10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Cevapları, MEB, Sayfa 42

10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Kitabı Cevapları, MEB, Sayfa 42
Deli Dumrul Hikayesi 

Sayfa 46
6. Dede Korkut’un bu hikâyede nasıl bir rolü vardır? Dede Korkut ne zaman ortaya çıkmakta ve neler söylemektedir?

Cevap: Dede Korkut, hikâyelerin sonunda kopuzuyla şiir söyler ve hem kahraman için hem Oğuz toplumu için dua eder. Hikâyelerde olayların sonlanması ile birlikte Dede Korkut ortaya çıkmakta ve hayır dualar etmektedir.

7. Metindeki olay örgüsünü gerçekleşme sırasına göre aşağıdaki şemalara yazınız.

• Obadan bir yiğidin vefat etmesi üzerine Deli Dumrul’un Azrail’e kafa tutması 
• Deli Dumrul’un Azrail'e yenilmesi, Allah’a bağışlanması için yalvarması 
• Deli Dumrul'dan canı yerine can bulmasının istenmesi, eşinin canını vermeyi kabul etmesi
• Hak Taala'nın Deli Dumrul ve eşine yüz kırk yıl ömür vermesi, Dede Korkut'un dua etmesi

8. Okuduğunuz metnindeki kişilerin özelliklerini belirleyiniz.

9. Okuduğunuz metnin anlatıcısını ve anlatıcının bakış açısını metinden örnek cümleler göstererek söyleyiniz.

Cevap: Metin hakim anlatıcı tarafından anlatılmıştır. İlahi bakış açısıyla yazılmıştır.

Örnek:  "Bu sözler, Allah Teâla’nın hoşuna gider. Azrâil’e canının yerine can bulması karşılığında Deli Dumrul’u bağışlayacağını söyler."

10. Metnin dil özelliklerine bakıldığında hikâyenin nesir bölümündeki anlatım bir konuşma dili özelliği taşırken karşılıklı konuşmalarda nazım özelliği taşımaktadır. Bu durum metnin dil ve anlatımını nasıl etkilemiştir?

Cevap: Metinde nazım ve nesirin iç içe geçmesi  metne şiirsellik ve akıcılık kazandırmıştır. Ahenk unsurlarına verilmesi anlatımı tekdüzelikten kurtarıp anlatıma canlılık ve hareket katmıştır.

11. Siz olsaydınız bu hikâyeyi nasıl bitirirdiniz? Neden?

Cevap:  Yorum sizin, hikayeyi mutlaka okumanızı öneriyoruz...

12. Okuduğunuz metnin teması metin türüne nasıl bir katkı sağlamıştır? Açıklayınız.

Cevap:  Metin, canı yerine can bulma, fedakarlık, pişmanlık vb. temalar üzerine kurulmuştur.

13. Metindeki ana düşünce ile yardımcı düşünceleri belirleyiniz. Belirlediğiniz cümleleri aşağıdaki şemalara yazınız.

Ana Düşünce: İnsanın benliğini, nefsini tanrılaştıramayacağı, Allah’ın kararlarına karşı gelinemeyeceği, gelmeye kalkarsa gereken cezanın verileceğidir.

Yardımcı Düşünceler: Allah'ın affediciliği, duanın gücü, eşin fedarlığı ve sevgisi, Allah'ın takdirine razı olmak vb...
1. Okuduğunuz metinde geçen “Geçeninden otuz üç akçe alırdı, geçmeyeninden döve döve kırk akçe alırdı.” cümlesinde altı çizili kelimeler fiilimsidir. Fiilimsiler; fiil gibi -ma, -me eki ile olumsuzu yapılabilen ancak fiiller gibi çekimlenemeyen kelimelerdir. Okuduğunuz metinde geçen fiilimsilere bu bilgiden hareketle örnekler bulunuz.

Cevap: 

2. Metindeki fiilimsiler metnin dil ve anlatımına nasıl katkı sağlamıştır? Sözlü olarak ifade ediniz.

Cevap: Fiilimsiler metne anlatım gücü zenginliği kazandırıp anlatılmak isteneni kısa yoldan anlatma olanağı sağlamıştır.

3. Aşağıdaki parçada geçen noktalama işaretlerinin kullanım amaçlarını açıklayınız.

Bunu niçin böyle ederdi? Onun için ki: “Benden deli, benden güçlü er var mıdır ki çıksın benimle
savaşsın, benim erliğim, bahadırlığım, kahramanlığım, yiğitliğim Rum’a, Şam’a gitsin, ün salsın”
der idi.

Cevap: