Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek Hikayesi Olay Örgüsü, Kişiler, Mekan ve Zaman İncelemesi

Dede Korkut Hikayeleri'nden Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek Hikayesi Olay Örgüsü, Kişiler, Mekan ve Zaman İncelemesi

Dede Korkut Hikayeleri destan geleneğinden halk hikayeciliğine geçişin ilk ürünüdür. 15. yüzyılın sonu ile 16. yüzyılın başları arasında yazıya geçirildiği tahmin edilen bu destansı hikayeler Oğuzların iç ve dış düşmanlarıyla mücadelelerini anlatır.

Bu yazımızda bir önsöz ve on iki hikayeden oluşan Dede Korkut Hikayeleri'nden "Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek"i kısaca incelemeye çalıştık. ➜edebiyatfatihi.net

Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek Hikaye İncelemesi

Zihniyet:

• Diğer Dede Korkut hikayelerinde olduğu gibi Türklerin atlı-göçebe yaşamının etkisi bu hikayede de açıkça görülmektedir. Yerleşik düzene yakın bir hayat vardır, otağlarda yaşam sürmektedirler. 
• Diğer zihniyet unsurları şöyledir:
• Ailenin çocuğunun olmasının toplum nazarında aileye itibar kazandırması
• Beşik kertmesi geleneği
• Çocuğa ad koymayı belirleyen gelenekler
• Kız isteme, kız verme(Örneğin; hikayede Banu Çiçek’i isteme konusunda Oğuz beyleri Dede Korkut'a görev verirler.)
• Dini unsurlar, İslami ögeler
• Bay Püre Bey'in oğluna verdiği armağanlar savaş malzemeleridir: kılıç, yay ve gürz...
• Avlar ve şölenler de yaşamlarında önemlidir; örneğin Bayındır Han'ın şölenleri ya da çocukların ava çıkma geleneği.
• Türklerin ata verdikleri önem

www.edebiyatfatihi.net

KİŞİLER VE ÖZELLİKLERİ:

BAMSI BEYREK: Hikayenin başkahramanıdır. Yiğit, güçlü ve  iyi bir savaşçıdır; bezirganları eşkıyalardan kurtarmıştır. Ayrıca zeki ve kurnazdır; Yaltancık'ın Banu Çiçek ile evlenmesini engellemiştir. Sözünün eridir; beyin kızına verdiği sözü tutup ona nikah kıymıştır aynı zamanda hisarda tutsak olan otuz dokuz yoldaşını kurtarmıştır.

Bayındır Han: Tüm destanlardaki hanlar hanıdır. Varlıklıdır. Şölenler ve sohbetler düzenler. Bu hikaye olaylar Bayındır Han'ın bir toplantısında başlar.

Bay Püre Bey: Bamsı Beyrek'in babasıdır. Hikayenin başında bir oğlu olmamasından yakınır ve buna çok üzülür.  Varlıklı bir beydir.

Bican Bey: Beni Çiçek'in babasıdır. Hikayenin başında Allah'tan bir kız diler ve kızını Bay Büre'nin oğluyla beşik kertmesi yapar.

Banu Çiçek: Bamsı Beyrek'in sevdiği kadındır. Güçlüdür bu özelliğiyle Beyrek'i  kendine aşık etmiştir. Sadıktır; Beyrek'in öldüğünü zannederken bile ona ihanet etmemiştir.

Deli Kaçar: Banu  Çiçek'in ağabeyidir. Kardeşine talip olanı öldürür.

Yalancıoğlu Yaltancık: Banu  Çiçek'le evlenmek için herkese Beyrek'in öldüğü yalanını söyler.

Bezirganlar: Sultan'ın isteklerini karşılarlar.

Bayburt Hisarı'nın Beyi: Bamsı Beyrek'le otuz dokuz  yoldaşını esir alır; çünkü oğlu da Banu Çiçek' e taliptir.

Bey'in Kızı: Beyrek'le evlenme koşuluyla onun hisardan kaçmasına yardım eden biridir.

MEKAN VE ÖZELLİKLERİ:

Mekan: Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek hikayesinde iç ve dış olmak üzere birçok mekan adı geçmektedir. "Oğuz ülkesi, Ak otağ, İstanbul, Evnük Kalesi, Bamsı Beyrek'in babasının evi, Gürcistan, Bayburt Hisarı..." gibi.. (edebiyatfatihi.net) Hikayedeki mekanların tasviri hikayenin kurgusuna uygun olarak verilmiştir.

ZAMAN VE ÖZELLİKLERİ:

Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek'te  olaylar uzun bir zaman dilimini kapsamaktadır. Bu destansı hikayenin farklı varyantlarında olayın başlama ve bitiş süresi varyantlarda farklılık göstermektedir.
 Muharrem Ergin'in Dede Korkut Kitabı'nda geçen  Bamsı Beyrek Destanı'nda olaylar Bayındır Han'ın düzenlediği bir meclisle başlar ve mecliste İç ve Dış Oğuz beyleri Bayındır Han'ın karşısında yerlerini almış olarak tasvir edilir.

Hikayenin genelinde zamanla ilgili net ayrıntılar yoktur. Örneğin;
"O zamanda beylerin hayır duası hayır dua, bedduası beddua idi, duası kabul olunurdu"
"Bunun üzerine birkaç zaman geçti." 
"Gece gündüz yola girdiler"
O zamanda bir oğlan baş kesmese, kan dökmede ad koymazlardı."

Bu destansı hikayede de zaman çok hızlı geçer. Örneğin;

"Bay Püre'nin oğlu beş yaşına girdi, beş yaşından on yaşına girdi, on yaşından on beş yaşına girdi. Dönüp baksa çalımlı, kartal hünerli iyi bir yiğit oldu..."

DİL VE ÜSLUP ÖZELLİKLERİ:

• Bamsı Beyrek hikayesinde sade bir dil;canlı akıcı üslup kullanılmıştır. 
• Hikayedeki dil Oğuz Türkçesidir. 
• Halk söyleyişlerine yer verilmiştir.
• Eserde hem nazım (şiir)  hem de nesir (düzyazı)  bir aradadır. Bunun nedeni destandan halk hikayesine geçiştir. 
• Kalıp ifadeler kullanılmıştır. "Hanım Hey, aydur,yüzü gülmesin onup yetmesin, soy soylamak boy boylamak, görelüm hanum ne soylamış, görelüm hanum nice övmüş, derlesin toplasın günahlarınızı adı görklü Muhammed Mustafa yüzü suyuna bağışlasın..."
• Seslenişler bulunur: Bre,kavat oğlu kavat. Bey yiğit...
• Oğuzlara ait atasözleri bulunur:At işler,er övünür, yayan erin umudu olmaz.- Derin olsa batırır, kalabalık korkutur.
• Şiir şeklindeki bölümlerde redif ve kafiyelere yer verilmiştir. Bunun nedeni sözlü anlatımın ürünü olmalarıdır. Örnek:

Dilin için öleyim gelinciğim

Yoluna kurban olayım gelinciğim ("-eyim gelinciğim redif; "l" yarım kafiye)

"And içmişim kısır kısrağa bindiğim yok
Binip mukaddes savaşlara vardığım yok
öküz ardında çobanlar sana bakar
Boncuk boncuk gözlerinin yaşı akar" dizelerinde görüldüğü uyaklı bir anlatım vardır.

• Ayrıca hikaye sonunda öğüt ve temennilere dayanan dünyanın geçici olduğunu vurgulayan manzum kalıplar vardır:

"Son vaktinde arı imandan, Kuran'dan ayrılmasın...Amim amin diyenler Tanrı'nın yüzünü görsün..."

➜DİĞER DEDE KORKUT HİKAYE İNCELEMELERİ