Kaygusuz Abdal Nefes Konusu, Teması, Ahenk Unsurları, Zihniyeti, İncelemesi

NEFES

Dost senün yüzünden özge
Ben kıble-i cân bilmezem
Pîrin hüsnüni severem
Bir gayr-ı îmân bilmezem



Bana derler ki şeyâtîn
Senün yolını azdırur
Ben şu zerrak sofulardan
Gayrı bir şeytan bilmezem

Sofî-i sâlûs nedendür
Hüsne münkir geçindügi
Ne acep belâ gelüpdür
Şu ki ben Hak’tan bilmezem

İnsân-ı kâmil ki dirler
Mustafa’dur Murtaza’dur
Dahi kim vardur cihanda
Ben gayrı insan bilmezem

O şâh-ı hüsnün ışkuna
Özümi vîrân kalmışam
Kaygusuz Abdal’dur adum
Cübbe vü kaftan bilmezem

Kaygusuz Abdal

NEFES İNCELEMESİ

Zihniyet: Dini-tasavvufi şiir geleneğine bağlı olarak söylenen bu nefes,  dönemin sosyal ve kültürel hayatına ait izler taşımaktadır. Kaygusuz Abdal’ın eserlerindeki en önemli özellik, kaba sofuluğu, insanların kusurlarını, eksiklerini iğneleyici bir üslupla eleştirmesidir.

Bana derler ki şeyâtîn
Senün yolını azdırur
Ben şu zerrak sofulardan
Gayrı bir şeytan bilmezem

"Nefes"in  ikinci dörtlüğünde bu eleştirel üslup göze çarpıyor. Ozana göre insanı Hak yolunda ilerleyen insanı yolundan döndüren en büyük şeytan, iki yüzlü sofulardır. Bu iki yüzlü sofular dini kendi çıkarları uğruna veya başkalarının emelleri doğrultusunda kullanıp halka çok takvalı bir dinadarmış görüntüsü vermeye çalışan ham sofulardır.

Ozan, nefesinde Hz. Muhammet(S.A.V) ve Hz. Ali'den başka insan-ı kamil insan tanımadığını belirtiyor. (Hz. Ali'ye hiç puta tapmadan müslüman olduğu için “Kerremallahü vecheh”, kahramanlığı ve çok cesur olmasından dolayı “Kerrâr” “Esedullah-il gâlib” lakabları verilmiştir. Ayrıca takdîr-i ilâhiyyeye gösterdiği tam rızadan dolayı da “Mürteza” denilmiştir.)

Yapı Özellikleri:

Nazım Birimi: Dörtlük
Nazım Türü: Nefes

Nefes Nedir?
  • Nefes, Alevi-Bektaşi şairlerinin yazdığı tasavvufi şiirlerdir. 
  • Genellikle, nefeslerde tasavvuftaki Vahdet-i Vücud felsefesi nlatılır.
  • Bunun yanında Hz. Muhammed (S.A.V) ve Hz. Ali (R.A) için övgüler de söylenir. 
  • Nazım birimi dörtlüktür. Dörtlük sayısı 3 ila 8 arasında değişir. 
  • Hece ölçüsüyle yazılırlar. Ama aruz ölçüsüyle yazılan nefesler de vardır. 
  • Nefeslerde, kalenderâne ve alaycı bir üslup dikkati çeker. 
  • Özellikle Pir Sultan Abdal, bu tarzdaki şiirleriyle tanınır.
İçerik: Tasavvufi  şiir geleneğinin en önemli temsilcilerinden olan Kaygusuz Abdal bu nefesinde pirine, Hz. Muhammet'e (SAV) ve Hz. Ali'ye övgü vardır.  Ayrıca insanı hak yolundan döndüren iki yüzlü sofulara karşı da eleştiri söz konusudur.

Teması: "Pîr"e, Hz. Muhammet ve Hz. Muhammet (S.A.V) övgü

Ahenk Unsurları:

Ölçüsü: 8'li hece ölçüsü

Kafiye ve Redifleri: Nefes'te belli bir kafiye düzeni yoktur. Şiirin genelinde tam ve yarım kafiye kullanılmıştır. Her dörtlüğün son dizesi kendi arasında uyaklıdır.

Aliterasyon ve asonans: Şiirin  genelinde "n-m" ünsüzleriyle aliterason, "e-a" sesleriyle asonans yapılmıştır.

Dil ve Üslup: Nefes'te sade, samimi, nükteli, akıcı bir dil kullanılmıştır. Tasavvuf felsefesine sahip şiirde ince bir eleştirel üslup da görülmektedir.

Kaygusuz Abdal Kimdir?
  • Dedesi Alaeddin bin Yusuf Babası İse Alaiye Begi Hüsameddin Mahmud olduğu söylenir. 
  • Bektaşi büyüğü Abdal Musa'ya bağlanarak tasavvuf yoluna girdi. 
  • Mısır'a giderek Bektaşiliği yaymaya çalıştı ve orada vefat etti. 
  • Didaktik türdeki eserlerinde açık ve yalın bir dil kullandı. 
  • Nükteli ve iğneli bir üslubu vardır. 
  • Alevi ve Bektaşi şiir geleneğini sürdürdü. 
  • Bazı şiirlerinde Yunus Emre'nin etkileri görülür. 
Eserleri: 

Divân
Sarây-nâme
Minber-nâme
Dil-güsâ
Gevher-nâme
Budala-nâme
Mesnevi
Muglâta-nâme
Esrâr-i Hurûf
Vücûd-nâme'
www.edebiyatfatihi.net



Yazıya Tepkini Göster!

Bir Yorum Yaz

YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...

1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.

Daha yeni Daha eski

Reklam

Reklamlar