Nedim Şarkı İncelemesi

Nedim'in "Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi" şarkısının kafiye ve redifleri, kafiye örgüsü, teması, konusu, söz sanatları ve imgeleri 

Nedim Kimdir? 

Nedim 18. yüzyılın ilk yarısında yaşamış, devrinin ilk büyük şairidir.
Lale Devri'nin en büyük şairidir.
İyi bir eğitim görmüştür, Arapça ve Farsça öğrenmiştir.
Necati, Baki, Şeyhülislam Yahya ve kısmen Nabi'den sonra "Mahallileşme akımı" nın en güçlü temsilcisidir.
Divan şiirine yeni anlatım olanakları kazandırdı.
Hep din dışı konular işlemiştir.
Yaşadığı toplumu, Lale Devri İstanbul'unu yansıttı. Divan şiirine yerli ve renkli bir hava getirdi.
Hece ölçüsüyle bir de türkü yazdı.
En çok şarkı yazan şairdir. Şarkı türünün en güzel ve coşkulu örneklerini vermiştir.

ŞARKI
Yine bezm-i çemene lâle fürûzan geldi
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi
Bülbül âşüftelenip bezme gazel-hân geldi
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi

Çıkıp ikbâl ile gülzâra şehenşâh-ı cihan
İltıfâtıyle eder gülleri şad u handân
Lâlezâra gelir elbet yine sultân-ı zaman
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi

Seyr olup raksı yine dilber-i mümtâzların
Yine eflâke çıkar nâleleri sâzların
Câna ateş bırakır şûlesi âvâzların
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi

Ney ü santûr u rubâb ü def ü tanbur ile çeng
Nağme-i bülbül ü kumrîye olup hem-âheng
Pür eder âlemi şevk u tarab u rengâ-reng
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi

Can fezâ turre-i hûban gibi zülf-i sümbül
Dil-güşâ nazm-ı Nedîmâ gibi ruhsâre- i gül
Dün gülistanda işittim ki der idi bülbül
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi

Fâ’ilâtün / fe’ilâtün / fe’ilâtün / fa’lün
Nedim
Hayatı, Eserleri, Sanatı
haz.: Muhsin Macit

Günümüz Türkçesiyle:

Yine bezm-i çemene lâle fürûzan geldi
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi
Bülbül âşüftelenip bezme gazel-hân geldi
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi

“Lâle, bahçeye, yine yanıp tutuşarak geldi; gül bahçesine müjdeler olsun ki, Çırağan sefası zamanı gelmiştir. Bülbül, keyfe gelip meclise gazel okuyarak geldiğine göre, Çırağan vakti gelmiştir; gül bahçesine müjdeler olsun!

Seyr olup raksı yine dilber-i mümtâzların
Yine eflâke çıkar nâleleri sâzların
Câna ateş bırakır şûlesi âvâzların
Müjdeler gülşene kim vakt-i çirâğan geldi

“Seçkin dilberlerin oyunları yine seyredilecek; sazlarsın iniltileri yine göklere çıkacak; yanık seslerin alevleri, yine canları ateşe verecek. Gül bahçesine müjdeler olsun, Çırağan sefası zamanı geldi.”

ŞARKININ İNCELEMESİ

Tüm inceleme: edebiyatfatihi.net

Birim değeri ve sayısı: Dörtlük/5
Teması: Eğlence, zevk ve sefa

Kafiye ve redifleri:

İlk dörtlükte: "geldi" redif; "an" tam kafiye
2.dörtlükte: redif yok, "an" tam kafiye
3.dörtlükte: "ların" redif; "âz" zengin kafiye (â sesi iki ses kabul edilir, unutmayın)
4.dörtlükte: redif yok, "eng" zengin kafiye
5.dörtlükte: redif yok; "ül" tam kafiye

Kafiye Örgüsü: aaaa/bbba/ccca/ddda/eeea

☝“Müjdeler gülşene kim vakt-i Çirâğan geldi” dizesinin tekrar edilmesinin nedeni sözün etkisini artırma, anlamı vurgulama, şarkının akılda kalıcığılığını sağlamaktır. 

Şarkıda Divan şiirine ait özellikler:

• Aruz ölçüsüyle yazılması
• İmgeli ve sanatlı bir dilin kullanılması
• Arapça ve Farsça kelime ve tamlamaların kullanılması
• Daha çok tam ve zengin kafiyelerin kullanılması
• Duygu ve düşünceler kalıplaşmış sözlerle; yani “mazmun”­larla anlatılmıştır.

www.edebiyatfatihi.net