Duyguların kuşlar aracılığıyla yansıtılmasının sebepleri Türk halk edebiyatından örnekler
Duyguların kuşlar aracılığıyla yansıtılmasının sebepleri Türk halk edebiyatından örnekler
Halk şiirlerinde yer verilen kuşların önemli bir kısmı turna, leylek, kırlangıç, kaz, ördek gibi göçmen kuşlar” olmuştur. Bu göçmen kuşlar suya bağımlı olmakla birlikte âşıkların ovaya, dağa olan aidiyetleri doğrultusunda karasal kuşlardır.
Özellikle göçmen kuşlar, aşıkların seyahat yerine geçen göçleri ve saz, söz yerine geçen çığlıkları, feryatlarıyla halk şairlerini beslerler; tıpkı şairler gibi zamanın geçtiğini, devranın döndüğünü haber verirler; mutluluktan, aşktan, ayrılıktan dem vururlar.
Halk edebiyatında yer verilen pek çok hayvan motifi için söz konusu edilebileceği gibi göçmen kuşlar da dinî-tasavvufî ve âşık tarzı halk şiirlerine anlam zenginlikleri katmanın yanı sıra bazı işlevler üstlenmektedirler. Hayvan motiflerinin şiirlerde üstlendikleri işlevler “eğitim ve estetik yönünden bir de “hayat ve sanat yönünden”, “hayvan sevgisi aşılamak, farklı insan karakterlerini temsil ve tasnif etmek, insanın yapamayacağını yapmak, erişilemeyene ulaşmak, dinî-ahlakî değerleri şiir yoluyla öğretmek, benimsetmek; İslamiyet öncesi inanç unsurlarını geleceğe taşımak, mitik ihtiyaçları karşılama, estetik-güzellik ihtiyacını karşılamak; insanda var olan türlü eksiklik ve güçsüzlükleri tamamlamak, ölümsüzlük arzusunu karşılamak, benzetme ihtiyacını karşılamak, soyutu somutlaştırmak,imgeler oluşturmak; umut, şifa, bereket, mutluluk… kaynağı olmak; habercilik, sevgiliye postacı işlevi üstlenmek” biçiminde sınıflandırılabilirler.
ÖRNEKLER:
Aşağıdaki şiirde "turna" motifini görmekteyiz...
Pervaz vurup arş yüzünden dönünce
Dinlen tarif eden yolu turnalar
Hidayet Mevlâ‟dan kalkın deyince
Gözetleyin sağı solu turnalar
Varıncağız Amasya‟nın üstüne
Secde kılın Hamdullah‟ın postuna
Damanına, dergâhına, destine
Ezelden demişiz beli turnalar (..)” (Pervâne)
ÖRNEK-2
Karacaoğlan‟ın “leylekler” redifli şiirinde, memleketten memlekete bir seyahate çıkılır.
Aden iskelesi Arap dağından
Hastalanmış ayrı düşmüş beyinden
Acem iskelesi Arap dağından
Ordan öte uçar gider leylekler (...)
Kuh-i Kaf dağına varana kadar
Oradan yavruya kurbanlar adar
Sultan Süleyman'ı ziyaret eder
Orda göz yaşını döker leylekler (...)”
(Karacaoğlan)
ÖRNEK-3
Ördeklerin en güzel türlerinden olan “suna”lar kırmızı, sarı, beyaz, kahverengi, siyah gibi renkleri; boyunlarının zarafeti, duruşları, salınışları ile güzellik ihtiyacına cevap verebilen canlılara örnek gösterilebilirler:
“Seherde bir suna ile yar oldum
Değdi hançer ile sineme benim
Bülbül-ü şeydâya ah u zar oldum
Vurdu hançer de sineme benim”
(Hürremî 20. yy)
YAZI KAYNAĞI: MAHFUZ ZARİÇ , "TURNADAN LEYLEĞE HALK ŞİİRİNDE GÖÇMEN KUŞLAR" adlı makakesidir. Makalenin tamamı için tıklayınız
Duyguların kuşlar aracılığıyla yansıtılmasının sebepleri Türk halk edebiyatından örnekler
Halk şiirlerinde yer verilen kuşların önemli bir kısmı turna, leylek, kırlangıç, kaz, ördek gibi göçmen kuşlar” olmuştur. Bu göçmen kuşlar suya bağımlı olmakla birlikte âşıkların ovaya, dağa olan aidiyetleri doğrultusunda karasal kuşlardır.
Özellikle göçmen kuşlar, aşıkların seyahat yerine geçen göçleri ve saz, söz yerine geçen çığlıkları, feryatlarıyla halk şairlerini beslerler; tıpkı şairler gibi zamanın geçtiğini, devranın döndüğünü haber verirler; mutluluktan, aşktan, ayrılıktan dem vururlar.
Halk edebiyatında yer verilen pek çok hayvan motifi için söz konusu edilebileceği gibi göçmen kuşlar da dinî-tasavvufî ve âşık tarzı halk şiirlerine anlam zenginlikleri katmanın yanı sıra bazı işlevler üstlenmektedirler. Hayvan motiflerinin şiirlerde üstlendikleri işlevler “eğitim ve estetik yönünden bir de “hayat ve sanat yönünden”, “hayvan sevgisi aşılamak, farklı insan karakterlerini temsil ve tasnif etmek, insanın yapamayacağını yapmak, erişilemeyene ulaşmak, dinî-ahlakî değerleri şiir yoluyla öğretmek, benimsetmek; İslamiyet öncesi inanç unsurlarını geleceğe taşımak, mitik ihtiyaçları karşılama, estetik-güzellik ihtiyacını karşılamak; insanda var olan türlü eksiklik ve güçsüzlükleri tamamlamak, ölümsüzlük arzusunu karşılamak, benzetme ihtiyacını karşılamak, soyutu somutlaştırmak,imgeler oluşturmak; umut, şifa, bereket, mutluluk… kaynağı olmak; habercilik, sevgiliye postacı işlevi üstlenmek” biçiminde sınıflandırılabilirler.
ÖRNEKLER:
Aşağıdaki şiirde "turna" motifini görmekteyiz...
Pervaz vurup arş yüzünden dönünce
Dinlen tarif eden yolu turnalar
Hidayet Mevlâ‟dan kalkın deyince
Gözetleyin sağı solu turnalar
Varıncağız Amasya‟nın üstüne
Secde kılın Hamdullah‟ın postuna
Damanına, dergâhına, destine
Ezelden demişiz beli turnalar (..)” (Pervâne)
ÖRNEK-2
Karacaoğlan‟ın “leylekler” redifli şiirinde, memleketten memlekete bir seyahate çıkılır.
Aden iskelesi Arap dağından
Hastalanmış ayrı düşmüş beyinden
Acem iskelesi Arap dağından
Ordan öte uçar gider leylekler (...)
Kuh-i Kaf dağına varana kadar
Oradan yavruya kurbanlar adar
Sultan Süleyman'ı ziyaret eder
Orda göz yaşını döker leylekler (...)”
(Karacaoğlan)
ÖRNEK-3
Ördeklerin en güzel türlerinden olan “suna”lar kırmızı, sarı, beyaz, kahverengi, siyah gibi renkleri; boyunlarının zarafeti, duruşları, salınışları ile güzellik ihtiyacına cevap verebilen canlılara örnek gösterilebilirler:
“Seherde bir suna ile yar oldum
Değdi hançer ile sineme benim
Bülbül-ü şeydâya ah u zar oldum
Vurdu hançer de sineme benim”
(Hürremî 20. yy)
YAZI KAYNAĞI: MAHFUZ ZARİÇ , "TURNADAN LEYLEĞE HALK ŞİİRİNDE GÖÇMEN KUŞLAR" adlı makakesidir. Makalenin tamamı için tıklayınız
Yorum Gönderme
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.