.

YAPI:

Nazım Birimi: Bent... Şiir üçer dizelik dört bentten oluşmuştur. 

AHENK UNSURLARI:

Ölçüsü: Şiir 15'li hece ölçüsüyle yazılmıştır. Belli bir durak düzenine sahip değildir...

Kafive Redifleri:

İlk bentte: “um” sesleri tam uyak, “-ar” sesleri tam uyak

2.bentte : “-sil” zengin uyak, “-mez” zengin uyak

3.bentte: “-et” sesleri tam uyak, “-ir” tam uyak

4.bentte:“-uk” sesleri tam uyak

İç Uyaklar ve Aliterasyonlar:

Volkan söner, lâkin benim alevlerim eksilmez;
Bora geçer, lâkin benim köpüklerim kesilmez dizesinde iç uyak vardır.
İlk bentte "n" sesiyle aliterasyon yapılmıştır.

TEMASI: Şiirin teması  "ŞAİRİN KİM OLDUĞU" ya da  "ŞAİRİN KİMLİĞİ"dir.

Şiirin teması sanatsal anlamda evrensel bir nitelik göstermektedir.Çünkü gerçek şairin ne olduğu evrensel bir temadır. Şiirin teması ile şairin dünyası arasında bir bağ kurulabilir, çünkü Mehmet Emin, milli ve toplumcu bir şairdir.

İMGELER VE SÖZ SANATLARI:

Şiirde "Şairleri haykırmayan bir millet", “Sevenleri toprak olmuş öksüz çocuk” , “kan damlayan diş”  "esir yaratmayan Tanrı" “mazlumların intikamı “volkan” “ alev”, “ bora”, “köpük” ,”öksüz çocuk” imgeleri kullanılmıştır. 

Bu imgeler şairin sanat anlayışını ve toplumsal duyarlılığını yansıtmaktadır. Kullanılan imgeler açık ve anlaşılır olması Milli edebiyat döneminde sade dil ve hece ölçüsüyle şiir yazıldığını gösterir.

“Zaman ona kan damlayan dişlerini gösterir.” ifadesinde ise zaman ve kan damlayan dişler arasında benzetme sanatı vardır.

Unutma ki şairleri haykırmayan bir millet,

Sevenleri toprak olmuş öksüz çocuk gibidir. dizelerinde teşbih(benzetme) sanatı var.

www.edebiyatfatihi.net