Ahmet Yılmaz Tuncer
ORHAN VELİ KANIK
( 1914 - 1950 )
“ BİR İŞ VAR “

Her gün bu kadar güzel mi bu deniz ?
Böyle mi görünür gökyüzü her zaman ?
Her zaman güzel mi bu kadar,
Bu eşya, bu pencere ?
Değil,
Vallahi değil;
Bir iş var bu işin içinde.

ŞİİRİN TAHLİLİ :
“ BİR İŞ VAR “ şiiri yazarın, birinci basımı 1947 yılında yapılan
” Yenisi “ adlı şiir kitabında yer alan bir şiiridir. Şiir Orhan Veli
Kanık ‘ ın, İstanbul ve deniz özlemi çektiği bir sırada, Ankara ‘ dan
İstanbul ‘ a gelişinde, geçirdiği bir motor kazasının ardından
yazılmıştır.
Şiir duygulu bir kişi olan, böyle de görünmekten hoşlanmayan
Orhan Veli Kanık ‘ ın, duygusallığının şiirine aynı şekilde yansıdığı bir
çalışmasıdır.
Duygusallığı ve aşkları ile ön plana çıkan, kişiliğinin ürünü
sayılabilecek ; “ BİR İŞ VAR ” isimli şiiri, şairin duygusallığı ile tabiat,
yeryüzü, dünya ve yaşam aşkını, en iyi anlatan bir örnektir.
Garipçiler akımının öncülerinden olan, Orhan Veli Kanık,
şiirinde, “ şiir duygudan çok akla dayanmalı, duygunun ya da duyarlılığın
ürünü olan şairanelikten arınmalı, ” ilkesini, şiirlerinde terk etmiştir.
Garipçiler akımının oluşturulduğu, “ şiir duygudan çok akla
dayanmalıdır ilkesi “ bu şiirde, Orhan Veli Kanık ‘ ın, yazdığı
diğer şiirlerde olduğu gibi sözde kalmıştır.
Belki de, garipçiler akımının temsilcisi, Orhan Veli Kanık, tarafından,
bilerek ve istenerek, hayata geçirilememiştir.

Bu garipçiler akımın da, temsil edilmeye çalışıldığı gibi daha
çok, akla dayanan, duygunun, ya da duyarlılığının ürünü olan
şairanelikten arınma söylevi “ BİR İŞ VAR “ şiirinde, diğerlerinde
olduğu gibi, arka plan da kalmış, bunun yerine duygunun ön plana
çıktığı ; “ Her gün bu kadar güzel mi bu deniz ? “
diye başlayan,
“ Vallahi değil ; “
“ Bir iş var bu işin içinde “
diyen dizelerine kadar uzanmıştır.

Yeryüzünün, en güzel parçalarından biri olan, denizi ve gökyüzünü,
dizeleri ile irdeleyip ardından, ölümden dönmenin verdiği bir yaşam
sevinciyle, “ BİR İŞ VAR “ bu işin içinde diyerek yaşama
bağlanma duygusallığını gösterebilen Orhan Veli Kanık, garipçiler
akımındaki duygu ve duygusallıktan arınıp ; akla dayanma ilkesini,
bir anlamda bu şiirde ilke dışına itmiştir.
Ama bu garipçiler akımında irdelenen : burjuva duygusallığından
kurtulmak ise, evet Orhan Veli Kanık, diğer şiirlerinde olduğu gibi bu
şiirinde de, burjuva duygusallığının içine girmemiştir. Şiirin bilinen ve
kabul gören sınır ilkelerini yerinden oynatıp kaldıran, sade bir halk
dili kullanan, yaşantının da şiirini yazabilen bir şair olan,
Orhan Veli, şiirinde yaşantının şiirsel bir örneğini yine, bizlere
vermiştir. Bu şiir, şiirde, ölçü, kafiye, bent, gibi durumların yok
sayıldığı aynı akımı şekillendirecek bir çalışmadır.
Şiirlerinde, nesne anlayışına önem vererek, belirtili nesne
anlayışını izleyen Orhan Veli Kanık, “ BİR İŞ VAR “ şiirinde hem
nesne, hem de, nesne içersinde belirtili nesne anlayışını kullanmış ve
başından beri öncüsü olduğu, sade anlatım tarzını bu şiirde, çok
iyi bir şekilde ifade edebilmiştir.
Ona göre şiir ; her yerde görülen şeyleri anlatmalıydı.
Her yerde görülen, ya da görülebilecek şeyleri şiire yansıtmanın
Ustalığı, şiirde dizelere yansımıştır.
“ BİR İŞ VAR “ şiirinde :
Orhan Veli, nesnellik temelini kullanıp bunu ön plana çıkardığı
görülmektedir. Sade, fakat çok farklı dizeleri olan,
“ BİR İŞ VAR “ şiirinde olduğu gibi, hayat sevgisi ve coşkusu
bitmeyen bir Orhan Veli Kanık, karşımızda durmaktadır.
“ Bu şiir : şairin hayat sevincidir. Yaşamı boyunca irili ufaklı bir
sürü talihsiz kaza yaşamış olan, yine bir kaza sonrasında, yazdığı
şiir sonsuz bir sevgiyle, yaşama tutunma belgesidir.

“ Ben daha iyisini yazabilirim. Bu da, şiir mi ? “
anlayışının temsilcilerine de, işte bu daha iyisi dedirtebilecek bir şiirdir.
Mehmet Ali Sel / Adil Hanlı gibi, takma adları da kullanarak
bizlere eserler veren, Orhan Veli Kanık, şiirin bilinen ve kabul gören
sınır taşlarını da yerinden oynatmıştır.
Şair, yalın bir halk dilini kullanarak yergi ve gülmeceden
yararlanıp, sıradan yaşamların da, şiir içinde olabileceğini, bizlere
göstermiştir. Bu şiir, şairin serbest nazımda yaptığı bir çalışmadır.
Garipçiler akımının kendi içine aldığı ve uyguladığı, günlük yaşantının
da şiir içinde yer almasının güzel bir örneği, şiirde uygulanmıştır.
Orhan Veli, şiirinde yaşanmışlığı belgelemiştir. Şiir, yazarın
kendi ağzından yaşam öyküsünde dediği gibi ;
“ 19 ‘ dan sonra avarelik devrim başlar “
sözüne atıf olarak yazarın, 19 yaşından sonra, yazdığı bir şiirdir.
Orhan Veli Kanık ‘ ın, hayatında ki son ve en önemli kadın olan
Nahit Hanım, 1980 yılında yaptığı bir söyleşide Orhan Veli, için ;
“ Onu tek kelime ile anlatsam hüzünlüydü derim. ” Demiştir.
Evet “ BİR İŞ VAR “ şiiri, ruhunda denizi, gökyüzünü, en önemlisi,
yaşamı da, çok geç fark etmenin, derin bir hüznünü, okuyucuya
vermektedir. Bu bağlamda “ BİR İŞ VAR “ şiiri, şairin
içten bir duygusallıkla okuyucuya derin bir hüznü ilettiği,
ender eserlerinden biridir.
Nurullah Ataç, Orhan Veli Kanık, için ; “ Onun şiirlerinin hemen hepsi, birer hikaye anlatır hem de uzun bir hikaye, sanki birer hayat, ancak bu hikayeleri bütün fazlalıklardan
temizler bize bir kaç satırda özü özetleyebilir. O koca hikayeyi şiir
üslubunda koyuverir. “ demiştir.

Orhan Veli, bütün şiirleri ve bütün şiirleri İçinde,
“ BİR İŞ VAR “ şiirini, çok güzel işleyip yazmış değil midir. ?
“ BİR İŞ VAR “ şiiri, yazarın Ankara ‘dan İstanbul ‘ a gelişi,
ve bu sırada, geçirdiği deniz kazasının bütün uzantılardan ve uzun
anlatımlardan arındırılıp, bir kaç satırda okuyucuya sunulan bir
hikayesidir. Orhan Veli Kanık, şiirinde : şiiri dilin bir türküsü yapmıştır.
Doğumundan ölümüne kadar geçen süreçte, burjuvaziye karşı duruşu ve
Nazım Hikmet Ran ‘ ın, başı çektiği, sömürüye başkaldırı vardır.
Şiir üzerine eleştiri yapıp şiire çeşitli adlar ve şiir üzerine ona hiç
yakışmayan değerler bindirenlere : şiiri ile, Orhan Veli Kanık, şiirde
imge, uyak, ses, şiirde anlam, şiirde toplum, gibi konuları getirenlere
günümüz zamanından çok önce bir zaman sürecin de cevabını
vermiştir.

“ BİR İŞ VAR “ adlı şiiri, Orhan Veli Kanık ‘ ın, lirik şiire,
epik şiire, didaktik şiire, pastoral şiire, satirik şiire, toptan bir örnektir.
Yukarıda sıraladığımız, tüm şiir akımlarını bir şiir içinde bulabilmek
anlamında, güzel örneklerden biridir.
Bir şiiri incelemede : bazen şiir, bazen şair, ön plana çıkar. Bunu
ayırt ederek, bir şiiri incelemek, asla mümkün değildir. Çünkü şiir :
şairin, şair şiirin bir bileşkesidir. Türk edebiyatı onu 36 yaşında,
geride bıraktığı pek çok şiir ve de “ BİR İŞ VAR “ şiiri ile
daha iyi anlamalıdır. Günümüzde şiir edebiyatın yetim çocuğu
olmuşsa, “ BİR İŞ VAR “ şiirinde, olduğu gibi yaşayan dille şiirler
çok az yazıldığı içindir. Okuyucunun şiir okurken, yanında bir de
Türkçe sözlük bulundurma mecburiyeti içinde kalmasındandır.
Haydi gelin, “ BİR İŞ VAR “ şiirini, bir kez daha okuyup Türk
edebiyatı içinde şiir için neler yapılabileceğine karar verelim.
Onun için, yaşayan Türkçe’yi kullandı. Türk şiirine, kasket giydirdi
tanımlaması çok doğru bir tanımlamadır. Evet, Türk şiirinde kasketin
en iyi durduğu nesnel anlatımın ön plana çıktığı, derin bir
duygusallıkla, derin bir hüznünün birleştiği, sade bir dilin kullanıldığı
bir şiirdir. “ BİR İŞ VAR “ şiiri, bir Orhan Veli Kanık,
belgeseli, ya da bu belgeselin yapı taşlarından biridir.

Yazdığı şiirlerin çoğunun yabancı dillere çevrilmesindeki
en büyük etken, bu şiirde olduğu gibi sade bir dili kullanmasının
payı büyüktür.
“ Her zaman güzel mi bu kadar, “
“ Bu eşya, bu pencere ? “
“ Değil , “
“ Vallahi değil “
“ Bir iş var bu işin içinde “
dizeleri içindeki :
Bu eşya tanımıyla, etrafını çevreleyen her şeyi anlatmakta
dünya ‘ ya yaşama bakış açısını, dile getirmektedir. Bir iş var bu işin
içinde dizesiyle, iç çelişkisi olarak ortaya çıkan manevi dünyasında ki,
gel gitleri, o kazadan kurtuluşunda ki gizemi, ölümle yaşam arasındaki
ince çizgiyi dile getirmiştir.
Yaşama sevincini okuyucuya iletebilen ve su gibi duru bir dil
kullanarak, yaşayan Türkçe’si ile, şiirin okuyucuya, söz sanatı
olduğunu göstermiştir. 1940 ‘ lara kadar önce heceyi, daha sonra da,
aruzu kullanan şairlerimizden farklı olarak, şiirde de görüldüğü gibi,
Orhan Veli, tarafından serbest vezin kullanılmıştır. Bununla
beraber şair tarafından, şiiri şiir yapan ahenk, form, ses, ve armoninin
ustaca kullanımıyla serbest tarzda ki şiir, göreceli olmaktan da çıkmıştır.

1936 yılında Ankara ‘ ya giden ve kısa bir müddet orada
yaşayan Orhan Veli, İstanbul ve deniz özlemini bu şiirinde
olduğu gibi, O dönemde de yazdığı şiirlerine de yansıtmıştır.
Onun deniz sevgisi yaşam sevgisi bitmeyen bir coşkudur. Bu şiirin
oluşmasına vesile olan kaza sırasında çevresindekiler Orhan Veli ‘ yi,
kurtarmaya çalışırlarken onun kahkahalarla gülmeye başlaması yaşama
bakış açısı olarak, Orhan Veli, adına çok başka bir şeklidir.
Oysaki, bir dakika önce yarı beline kadar ıslanıp iskele ile motor
arasında sıkışıp kalmış olması, onda hiçbir değişikliğe yol açmamıştır.
Bu da Orhan Veli Kanık ‘ ta, bitmek tükenmek bilmeyen bir yaşam
sevdasıdır.
“ BİR İŞ VAR “ şiiri, nesnel olarak irdelendiğinde yazarın kişisel
görüşünden bağımsız olan objektif kavramlar, tabiat, gözlenen
belirgin varlıklar ve bunları çepeçevre saran, sevda ile yaşam sevgisi
olarak şiirinde bize iletilmektedir. Bu şiirde, çok iyi işlenen bir başka
konu da, Orhan Veli ‘ nin, kendi görüşleri ile nesnellik anlayışının
birlikte çok iyi şekilde işlemiş olmasıdır. Bunu başarabilmiş olması
ölümünden birkaç yıl önce yazdığı bu şiirinin öncesinde, kendi ağzından
da söylediği gibi bakın ; “ Ama bu gün öyle değil, şiir üzerinde
hem tecrübem fazla, hem bilgim. “ Sözleri ile kendi de ifade etmiştir.

Yazarın, bu şiirinden çok önceleri, “ Garip “ adlı şiir kitabı için
yazdığı yazıda, güçlüklere bir başına da olsa, karşı koyan insan
kuvvetli insan olmalı, Sözünü 1947 yılının hemen öncesinde yaşadığı
kaza ile hayata geçirmiş olması incelenen şiirinde olduğu gibi şairin,
ne yaşamda ki duruşunun, nede yaşama ait sevgilerinin, değişmediğinin
göstergesidir.
Her şiir belli bir amaca yönelir. Bu şiirde de amaç :
yazarın düşündüklerini yaşayıp gördüklerini anlatmanın bir yolu olarak,
“ BİR İŞ VAR “ şiirindeki dizeleri ile, yazılı anlatım olarak şiirsel
bir dille karşımıza çıkmıştır. Orhan Veli, ölümsüzlüğü aramaktansa
dünyanın güzelliklerini hem görmek, hem de başkalarına anlatmak
yolunu şiirle seçmiştir. Yaşadığını anlatma isteği, içindeki bir takım
duyguları ve yaşam sevincini bu şiir ile birlikte, okuyucuya aktarmasıdır.
İncelemeye çalıştığımız şiir : bire bir gerçek yaşam öyküsüdür.
Orhan Veli Kanık, şiirleri, eğer onun yaşam öyküsünü biraz olsun
biliyorsak bizlere, “ ANI DEFTERİ “ tadı vermektedir.
Yazar şiirleri ile karşımıza bir de, anı defterini ortaya
çıkartmış olmaktadır. Ana çizgileriyle incelemeye çalıştığımız
“ BİR İŞ VAR “ adlı şiir, bizi üç temel nedene götürmektedir.
Ya da, temelde bu üç nedenle buluşmaktadır. Öyle ki : düşünce
ve duyguları ile, sevdalarını iletmesine kişisel görüşünden bağımsız
olan objektif, yani nesnel anlatım tarzı ile, bireyin kendi görüşünü
birleştirerek, şiirde derin bir mana, ses, ritmi, şiirde bir türkü
işlevinde bizlere vermesidir. Yazmanın, yazıyla ( şiirle ) bir şeyler
söylemenin söylediklerinin okurlar tarafından iyi anlaşılmasının,
başarılı bir şekilde hayata geçirilmesini Orhan Veli, sağlayabilmiştir.
Bunda yazdığı şiirlerin anlaşılır olmasının, “ BİR İŞ VAR “
şiirinde olduğu gibi payı büyüktür. Anlatımındaki tarzın bulanık olmayıp
aksine çok net, düşüncelerinin de belirgin olmasının bunda payı büyüktür.
Onun, bu şiiri ilk solukta anlaşılabilecek düzeydedir. Düşünceleri nesnel
kavramları birinden ayrılmış ve birbirinin içine girmemiştir. Bunlar ise
Orhan Veli, şiirlerini anlaşabilir yapmıştır.
Sevmek anlamakla olur. İnsanlar anlamadıkları şeyleri sevemezler
Sevdirmek, yüreklerde kafalarda biçimlendirebilmek, işte hep bunlar Orhan
Veli Kanık, tarafından şiirine ustaca yansıtılmıştır. Şair önce doğayı,
Sonra insanı ve en sonunda, yaşamı anlayarak ve severek bu
düşüncelerini, duygularını sade bir dille, okuyucuya sunmuştur.


KAYNAKLAR :

1- Orhan Veli : Bütün Şiirleri - YKY yayınları
2- www.orhanveli.net
3- www.biyografi.net
4- www,bilgilik.com
5- Nurullah Ataç, dergilerde / Bütün Yapıtları - Deneme - YKY yayınları

Yazıya Tepkini Göster!

Bir Yorum Yaz

YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...

1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.

Daha yeni Daha eski

Reklam

Reklamlar