Bu yazımızda 10.sınıf Türk Dili ve Edebiyatın dersinin 1.ünitesindeki konuları içeren (edebiyat tarih ilişkisi, edebiyat din ilişkisi, Türk edebiyatının ana dönemleri, Türkçenin tarihi gelişimi, noktalama işaretleri...) uygulama soruları hazırladık. 2018-2019 Türk dili ve edebiyatı müfredatı ve ders kitabına uygun hazırladığımız uygulama soruları klasik sorular, boşluk doldurma, doğru/yanlış gibi kategorilere ayırdık.
1.ünite sonunda bu dokümanı derste kullanmak isteyen kıymetli öğretmenlerimiz yazının altındaki bağlantıdan dokümanı PDF. formatında indirebilir. Öğretmen ve öğrencilerimize faydalı olması dileğiyle...
A) Aşağıdaki klasik soruları kısaca cevaplayınız.
1. Edebiyat ve tarih ilişkisini kendi cümlelerinizle açıklayınız.
2. İslamiyet'in kabulü edebi eserleri nasıl etkilemiştir?
3. Edebiyatın ilişkili olduğu bilim dallarından beş tanesini yazınız...
4. Aşağıdaki metinlerin Türk edebiyatının hangi dönemlerine ait olduğunu yazınız.
Tarih bilimi veya tarihçi, genelde insanlığın, özelde toplumların geçmişte karşı karşıya kaldığı önemli olayları ayrıntısına girmeden konu edinir. Edebiyat ise, daha çok tarihin anlatmadığı sıradan kişi ve olaylarla, bunların bıraktığı izlerin ayrıntılarıyla ilgilenir. Tarihî şahsiyetlerin tarihte üstlendikleri rolün dışında yaşantılarına ait örneklerin belli bir olay örgüsü içinde anlatımı edebiyat biliminin, edebiyatçıların, roman ve hikâye sanatının işleri arasında yer alır. Edebî eserin tarih öğretmek gibi bir işlevi olmasa da tarih ilmini anlama ve sevdirme yolunda etkin bir rolü vardır. Bu bağlamda tarihçinin yazdıklarıyla sunulan bir tarihî olay veya şahsiyet, edebiyat ve edebî mahsuller vasıtasıyla ilgi alanı haline getirilebilir. Örneğin, Fatih Sultan Mehmet gibi bir devlet adamı ve çağ değiştiren İstanbul’un fethi gibi önemli bir olay ile ilgili kronolojik bilgiler vererek aktaran bilim tarihtir. Ancak Fatih’in ve fethin toplum hayatına yansıyan yönlerine edebiyat ışık tutmaktadır.
1.ünite sonunda bu dokümanı derste kullanmak isteyen kıymetli öğretmenlerimiz yazının altındaki bağlantıdan dokümanı PDF. formatında indirebilir. Öğretmen ve öğrencilerimize faydalı olması dileğiyle...
10.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1.Ünite Uygulama Soruları-1-PDF
1. Edebiyat ve tarih ilişkisini kendi cümlelerinizle açıklayınız.
2. İslamiyet'in kabulü edebi eserleri nasıl etkilemiştir?
3. Edebiyatın ilişkili olduğu bilim dallarından beş tanesini yazınız...
4. Aşağıdaki metinlerin Türk edebiyatının hangi dönemlerine ait olduğunu yazınız.
Öpkem kelip ogradım
Arslanlayu kökredim Alplar başın togradım Emdi meni kim tutar |
Sana gitme demeyeceğim
Üşüyorsun ceketimi al.
Günün en güzel saatleri bunlar,
Yanımda kal.
|
Sufilere
sohbet gerek
Ahilere
ahret gerek
Mecnunlara
Leyla gerek
Bana
seni gerek seni
|
Tarih bilimi veya tarihçi, genelde insanlığın, özelde toplumların geçmişte karşı karşıya kaldığı önemli olayları ayrıntısına girmeden konu edinir. Edebiyat ise, daha çok tarihin anlatmadığı sıradan kişi ve olaylarla, bunların bıraktığı izlerin ayrıntılarıyla ilgilenir. Tarihî şahsiyetlerin tarihte üstlendikleri rolün dışında yaşantılarına ait örneklerin belli bir olay örgüsü içinde anlatımı edebiyat biliminin, edebiyatçıların, roman ve hikâye sanatının işleri arasında yer alır. Edebî eserin tarih öğretmek gibi bir işlevi olmasa da tarih ilmini anlama ve sevdirme yolunda etkin bir rolü vardır. Bu bağlamda tarihçinin yazdıklarıyla sunulan bir tarihî olay veya şahsiyet, edebiyat ve edebî mahsuller vasıtasıyla ilgi alanı haline getirilebilir. Örneğin, Fatih Sultan Mehmet gibi bir devlet adamı ve çağ değiştiren İstanbul’un fethi gibi önemli bir olay ile ilgili kronolojik bilgiler vererek aktaran bilim tarihtir. Ancak Fatih’in ve fethin toplum hayatına yansıyan yönlerine edebiyat ışık tutmaktadır.
(Yrd. Doç. Dr. Kemal EROL-Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi)
5. Metnin konusu nedir?
6. Yazarın üslubu ile çıkarımlarda bulununuz.
7.Metinde anlatıcı ile yazarın aynı kişi olmasının sebebi nedir?
8. Metinde düşünceyi geliştirme yollarından hangileri kullanılmıştır?
B. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
- Çanakkale Savaşı'nı konu alan bir roman .............................. faydalanır.
- Uygur metinlerinde .Manihaizm ve ...................... dininin etkileri görülür.
- Altun Yaruk ve Sekiz Yükmek ............................... Dönemi'ne ait ürünlerdir.
- İslam uygarlığı etkisinde verilen ilk eser.....................................dir.
- İslami Dönem Türk Edebiyatı, halk edebiyatı ve ................... edebiyatı olmak üzere iki kolda gelişmiştir.
- Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı .................... yüzyılda başlar.
- Roman edebiyatımızda ilk defa ................................. Dönemi'nde görülür.
- Edebi metinler ...................... anlatıma sahipken tarihi metinlerde .......................... anlatım olmak zorundadır.
- Güzel sanatların bir kolu olan edebiyatın malzemesi ...................dir.
- Arapça bir kelime olan edebiyatın Türkçe karşılığı ............................dır.
- "Dil, farklı işaret sistemlerinin oluşturduğu sistemli bir dizge ve insanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabi bir vasıtadır." cümlesinde ........................ kelimesinin yazımı yanlıştır.
- "Roman yol boyunca gezdirilen bir aynadır." cümlesinden düşünceyi geliştirme yollarından .............................. kullanılmıştır.
- Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri ................... işaretiyle ayrılır.
- Bir milletin sahip olduğu maddi-manevi değerlerin bütününe ............................ denir.
- Osmanlı'nın kuruluşunu anlatan Osmancık adlı roman ait olduğu toplumun ......................... yansıtır.
- Latin alfabesi ........................ yılında kabül edilmiştir.
- Türklerin VIII. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar kullandıkları tek yazı dili......................
- Türk edebiyatında .................... yüzyıldan itibaren Yazılı Dönem başlamıştır.
- Koşuk, ................................. Edebiyat Dönemi'ne ait bir şiir şeklidir.
- Edebiyatın oluşumunu ve gelişimini inceleyen kişilere....................... denir.
C) Aşağıdaki terimlerin ait olduğu edebiyat dönemlerini yazınız.
TERİM
|
AİT OLDUĞU DÖNEM
|
|
|
KOŞUK
|
|
HİKAYE
|
|
MAKBER
|
|
DEVLET ANA ROMANI
|
|
KOPUZ
|
|
KUTADGU BİLİG
|
|
ARUZ ÖLÇÜSÜ
|
|
SERBEST NAZIM
|
|
TASAVVUF
|
|
D) Aşağıdaki yargıların karşısına bilgiler doğru ise "D" yanlış ise "Y" yazınız.
- Bir kültür başka kültürlerle etkileşim içine girebilir. ( )
- Türk edebiyatı beş ana dönemde incelenir. ( )
- Edebiyatın tarih ve din gibi pek çok bilimle ilişkisi vardır. ( )
- Edebiyat ve tarih yöntemleri aynı olan birbiriyle ilişkili etkinlik alanlarıdır. ( )
- Hece ölçüsü Batı etkisindeki Türk edebiyatı döneminde ilk kez görülür. ( )
- Edebi eserlerde dili sanatlı kullanmaktan çok yararlı olması önemlidir. ( )
- İslamiyet öncesi dönem yazılı ve sözlü olmak üzere ikiye ayrılır. ( )
- Divan edebiyatı eserlerinin dili öz Türkçe'dir. ( )
- Ulusların edebiyatı başlangıçta yazılı ürünlerden oluşur. ( )
- Orhun Yazıtları İslami Dönemin ilk eseridir. ( )
CEVAP ANAHTARI
1. Yöntem
farklılıklarına rağmen edebiyatla tarih arasında sıkı bir ilişki vardır. İkisi
de birbirinin ürün ve verilerini kullanır. Her edebi metnin içinde oluştuğu
tarihi bir dönem vardır ve edebi metinlere bu dönemin özellikleri ve izleri
yansır. Edebi metinlerin konusunu, yazıldığı dönemin olayları, sosyal ve
siyasal yapısı, dünya görüşü oluşturur. Bu eserleri anlamak ve doğru
yorumlayabilmek için o dönemin tarihini bilmek gerekir. Ayrıca kimi edebi
eserler konusunu doğrudan tarihsel gerçeklerden alır, bu tür eserler de tarih
bilimine yardımcı olur, kaynak oluşturur.
2. İslamiyet’in
kabulüyle sosyal yaşam meydana gelen değişimler edebiyatı da etkilemiştir.
Dilimizde Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalar kullanılmıştır. İslamiyet edebi
eserlerin hem biçimini hem de içeriğini etkilemiştir. Örneğin tasavvuf temalı
eserler yazılmıştır.
3. Tarih,
sosyoloji, psikoloji, din ve felsefe…
4.
Öpkem
kelip ogradım
Arslanlayu kökredim Alplar başın togradım Emdi meni kim tutar
İSLAMİYET ÖNCESİ
TÜRK EDEBİYATI
|
Sana gitme demeyeceğim
Üşüyorsun ceketimi al.
Günün en güzel saatleri
bunlar,
Yanımda kal.
İSLAMİYETİN ETKİSİNDE GELİŞEN TÜRK EDEBİYATI
|
Sufilere sohbet gerek
Ahilere ahret gerek
Mecnunlara Leyla gerek
Bana seni gerek seni
BATI ETKİSİNDE GELİŞEN
|
5. Metnin
konusu edebiyat-tarih ilişkisidir.
6.
Yazar sade, açık, anlaşılır ve nesnel bir dil kullanmıştır.
7. Metnin
öğretici metin olmasına… Öğretici metinlerde anlatıcı gerçek kişidir, yani
metni yazan kişidir. Edebi metinlerde anlatıcı kurmacadır.
8. Karşılaştırma,
örnekleme
B. Aşağıdaki cümlelerde boş
bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.
- Çanakkale Savaşı'nı konu alan bir roman tarih
biliminden faydalanır.
- Uygur metinlerinde Manihaizm ve Budizm
dininin etkileri görülür.
- Altun Yaruk ve Sekiz Yükmek Uygur Dönemi’ne ait
ürünlerdir.
- İslam uygarlığı etkisinde verilen ilk eser Kutadgu
Bilig’dir.
- İslami Dönem Türk Edebiyatı, halk edebiyatı ve divan
edebiyatı olmak üzere iki kolda gelişmiştir.
- Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatı 19. yüzyılda başlar.
- Roman edebiyatımızda ilk defa Tanzimat
Dönemi’nde görülür.
- Edebi metinler sanatsal anlatıma sahipken
tarihi metinlerde bilimsel anlatım olmak zorundadır.
- Güzel sanatların bir kolu olan edebiyatın
malzemesi dildir.
- Arapça bir kelime olan edebiyatın Türkçe
karşılığı yazındır.
- "Dil, farklı işaret sistemlerinin
oluşturduğu sistemli bir dizge ve insanlar arasında anlaşmayı sağlayan
tabi bir vasıtadır." cümlesinde tabi kelimesinin yazımı yanlıştır.
- "Roman yol boyunca gezdirilen bir
aynadır." cümlesinden düşünceyi geliştirme yollarından benzetme kullanılmıştır.
- Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme
ekleri kesme
işaretiyle ayrılır.
- Bir milletin sahip olduğu maddi-manevi değerlerin
bütününe kültür
denir.
- Osmanlı'nın kuruluşunu anlatan Osmancık adlı
roman ait olduğu toplumun tarihini yansıtır.
- Latin alfabesi 1928 yılında kabül
edilmiştir.
- Türklerin VIII. yüzyıldan XIII. yüzyıla kadar
kullandıkları tek yazı dili Eski Türkçedir.
- Türk edebiyatında 8.
yüzyıldan itibaren Yazılı Dönem başlamıştır.
- Koşuk, Sözlü Edebiyat Dönemi'ne ait bir şiir
şeklidir.
- Edebiyatın oluşumunu ve gelişimini inceleyen
kişilere edebiyat
tarihçisi denir.
C) Aşağıdaki terimlerin ait
olduğu edebiyat dönemlerini yazınız.
TERİM
|
AİT
OLDUĞU DÖNEM
|
|
|
KOŞUK
|
İslamiyet Öncesi Türk
Edebiyatı
|
HİKAYE
|
Batı Etkisinde Gelişen Türk
Edebiyatı
|
MAKBER
|
Batı Etkisinde Gelişen Türk
Edebiyatı
|
DEVLET ANA ROMANI
|
Batı Etkisinde Gelişen Türk
Edebiyatı
|
KOPUZ
|
İslamiyet Öncesi Türk
Edebiyatı
|
KUTADGU BİLİG
|
İslamiyet Etkisinde Gelişen
Türk Edebiyatı
|
ARUZ ÖLÇÜSÜ
|
İslamiyet Etkisinde Gelişen
Türk Edebiyatı
|
SERBEST NAZIM
|
Batı Etkisinde Gelişen Türk
Edebiyatı
|
TASAVVUF
|
İslamiyet Etkisinde Gelişen
Türk Edebiyatı
|
D) Aşağıdaki yargıların
karşısına bilgiler doğru ise "D" yanlış ise "Y" yazınız.
- Bir kültür başka kültürlerle etkileşim
içine girebilir. (D)
- Türk edebiyatı beş ana dönemde incelenir. (Y)
- Edebiyatın tarih ve din gibi pek çok bilimle
ilişkisi vardır. (D)
- Edebiyat ve tarih yöntemleri aynı olan birbiriyle
ilişkili etkinlik alanlarıdır. (Y)
- Hece ölçüsü Batı etkisindeki Türk edebiyatı
döneminde ilk kez görülür. (Y)
- Edebi eserlerde dili sanatlı kullanmaktan çok
yararlı olması önemlidir. (Y)
- İslamiyet öncesi dönem yazılı ve sözlü olmak
üzere ikiye ayrılır. ( D)
- Divan edebiyatı eserlerinin dili öz Türkçe'dir. (Y)
- Ulusların edebiyatı başlangıçta yazılı ürünlerden
oluşur. (Y)
- Orhun Yazıtları İslami Dönemin ilk eseridir. (Y)
[h]
YanıtlayınSilEmeğinize sağlık. İndirme butonları hata veriyor. Neden ki???
YanıtlayınSilYorum Gönderme
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.