12.Sınıf MEB Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Cevapları, 2018-2019, Sayfa 26-27-28

12.Sınıf MEB Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Cevapları, 2018-2019, Sayfa 26-27-28

Sayfa 26

4. İLK ÖRNEKLERDEN GÜNÜMÜZE TÜRKÇENİN ÖNEMLİ SÖZLÜKLERİ

Hazırlık

1. Türkçe ile ilgili hazırlanmış sözlüklerden bildiklerinizi söyleyiniz.

Cevap:
Divanü Lügati't Türk: Türk dilinin ilk sözlüğüdür. 11.yüzyılda Kaşgarlı Mahmut yazmıştır.

Şemseddin Sâmî, Kamus-ı Türkî: Türkçeden Türkçeye hazırlanan sözlükler içerisinde isminde “Türk” ibaresi bulunan ilk sözlüktür. 

TDK, Türkçe Sözlük: Türk Dil Kurumunun sözlüğü ilk olarak 1945’de yayımlandı.

Ferit Devellioğlu, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat: Osmanlıca Sözlük denildiğinde akla ilk gelen eserlerden birisidir. 

2. Sözlük kullanmanın önemi ile ilgili düşüncelerinizi sözlü olarak paylaşınız.

Cevap: Sözcük dağarcığımızı zenginleştirmek, kelimelerin farklı anlamlarını öğrenmek için sözlük kullanımı önemlidir.

Sayfa 28

1. Okuduğunuz metne göre Türk dilinin ilk sözlüğü hangisidir? Bu sözlüğün özellikleri nelerdir?

Cevap: Kâşgarlı Mahmud’un yazdığı Divanü Lügâti’t-Türk’tür. Bütün Türk illerini ve dillerini kapsayan, bin yıl öncesinin Türk toplulukları hakkında önemli bilgiler içeren kaynak eserdir.

2. Divanü Lügâti’t-Türk’ün; yazıldığı dönemin millî, sosyal, siyasi, tarihî ögelerini yansıtan bir eser midir? Metinden hareketle açıklayınız.

Cevap: Evet, Divanü Lügâti’t-Türk Türk topluluklarının dili, edebiyatı, yaşayışı ve âdetlerini yansııtmaktadır. 

3. Metne göre Kuman (Kıpçak) Türklerinin hazırladığı sözlüğün adı nedir?

Cevap: Codex Cumanicus

4. Türkçeden Türkçeye sözlükler hangileridir?

Cevap:

• Mehmed Esad Efendi’nin Lehcetü’l-lügat
• James W. Redhouse’un Müntahabat-ı Türkiyye ve Müntahabat-ı lügat-ı Osmaniyye
• Ahmed Vefik Paşa’nın Lehce-i Osmani 
•  Şemseddin Sami’nin Kamus-ı Türki 

5. Metne göre Türk Dil Kurumunun ilk sözlük çalışması ne zaman ve nasıl başlamıştır?

Cevap: Türk Dil Kurumunun ilk sözlük çalışması 1945 yılındadır.
Türkçenin söz varlığını ortaya koyacak bir sözlük hazırlanması düşüncesi, Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin 12 Temmuz 1932 günü kuruluşuyla birlikte gündemde yer almaya başlamıştır.

6. Okuduğunuz metinden hareketle Türk Dil Kurumunun sanal ortama yüklediği sözlükleri söyleyiniz.

Türk Dil Kurumunun 2002 yılında kullanıma sunduğu Güncel Türkçe
Sözlük ’ten sonra geçen zaman içerisinde Kişi Adları Sözlüğü, Bilim ve Sanat Terimleri Ana Sözlüğü, Türkçede Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü, Türk Lehçeleri Sözlüğü, Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, Tarama Sözlüğü, Sesli Türkçe Sözlük, Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü

7. Okuduğunuz metinde bilgiye dayalı ve yoruma açık cümlelere örnekler bulunuz.

Cevap: Bilgiye dayalı:  

Türk dilinin ilk sözlüğü, Kâşgarlı Mahmud’un yazdığı Divanü Lügâti’t-Türk’tür.

Türk Dil Kurumunun ilk sözlük çalışması 1945 yılındadır.

Arapça kökenli luġāt ise ‘sözcük, kelime, söz; sözlük’ anlamlarının yanı sıra ‘dil, her kavmin konuştuğu dil’ anlamını taşımaktadır.

Yoruma açık: Harezm sahasında hazırlanmış olan Mukaddimetü’l- Edeb, Arapça öğrenmek isteyenlere yararlı olabilecek bir eserdir.

8. Metinde kullanılan anlatım biçimini ve düşünceyi geliştirme yollarını belirleyerek aşağıdaki şemalara yazınız.

Anlatım Biçimi➜Açıklayıcı, öğretici anlatım...

Düşünceyi geliştirme yolları➜Tanımlama, örnekleme...

9.TDK’nin sözlük çalışmalarının Genel Ağ’a yüklenmesi sizce insanlara nasıl bir kolaylık sağlamıştır?

Cevap: İnternetin olduğu her yerde sözlüğe ulaşmayı kolaştırmıştır.

Sayfa 29

1. Okuduğunuz metinde eş sesli kelimelere örnekler bulunuz. Bulduğunuz örnekleri aşağıdaki

boşluğa yazınız.

Not: Hala-hâlâ, yar-yâr, kar-kâr vb. kelimelerin eş sesli olmadığını hatırlayınız.

Cevap: dil, yaz-, yıl, bin, eser, iç, en...

2. Okuduğunuz metinde geçen “Divanü Lügâti’t-Türk’ ten yaklaşık altmış yıl sonra ise Harezm sahasında hazırlanmış olan Mukaddimetü’l-Edeb, Arapça öğrenmek isteyenlere yararlı olabilecek bir eserdir.” cümlesindeki virgülün kullanım amacını açıklayınız. Metinden bu kullanıma benzer cümlelere örnekler bulunuz.

Cevap: Cümlede özel olarak vurgulanmak istenen ögeden sonra konur.

Örnek: Türk asıllı olmakla birlikte Arap sözlükçülük geleneğinde önemli bir yere sahip olan Zemahşeri’nin yazdığı bu eser, Harezm Türkçesi için dil malzemesi içermektedir.

➜DİĞER SAYFALAR İÇİN TIKLAYINIZ