12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Özet Ders Notları, Giriş Ünitesi

Bu yazımızda 12. sınıf Türk Dili ve Edebiyatının ilk ünitesi olan giriş ünitesi özet ders notları yer alıyor. Giriş ünitesi "edebiyat ile felsefe arasındaki ilişki, edebiyat ile psikoloji ve psikiyatri arasındaki ilişki, dilin tarihi süreç içindeki değişimini etkileyen sebepler, ilk örneklerden günümüze Türkçenin önemli sözlükleri" konularından oluşuyor.

• DİĞER ÜNİTELER

12. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI DERS NOTLARI 

1. ÜNİTE GİRİŞ ÜNİTESİ 

1. GİRİŞ ÜNİTESİ KONULARI 

• EDEBİYAT İLE FELSEFE ARASINDAKİ İLİŞKİ
• EDEBİYAT İLE PSİKOLOJİ VE PSİKİYATRİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
• DİLİN TARİHÎ SÜREÇ İÇERİSİNDEKİ DEĞİŞİMİNİ ETKİLEYEN SEBEPLER
• İLK ÖRNEKLERDEN GÜNÜMÜZE TÜRKÇENİN ÖNEMLİ SÖZLÜKLER

EDEBİYAT-FELSEFE İLİŞKİSİ

Edebiyatın da felsefenin temeli insandır, her ikisinin de iletişim aracı dildir. Kimi zaman sanatçılar düşüncelerini edebi eserlerde ortaya koyduklarından felsefede yararlanırlar. Kimi zaman da felsefeciler edebi metinlerden yararlanırlar.

Örneğin klasisizm akımına bağlı sanatçılar, Descartes’in “Rasyonalizm” ine göre yaşamı ve insanı anlatmıştır. Bu durumda edebiyat doğrudan felsefeden, felsefi düşünce sisteminden yararlanmış olur.

EDEBİYAT-PSİKOLOJİ VE PSİKİYATRİ İLİŞKİSİ

Edebi eserler, insanı tüm yönleriyle incelemeyi ve tanıtmayı amaçlar. Geniş ruh çözümlemeleri yapar, insanın iç dünyasını, duygu ve hayallerini anlatır. Böylece okurun “insan” denen varlığı çok yönlü olarak tanımasına yardımcı olur. Bireyin iç dünyasını konu alan bu eserler, hem psikolojiden yararlanmış hem de psikoloji bilimine katkı sağlamış olur. Dostoyevski'nin ünlü romanı Suç ve Ceza'daki Raskolnikof hırsı, suça meyli, suçluluk psikolojisi, gelgitleri, vicdan muhasebesi gibi yönleriyle başarıyla yansıtılmış bir karakter olarak karşımıza çıkar.

EDEBİYAT VE PSİKOLOJİ ORTAK ÖZELLİKLERİ

• Edebiyat ve psikoloji biliminin asıl malzemesi olarak insandır.
• Edebiyat ve psikoloji insanı bir bütünlük içinde kavrayarak onun doğasına yaklaşma gayretindedirler.
• Genel olarak her ikisinin de insan ruhunu kavramaya, onun düşünce, davranış ve duygularına yön veren bilinçaltı süreçlerine daha yakından bakmaya ve onu çevresinden koparmadan bir “bütün” olarak görmeye çabalayan çalışma sahaları olduğu görülür.
• İkisinin de ürün ve verileri birbirleri için önemli malzemelerdir. Örneğin Mehmet Rauf'un Eylül; Peyami Safa'nın Safa'nın Dokuzuncu Hariciye Koğuşu adlı romanları psikoloji biliminin önemli malzemesidir. edebiyatfatihi.net

EDEBİYAT-PSİKOLOJİ ARASINDAKİ FARKLAR 

• Edebiyat güzel sanat etkinliğidir; psikoloji ise insanın bilişsel süreçlerini, insan ve hayvan davranışlarını birlikte araştıran bilim dalıdır.
• Edebiyatta amaç estetik haz vermektir. Psikolojinin temel amacı ise insan davranışlarını anlama ve tanımadır.
• Psikoloji insanı doğal gerçekliğiyle ele alır edebiyat ise kurmaca bir dünya içinde ele alır.
• Her ikisi de insanı ele alır fakat edebiyat daha geniş ve kapsayıcı bir anlatımı benimser.
• Yöntem ve teknikleri birbirinden farklıdır. edebiyatfatihi.net hazırladı

DİLİN TARİHİ SÜREÇ İÇİNDE DEĞİŞİMİNİ ETKİLEYEN NEDENLER
Toplumdaki siyasi, sosyal, kültürel ve teknolojinin getirdiği yenilikler toplumla sıkı ilişkide konuşma ve yazı diline yansır. 

Örneğin 10.yüzyıldan itibaren İslamiyet’i benimseyen Türklerin hem yaşantılarında hem de dil ve edebiyatında çeşitli değişimler olmuştur. Türk dili İslamiyet'ten önce büyük oranda saf bir nitelik taşımaktadır. Bu dönemin zihniyetini şekillendiren unsurlar ise Budizm ve Manihaizm gibi dinler olmuştur. İslamiyet'ten sonra ise yoğun kültürel etkileşime girilen Arap ve İranlıların dilleri Türkçeyi önemli ölçüde etkilemiştir. Dilimize Arapça ve Farsçadan günümüzde de hâlâ sıkça kullandığımız birçok kelime geçmiştir.

İLK ÖRNEKLERDEN GÜNÜMÜZE TÜRKÇENİN ÖNEMLİ SÖZLÜKLERİ
Önceleri “sözlük” kelimesi yerine “lügat” ya da “kamus” kelimeleri kullanılırdı.

1. Divanü Lügâti’t-Türk: Türk dilinin ilk sözlüğü, Kâşgarlı Mahmud’un yazdığı Divanü Lügâti’t-Türk ‘tür. Kâşgarlı, 1072 yılında yazmaya başladığı eserini 1074 yılında tamamlayarak Halife Muktedî Biemrillah’a sunmuştur. Divanü Lügâti’t-Türk, bütün Türk illerini ve dillerini kapsayan, bin yıl öncesinin Türk toplulukları hakkında önemli bilgiler içeren kaynak eserdir. Eserde 7500 sözcüğün açıklaması vardır.

2. Mukaddimetü’l-Edeb: Divanü Lügâti’t-Türk’ten yaklaşık altmış yıl sonra ise Harezm sahasında

hazırlanmış olan Arapça öğrenmek isteyenlere yararlı olabilecek bir eserdir. Türk asıllı olmakla birlikte Arap sözlükçülük geleneğinde önemli bir yere sahip olan Zemahşeri’nin yazdığı bu eser, Harezm Türkçesi için dil malzemesi içermektedir.

3. Codex Cumanicus: Karadeniz’in kuzeyinde yaşamış olan Kuman (Kıpçak) Türklerininin söz varlığı ve sözlü edebiyat ürünleri ile ilgili derlemelerden oluşan Codex Cumanicus’un XIII. yüzyıl sonlarında hazırlandığı
sanılmaktadır.

Türkçeden Türkçeye Sözlükler
Türkçeden Türkçeye sözlükler 18. yüzyıldan itibaren hazırlanır. 

4. Mehmed Esad Efendi’nin Lehcetü’l-lügat (XVIII. yüzyıl)
5. James W. Redhouse’un Müntahabat-ı Türkiyye (1842)
6. Müntahabat-ı lügat-ı Osmaniyye (1852)
7. Ahmed Vefik Paşa’nın Lehce-i Osmani (1876)
8. Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Türki (1900) 

adlı sözlükleri Türk sözlükçülüğünün en önemli ürünlerinden yalnızca birkaçıdır. Bunlar içerisinde Kamus-ı Türki kendisinden sonra hazırlanan pek çok sözlüğe kaynaklık etmiş, sözlükçülüğümüzün dönüm noktalarından olmuştur.

9. Türkçe Sözlük: Türk Dil Kurumunun ilk baskısını 1945’te yayımladığı ve bugüne kadar on bir baskısıyapılan Türkçe Sözlük günümüz Türk sözlükçülüğünün temel eserlerinin başında gelmektedir.
Türkçenin söz varlığını ortaya koyacak bir sözlük hazırlanması düşüncesi, Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin 12 Temmuz 1932 günü kuruluşuyla birlikte gündemde yer almaya başlamıştır.
(...)
Türk Dil Kurumunun son yıllarda çalışmalarını bilim uygulamalarıyla yürütmesi ve yine bilişim
uygulamalarıyla kullanıma sunması, sanal ortamda Türkçenin başvuru kaynaklarının artmasını sağlamıştır. 

10. Sanal Ortamdaki Sözlükler: Türk Dil Kurumunun 2002 yılında kullanıma sunduğu Güncel Türkçe Sözlük ’ten sonra geçen zaman içerisinde Kişi Adları Sözlüğü, Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü, Türkçede Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü, Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, Tarama Sözlüğü, Sesli Türkçe Sözlük, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü de erişime açılmıştır.

Kaynakça: 12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı, MEB Yayınları, Ankara 2019

www.edebiyatfatihi.net

TÜM PDF. DERS NOTLARI