EDEBİYAT İLE BİLİM VE GÜZEL SANATLAR ARASINDAKİ ETKİLEŞİME ÖRNEKLER

EDEBİYAT İLE BİLİM VE GÜZEL SANATLAR ARASINDAKİ ETKİLEŞİME ÖRNEKLER

Her yönüyle insanı ele alan edebiyatın hemen hemen bütün bilim dalları ile ilişkisi vardır. Çünkü edebiyat, insanı konu alan diğer bilim dallarında olduğu gibi dış dünyada var olan nesnelerden, objelerden ve olaylardan faydalanmaktadır.

Edebiyat; tarih, sosyoloji, psikoloji, filoloji, felsefe, coğrafya ve fen bilimleri gibi pek çok bilim ve bilgi dalı ile ilişki içindedir. Biz bu yazımızda edebiyatın bilim ve güzel sanatlarla etkileşimine örnekler hazırladık:

• Edebi eserler  bilimsel çalışmalarda kullanılabilir ve bilim için ilham kaynağı olabilir. Edebi eserler yeni buluşlara ilham verebilir. Buna en güzel örneği Ay’a Seyahat isimli Jules Verne’in romanı oluşturmaktadır. Bu roman daha aya gidilmediği bir dönemde yazılmıştır ve bilime kaynaklık etmiştir. Ayrıca aynı yazarın Denizler Altında Yirmi Bin Fersah romanı da örnek verilebilir. 

• Peyami Safa’nın “Dokuzuncu Hariciye Koğuşu” adlı romanında yoksul ve dizinden rahatsız olan bir çocuğun  ruhsal durumunu açıkladığı için psikoloji biliminden yararlanılmıştır.

• Rus edebiyatının dünyaca ünlü romancısı Dostoyevski'nin Suç ve Ceza romanı psikoloji bilimi ile edebiyat etkileşimine güzel bir örnektir.

• Reşat Nuri Güntekin'in ölümsüz eseri Yaprak Dökümü 1930'larda modernleşme sürecindeki Türk toplumunda sosyal değişimle yitirilen değerlerin Ali Rıza Bey ailesinde sebep olduğu dağılma ve yıkımı anlatmaktadır. Dolayısıyla bu roman sosyoloji bilimiyle ilişkilidir.

• İskender Pala'nın Katre-i Matem romanı tarihsel verilerden  yararlanılarak oluşturulmuş bir romandır. Roman, 18.yüzyılda Osmanlı'da Lale Devri'ni ve Patrona Halil isyanını edebi bir dille anlatır.

•  Kemal Tahir’in Devlet Ana romanı  Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu anlatır ve tarih bilimine kaynaklık etmiştir.

• Aşık edebiyatı ürünü olan destanlar; bir kahramanlık hikayesini veya bir olayı anlatan âşıkların koşma nazım biçiminde yazdığı şiirlerdir. Bu destanlar; söylendiği dönemin sosyal yapısını, halkın psikolojisini, düşünüşünü,yaşayışını, inançlarını, duygularını yansıtmaları yönüyle sosyal tarihe kaynaklık ederler.

• Anı(hatıra) metinleri içerdikleri bilgiler bakımından tarih bilimine kaynaklık edebilir.Örneğin Falih Rıfkı Atay'ın Atatürk'le ilgili pek çok anısı o döneme ışık tutar.

• Bilim ve edebiyat etkileşimine başka bir örnek ise bilim-kurgu edebiyatını verebiliriz. Bilim-kurgu edebiyatı genelde gelecek bir zaman diliminde geçen olayları veya bugün olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını temel alır ve bunlar bilime ilham olabilir. Ayrıca günümüzde dünya çapında milyonlarca kişiye ulaşmış olan birçok bilgisayar oyununun da temelinde fantastik edebiyatının zenginliklerinden istifade ettiğini görüyoruz.

www.edebiyatfatihi.net