KAFİYE KULAK İÇİN Mİ GÖZ İÇİN Mİ TARTIŞMASINA SIKI BİR CEVAP!

KAFİYE KULAK İÇİN Mİ GÖZ İÇİN Mİ TARTIŞMASINA SIKI BİR CEVAP !
www.edebiyatfatihi.net

Her şey Malumat dergisinde Hasan Asaf adlı gencin Burhan-ı Kudret adlı şiiriyle başladı. Şiir yayımlanırken derginin yazarlarından Mehmet Tahir'in eklediği eleştirel not, uyakla ilgili geleneksel görüşü değiştirecek bir tartışmayı başlattı. Mehmet Tahir söz konusu şiirde

“Zerre-i nurundan iken muktebes
Mihr ü mehe etmek işaret abes”

dizelerinin, son sözcükleri Arap alfabesine göre iki ayrı harfle (se ث ve sinle س ) yazıldığı için, uyaklı sayılamayacağını ileri sürdü. Yanıt veren Hasan Asaf kendisini savunurken Recaizade Ekrem'in "Kafiye sem (kulak) içindir, basar (göz) için değildir" sözünü anarak onu tanık gösterdi. Tartışmaya Recaizade Ekrem de katıldı; uyakta yazılış biçiminin değil ses değerinin gözetilmesi gerektiğini belirtti. Arap şiiri kurallarına göre yapılan uyakların artık bırakılması düşüncesini savundu.

Buraya kadar malum şeyler... 20 Şubat 1896'da Servetifünun dergisinde MENEMENLİZADE TAHİR bu tartışmaya çok şık bir cevap vermiş. Bakın "Kafiye" başlıklı makalesinde ne yazmış?

KAFİYE/MENEMENLİZADE TAHİR

Kafiye kulak için midir, göz için midir? Kulak için olursa mesela “hayat-neşat, hep-müzehhep, icaz-incaz” gibi sonlarındaki harfler aslında farklı olduğu hâlde Türkçede birbirlerinden farksız olarak telafuz edilen kelimeler biribirine kafiye olabilecek, göz için olursa buna müsaade edilmeyecek. Bendenizce kafiyenin kulak için olduğu bahse lüzum kalmayacak kadar açıktır. Bir müziğin dü- zenini müzisyenlerin dizilişinde veya kıyafetlerinin uyumlu olmasında mı arayacağız? Yoksa duyacağımız güzel seslerin ahenkli uyumunda mı? Evet, Araplar “neşat”ı “hayat”a kafiye yapmazlar fakat gözde kafiyeden hoşnut olsun diye değil. Araplar “neşat”ın tı’sıyla “hayat”ın te’sini başka başka telaffuz ederler de onun için. Bizim telaffuzumuzda ise o iki harf arasında bir fark görülmez ve bu sebeple o kelimelerin kafiyelendirilmesinde asla tereddüt edilmez....