Yahya Kemal, "Mahurdan Beste" Şiirinin İncelemesi

Divan şairi Nedim'den sonra İstanbul'u şiirlerinde en çok şairlerin başında gelen edebiyatımızın ünlü şairi Yahya Kemal eski nazım biçimleriyle konuşulan Türkçenin en güzel örneklerini vermiştir. Bu yazımızda Neo-klasizm anlayışıyla eser veren ve  çağdaş Batı şiiriyle Divan şiirini kaynaştırmaya çalışan Yahya Kemal'in  "Mahurdan Gazel" adlı şiirini incelemeye çalıştık. edebiyatfatihi.net

MAHURDAN GAZEL

1 Gördüm ol meh duşuna bir al atıp lâhurdan,
Gül yanaklar üstüne yaşmak tutunmuş  nurdan.

2 Nerdübanlar busiş-i nermin-i dâmaniyle mest,
Şindi bin işveyle bir kâşane-i fağfurdan.

3 Atladı dâmen tutup üç çifte bir zevrakçeye, .
Geçti sandım mâh- nev âyine-i billurdan.

4 Halk-ı Sa'd-âbâd iki sahil boyunca fevc fevc
Va'de-i teşrifine alkış tutarken dûrdan,

5 Cedvel-i sîm'in kenarndan bu âvâzın, Kemal,
Koptu bir fevvare-i zerrin gibi mahurdan.

Vezni : Fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün

Yahya Kemal Beyatlı 

Günümüz Türkçesiyle

1. Gördüm ay yüzlü güzel omzuna lahurdan bir şal atıp gül yanaklar üstüne nurdan yaşmak tutunmuş.

2. Merdivenler eteğinin yumuşak öpüşüyle sarhoş, bir porselen köşkten bin işveyle indi.

3. Eteğini  tutup üç çifte kürekli bir sandala atladı, yeni bir ay parlak aynadan geçti sandım.

4. Sadabad halkı iki sahil boyunca bölük bölük, teşrif zamanına uzaktan alkış tutarken

5. Ey Kemal, bu avazın Cedvel-i Sim'in kenarından muhur makamında bir altın fıskıye gibi koptu.

İnceleme: www.edebiyatfatihi.net 

YAPI İNCELEMESİ

Nazım Birimi: Beyit

Nazım Biçimi: Gazel

Divan ve Batı şiirini bir potada eriten edebiyatımızın neo-klasik şairi Yahya Kemal, bu şiirinde gazel nazım biçimini kullanarak Divan şiiri geleneğinden beslenmiş. Şiirin dil ve anlatım özellikleri de gazel biçiminin biçim özelliklerini gösteriyor.  Yalnız bu şiirde  beyitler, kafiye bakmmdan

olduğu kadar  anlam bakmmdan da birbirlerine bağlıdır, şiirde baştan sona kadar tek bir olay anlatılmaktadır. Klasik gazeldeki "beyit güzelliği" bu şiirde yoktur.

AHENK UNSURLARI

Ölçü: Şiir aruz vezniyle yazılmıştır. Kalıbı  ( Fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün)

Kafiye ve Redifleri:

--lahurdan

--nurdan   ("-dan" redif, "ur" tam kafiye

Şiirin her beytinin son mısrası kendi içinde kafiyelidir. ("-dan" redif, "ur" tam kafiye)

Kafiye Örgüsü: aa/ba/ca/da/ea

İÇERİK:

Konu: Bu şiirde, şair kendisini Lâle Devri'nde varsayarak  bir güzelin sandala binip  Sa'd-âbâd'a. gidişini tasvir ediyor.

Tema: Sevgili 

Dil ve Üslup Özellikleri:

Şair bu şiirde Divan şiiri geleneğinin dil ve anlatım özelliklerine sadık kalmıştır. Şiirde Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalar yoğun olarak kullanıldığı imgeli, sanatlı bir vardır.  Sevgilinin meh (=ay) ve mâh-i nev (= yeni ay) a, yanağın  gül'e benzetilmesi Divan edebiyatında her şair tarafından ortaklaşa kullanılan ifadelerdir. Yani  "meh, mâh-ı nev ve  gül" klişeleşmiş mazmunlardır. Divan şairleri de sevgiliyi betimlerken bu mazmunları şiirlerden sıkça kullanmışlardır. 

Özetle dil, üslûp, şekil ve konu bakımlarmdan "eski"ye bağlı olan bu şiir, yalnız kuruluş bakımından, yani konunun  bir bütün halinde işlenmesi yönünden, yenidir. edebiyatfatihi.net

→DİĞER ŞİİR İNCELEMELERİ İÇİN TIKLAYINIZ