Metinlerarasılık nedir?, Tanımı,Ortaya Çıkışı

METİNLERARASILIK NEDİR? TANIMI, ORTAYA ÇIKIŞI, ÖRNEKLERİ

Metinlerarasılık metinlerin anlamının başka metinler tarafından şekillendirilmesidir. Bir yazarın önceki bir metni ödünç alması ve dönüştürmesi için kullanılabildiği gibi bir metni okuyan bir okurun bir başka metne başvurması için de kullanılabilmektedir.


Mehmet Rıfat’ın ifadesiyle metinlerarasılık, bir metnin bir başka metin içinde etkin olarak var olması; birçok metnin alıntı, bazen de intihal yoluyla aynı anda aynı yerde kurduğu bir birliktelik ilişkisidir; anlatıbilim ile yazınsal eleştiride metinlerarasılığı ayırıcı niteliklerin başında gelen bir nitelik olarak görür. (1)

Metinlerarası İlişkiler (Diyalojizm)’i Batı Dünyasına tanıtan Rus yazın kuramcısı Mihail Mihailoviç Bahtin; başkasının söylemi ile kişinin kendi söylemi arasındaki ilişkileri bir diyaloğun replikleri arasındaki ilişkilere benzetmekle birlikte aynı olmadığını yanyana koyulmuş iki dilsel yapıtın, iki söz bir tür özel anlamsal ilişkiler içine girdiğini; bunları diyalojik ilişkiler olarak adlandırdığını ifade eder. (8: 269) (2)

Her metin, bir başka “kültür metninin” özümsenmesi ve dönüştürülmesi sonucu oluşur. Bir metnin, kendi yapısı içinde başka metinleri barındırması, başka metinlerden gizli alıntılar taşıması, başka metinlerin vardığı görüş ve düşünceleri geliştirmesi, ortaya metinlerarası ilişkiler sorununu çıkarmıştır. Kültürü, metinler, söylemler bütünü, birleşimi olarak gören yazın kuramcısı M.Bahtin’in ortaya attığı çokseslilik ya da karşılıklı etkileşim (diyalojizm), bu kültürün bir parçası olan yazınsal metinleri de tarih, toplum ve kültür çerçeveleriyle ele almayı gerektirir. 1960’lı yıllarda Julia Kristeva’nın M. Bahtin’in diyolizm kavramından esinlenerek geliştirdiği metinlerarası ilişkiler kavramı da, yazınsal metinlerin yorumlanması olayınının sınırlarını genişletmiştir. Metinlerarası İlişkiler, sonsuzluğu, sınırsızlığı da beraberinde getirebileceği için, yorumlamaların, eleştirilerin, çözümlemelerin ve anlamdırmaların kişiden kişiye, çağdan çağa, kültürden kültüre değişmesi, çoğalması olayını da doğurmaktadır. (9: 97) (2)

Yazıda yararlanılan kaynaklar:

1) www.turkcebilgi.com/metinlerarasılık

2) http://akademikyolculuk.blogspot.com.tr/2016/04/metinleraraslk.html