DİNÎ-TASAVVUFÎ TÜRK EDEBİYATINA GENEL BAKIŞ
Türkler göçebe yaşamlarının gereği olarak Müslüman olmadan önce değişik kültürlere sahip oldukları gibi, çeşitli inanç sistemlerini de -Budizm, Manihaizm, Şamanizm, Zerdüştlük gibi- benimsemişlerdir.
Türklerin 8. yüzyıldan itibaren Müslümanlığı kabul etmeye başlamalarıyla birlikte, düşünce ve inanç sistemlerindeki değişim de başlamış, bu yeniliğe paralel olarak sanat ve estetik anlayışları da yeni şekiller kazanmıştır. 10. ve 11. yüzyıllarda asıl merkezi Horasan olmasının yanı sıra, Herat, Nişabur, Buhara, Fergana gibi İslam kültür merkezlerinde de gelişen tasavvuf düşüncesi, Türk dervişleri aracılığıyla göçebe Türklerin yaşadığı noktalara da ulaştırılmıştı. Kent merkezlerinden kırsal kesimlere yayılan bu düşünce ve yaşam anlayışında, en önemli rolleri de kuşkusuz tekkeler üstlenmiştir. Bu anlamda ilk Türk sûfisi kendi adına kurduğu tarikat kanalıyla tasavvuf düşüncesini yaymaya çalışan Ahmet Yesevî'dir. Onun dilinden söylenen "Hikmetler", dinsel konuları sûfiyane bir biçemle dile getiriyor; kendisine bağlı dervişler kanalıyla toplumun her kesimine kısa sürede yayılıyordu.
Ahmet Yesevi'den sonra Orta Asya'da tekke edebiyatının temsilciliğini yapan, onun müridi Hakîm Süleyman Ata 'dır. Orta Asya'da Yesevî ve Hâkim Süleyman Ata ile başlayan Dinî ve Tasavvufî Halk Edebiyatı, Türklerin Anadolu'ya göçüp yerleşmelerinden sonra Anadolu'da da varlığını göstermiştir. Anadolu'da tekkelerin ve çeşitli tarikat kollarının kurulup gelişmesiyle, tekke edebiyatı da gelişmiş, geniş toplumsal kesimlere seslenen şairler yetişmiştir.
Bu edebiyatın Anadolu'daki öncüleri, başlangıçta Orta Asya'dan gelen dervişler olmuş, bunlara paralel olarak Mevlânâ (1200-1273) ve Sultan Veled (1226-1313) Farsça ve Türkçe sûfîyane şiirler yazmışlardır. Hacı Bektaş-ı Velî, Şeyyad Hamza,Yunus Emre, Sultan Veled, Âşık Paşa, Gülşehrî, Kaygusuz Abdal, Said Emre gibi sûfî Türk şairleri bu edebiyatımızın temelini oluşturmuşlardır.
YORUM YAPARAK SORU SORABİLİR veya KATKIDA BULUNABİLİRSİNİZ...
1) Yaptığınız yorum biz onayladıktan sonra görülecektir.
2) Yazım kurallarına mümkün olduğunca dikkat ediniz.
3) Kullandığınız üslubun kişiliğinizi yansıttığını unutmayınız.
4) Yorumunuza emoji eklemek için "Emoticon" butonuna tıklayın.
5)Yorumunuza gelecek cevabı takip etmek beni bilgilendir kutucuğunu işaretleyebilirsiniz.
EmoticonEmoticon