İkindiyi Kılmak Hikayesinin Konusu, Teması, Olay Örgüsü, Temel Çatışması, Mekan, Zaman, Kişilerin Özellikleri, Anlatım Teknikleri (İncelemesi)

Bu yazımızda günümüzün önemli yazarlarından Mustafa Kutlu'nun "İkindiyi Kılmak" adlı hikayesini incelemeye çalıştık. Hikayenin konusunu, temasını, olay örgüsünü, mekan ve zaman özelliklerini, temel çatışmalarını,  kişiler ve özelliklerini, anlatım türleri ve tekniklerini bu yazımızda bulabilirsiniz...

edebiyatfatihi.net hazırladı...

İKİNDİYİ KILMAK/MUSTAFA KUTLU

Konusu: Büyükşehrin karmaşası ve günlük koşuşturmacası içinde dindar bir öğretmenin sürekli ikindi namazını ertelemesi ve bundan duyduğu huzursuzluk ve iç çatışmalar anlatılıyor.

Teması: Geleneksel değerlerin yozlaşması, iç huzursuzluk...

Temel çatışması: Hikayede modernleşmeyle birlikte kent hayatının gündelik karmaşası ve inanç çatışması vardır. Modern kent hayatı-inanç/değerler çatışması da diyebiliriz buna. Ayrıca modernite-gelenek, bireyin kendi iç çatışmaları da yer alıyor.

Olay Örgüsü:

• Hikaye kahramanı öğretmen Recai Bey’in okuldan çıkmadan önce aklında ikindi namazını kılma düşüncesinin olması
• Okul çıkışı belediyeye, kıyma kuyruğuna, karakola, elektrik faturasını ödemek için vezneye uğraması
• Bu yoğun koşuşturmacada ikinci namazını kılmayı sürekli ertelemesi
• Elektrik faturasını ödeme sırası kendisine geldiği zaman akşam ezanının okunduğunu duyması ve faturayı ödemeden kendini dışarı atması
• Ezan okunurken insanların dünyalık işlerle uğraşması, sağa sola koşturmasının Recai Bey'e  garip gelmesi

KİŞİLER VE ÖZELLİKLERİ

(Recai Bey, okul müdürü, Gani, Necati, Kamil, Kamil'in babası İhsan amca, annesi Hayriye teyze ve diğer figüratif kişiler...) 

Recai Bey: Hikayenin baş kahramanıdır. Kent yaşamında zar zor geçinmeye çalışan, manevi değerlere sahip dindar bir öğretmendir.

Recai Bey'in Olay Akışını Etkileyen Özellikleri

• Fiziksel Özellikler: Metinde  Recai Bey'in fiziksel özellikleri betimlenmiyor.
• Psikolojik Özellikler: Recai Bey, inançlarına bağlı, dindar biri. Sahip olduğu değerlerle yaşam kaygıları arasında kalıp karmaşa yaşıyor ve bu da onu huzursuz ediyor. 
• Ahlaki Özellikler: Ahlaki ve manevi değerlere sahip ve bunları yaşamaya gayret eden biridir.
• Karakter Özellikleri: Dini değerlerine bağlı, inançlı, saygılı  biridir. Kent yaşamının telaşesi içinde ibadetlerini aksattığı; akrabalarına ve aile dostlarına yeterince vakit ayıramadığı için kendini huzursuz hisseder.
• Toplumsal Statü: Büyükşehirde  zar zor geçinmeye çalışan bir öğretmen tipidir.

Mekan: Hikayedeki mekanlar hızla değişen bir niteliğe sahiptir.  Olaylar geniş mekan olarak İstanbul'da geçiyor. Diğer mekanlar  okul, belediye, karakol, elektrik idaresi, sokak vb. 

Zaman: Hikayede olaylar bir ikindi vaktiyle akşam ezanı vakti arasında gerçekleşiyor.

Anlatıcı ve Bakış Açısı:

Hikayedeki olaylar hikaye kahramanı Recai Bey'in açısıyla (kahraman anlatıcı) anlatılıyor. 

Dil ve Anlatım Özellikleri: 

Günümüzün önemli yazarlarından Mustafa Kutlu İkindiyi Kılmak adlı hikayesinde yalın ve sade bir dil kullanmıştır. Metinde sıklıkla deyimlere yer vermiştir. (Örn: Kırk yılın başı, zor-bela, kalabalığı yarmak, kan-ter içinde, başından aşağı kaynar sular sular dökülmek, adamlıktan çıkmak, gözleri kararmak, el uzatmak, kurban olmak, çeki düzen vermek, dik dik bakmak...)  Yazarın eserinde deyimlere çokça yer vermesi onun yalın ve sade bir dil ve anlatım özelliğine sahip olduğunu gösterir. Çünkü deyimler bir durumu, bir olayı en etkili en kısa şekilde anlatan kelime gruplarıdır. Hikayede günlük konuşma dilinin doğallığı vardır, bunları yansıtan diyaloglara da sıkça yer vermiştir. Ayrıca yazar, daha çok kısa cümleleri tercih etmiştir bu cümlelerle modern kent yaşamındaki koşuşturmayla ilişki kurmuştur.

Anlatım Türleri ve Teknikleri:

 Hikayede öyküleyici ve betimleyici anlatım türleri kullanılmıştır. Postmodernist bir yazar olmamakla birlikte Mustafa Kutlu, bu hikayesinde post-modern eserlere özgü metinlerarasılık tekniğinden yararlanıp kendi metniyle Mehmet Akif'in dizeleri arasında ilişki kuruyor. Bu anlatım tekniği, metne canlılık, derinlik ve zenginlik katmıştır.  edebiyatfatihi.net