Kaşgarlı Mahmut Kimdir? Hayatı, İlkleri, Eserleri

➥www.edebiyatfatihi.net


KAŞGARLI MAHMUT (1008-1105)

Hayatı: 

Tam adı: Mahmud bin Hüseyin bin Muhammed El Kaşgari'dir.
Türk dilleriyle ilgili çalışmalarıyla tanınmıştır.  Kaşgar'ın 45 km güney batısındaki Opal kasabasında dünyaya geldi. Bazı kaynaklara göre ise Isık Göl yakınındaki Bars Kul'da doğmuştur
Tarihsel kaynaklarda hakkında bilgiye rastlanmayan, eserinde de kendisi hakkında pek fazla bilgi vermeyen Kâşgarlı Mahmud’un soylu bir aileden geldiği ve çok iyi yetiştirilmiş bir şehzade olduğu Dîvânu Lugâti’t-Türk’te âdeta bilgi kırıntısı niteliğindeki kayıtlardan anlaşılmaktadır.
Kâşgarlı Mahmud adıyla tanınsa da eserinde babasının Barsganlı olduğu bilgisini vermesinden yola çıkılarak kendisinin de doğum yerinin Barsgan olduğu düşünülmektedir. Eserinin hiçbir yerinde kendisini Kâşgarî, el-Kâşgarî (Kâşgarlı) gibi sanlarla anmayan Mahmud’un buna karşılık sürekli olarak Kâşgar’ı havasıyla, suyuyla, doğasıyla övmesi; hakanın yaşadığı şehir olarak nitelemesi, Kâşgar çevresindeki Adıg, Kası, Opal gibi yerleşim birimlerini kendi ili diye anması, o dönemde bir kültür merkezi olan Kâşgar’da yetişmiş olması bu büyük dil bilgininin Kâşgarlı adıyla anılmasını sağlamıştır.
Ailesi 1057 yılında Kaşgar’dan ayrılarak Irak’a göç etmiştir. Göç zamanında Irak İslam dünyasının önemli kültür merkezlerinden birine sahipti. Bilimle uğraşan insanlar buraya gelmek ister ve yaşamını sürdürmekteydi. En ünlü eseri olan Divanu Lügati’t-Türk ismindeki eseri 1072 yılında Bağdat’ta yazmaya başlamıştır. 12 Şubat 1074 yılında tamamladı. Eserler tamamlanmasının ardından iki yılını incelemekle geçirdi. Son şeklini vererek üç yıl sonra bitirmiştir. O dönemin Abbasi Halifesi Muktebi-Biemrillah’ın oğlu Ebü’l-Kasım Abdullah’a sundu. Ülkemizin en önemli yazılı eserlerinden biri olarak İstanbul’da Millet Kütüphanesinde muhafaza edilmektedir.
1080 yılında Kaşgar’a geri döndü. Ülkesinde bilim adamı olarak tanındı. Mahmudiye Medresesinde dersler vermeye başladı. 1105 yılında vefat etmiştir.

KISACA KAŞGARLI MAHMUT
  • Çok iyi bir dil öğrenimi görmüştür. 
  • Türkçenin ilk ansiklopedik sözlüğü olan Divanü Lügati't Türk'ü  Arapça olarak kaleme almıştır. 
  • İslami dönem ilk eserlerinden en önemlisini kaleme almıştır.
  • Yaşadığı dönemin kültürünü yansıtmış ve günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır.
  • Türk,Türkmen, Yağma, Çiğil,  Kırgız gibi Türk boylarını dolaşmıştır.
  • Türkçenin ilk sözlüğünü yazmıştır, eserinde 7500 sözcük yer alır.
  • Türkçenin ilk dilbilimcisi ve etimologudur. Sagu koşuk sav gibi sözlü edebiyat ürünlerini derleyerek yazıya geçirmiştir.
  • İlk Türkologdur (Türkoloji: Türklük Bilim)
Yararlanılan Kaynak: TDK

Yazıya Tepkini Göster!

Bir Yorum Yaz

YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...

1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.

Daha yeni Daha eski

Reklam

Reklamlar