10.sınıf NOVA Türk edebiyatı sayfa 161-162.sayfa cevapları

Reklamlar

SAYFA 161

2.Metin. 

Tahir ile Zühre.

1. Okuduğunuz hikâyeyi zaman, mekân ve kişiler açısından inceleyiniz. Tespitlerinizi arkadaşlarınızınkilerle karşılaştırınız. Benzer olanları not alınız.

Hikâyede zaman belirgin değil. Bir gün, bir müddet, bir zaman gibi belirsiz ifadeler var.  Mekan köşk, saray gibi yerler. Fakat buralar ile ilgili geniş bilgi yok. Mekanla ilgili ayrıntılara girilmemiş.

Olayın baş kahramanları Tahir ile Zühre, diğer kişiler. Padişah, karısı, Arap  köle, Zühre’nin dadısı.

2. Hikâyede anlatılan tema nedir? Hikâyenin olay örgüsünü tahtaya çizeceğiniz bir şemaya yazınız.

Tema: aşk.

Olay örgüsü:

Tahir’in  bir rüya görmesi

Tahir’in bunu Zühre’ye şiirle anlatması ve konuşmaları

Bunu gören padişahın kızını Tahir’ e vermeyi kabul etmesi.

Zühre’nin annesinin bunu kabul etmeyip Padişaha büyü yaptırması

Padişahın Tahir’i saraydan kovması

Tahir’in aşkından deli gibi dağ bayır dolaşması

Zühre’nin Tahir’i görmek için yol üstüne bir köşk yaptırması

Dadının Zühre’ye annesinin yaptıklarını haber vermesi.

Zühre’nin Tahir’in şiirlerini duyması

3. a) Hikâye manzum ve mensur karışıktır. Aslında mensur olmasına rağmen kahramanların

duyguları, kendi ağızlarından saz eşliğinde manzum olarak ifade edilir. Bu durum hikâyeye ne katmıştır?  Metindeki manzum kısımların mısra örgüsü ve kafiye şemasını belirtiniz.

Hikayeyi daha etkili kılmış, daha akıcı hale getirmiştir.

Mısra Örgüsü: Tahir:   aaba, ccdc,    Zühre:  aaba, ccdc

Şiir kısımlar dörder mısralık birimlerden oluşmuştur.

b) Metnin manzum – mensur yazılmış olmasının sebeplerini söyleyiniz.

Halk hikayelerini söyleyen kişiler aşıklardır. Aşıklar şiirdeki ustalıklarını göstermek için hikâye anlatımına manzum kısımlar da eklemişlerdir.

4. Tahir ile Zühre hikâyesinde her iki kahramanın da dadısı vardır. Gerek Tahir’in gerekse Zühre’nin dadısı iki âşığın ilişkilerinde ölçülü davranmalarını salık verir. Bu durumu nasıl yorumluyorsunuz?

Bu durumun, eserin ait olduğu toplumun sosyal yapısı, duyusu ve düşüncesiyle (dönemin zihniyetiyle)  ilişkisini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

Dadılar akıl hocası konumundalar güngörmüş tecrübeli kişilerdir. Olacakları tahmin ettikleri için bu tavsiyede bulunuyor olabilirler.

5. Hikâyede kahraman zorluklarla karşılaştığında iki rekât namaz kılar, Hakk’a yalvarır, ya Hızır

imdada yetişir ya da duası kabul olur. Bunun Türk-İslam kültürüyle ilişkisine dair neler söylersiniz? Başka hikâye ve masallarda buna benzer motifler hatırlıyor musunuz? Açıklayınız.

Başka hikayelerde de benzer motiflere rastlıyoruz. Bunun Türk – İslam kültürü ile ilgisi var. İslam kültüründe Hızır motifi sıkça dile getirilir. Hızır zorda kalanların yardımına koşan gaybi  bir kişiliktir.

6. Kahramanların başlarına gelecek musibetleri rüyalarından hareketle sezmelerini nasıl yorumlarsınız?

Okuduğunuz ya da dinlediğiniz başka hikâyelerde rüya motifinin olup olmadığına dikkat ediniz.

Önsezilerinin kuvvetli olması ve anlatıcının  dünya görüşünden kaynaklanmaktadır.

Halk hikâyelerinin hemen hepsinde rüya motifi kullanılır. Bu Halk kültüründen gelen bir yaklaşımdır.

7. “Kelp”, “şikest etti”, “düşvar”, “ağyar”, “esrar”, “giryan”, “püryan”, “dide” gibi kelimelerin karşılığını sözlüklerden bulup metni yorumlayınız ve metnin hissettirdiklerini açıklayınız.

Kelp: köpek

Şikest etti: kırıldı.

Düşvar: Ağır ve yorucu emekle yapılan, müşkül

Ağyar: başkası, başkaları, yabancı

Esrar: sırlar, gizlilik,

Giryan: ağlayan, yaş döken

Püryan: kebap olmak, kızarmak,  yanmak

Dide: Göz

8. a) Okuduğunuz hikâyenin kurmaca olup olmadığını sözlü olarak ifade ediniz.

Var olan bir olaydan yola çıkılarak oluşturulan kurmaca metindir.

b) Hikâye kişilerinin karakter özellikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz? Bu kişilerin tarihî,

mitolojik ve dinî özellikleri var mıdır? Belirtiniz.

Hikâyedeki kişilerin tarihi,  mitolojik özellikleri var. Padişah, vezir, dadı gibi unsurlar tarihi unsurlardır. Olağanüstü hallerin olması büyü gibi unsurlar mitolojik unsurlardır.

c) Hikâyede olay örgüsü ve kişilerin nasıl bir işlevi olabilir? Sözlü olarak ifade ediniz.

Olay örgüsü  temanın ortaya çıkmasında ve olayların bir sıra halinde akmasına yardımcı olur. Kişiler temanın ortaya konmasında temel unsurlardan biridir. Bunlar olaya dayalı metinlerde yapıyı oluşturan unsurlardır.

ç) Hikâyedeki kişilerin temsil ettikleri değer ve kavramları açıklayınız

padişah: yönetimi ve gücü temsil eder.

Vezir: yönetimimde yardımcı kişiyi temsil eder.

Dadı. Alim , bilge kişiliği temsi eder.

Arap köle: kötülüğü temsil ediyor.

Tahir ve Zühre aşkı temsil ediyor

d) Bu kişilerin benzeriyle tarihte ve günümüzde de karşılaşılabilir mi? Belirtiniz.

Evet, bazılarının  günümüzde de benzerlerine rastlıyoruz.  Dadı özel öğretmen tabiri ile karşılanıyor. Padişah kral kelimesinin eş anlamlısı.

9. Halk hikâyelerinin yazıya geçirilişi ve derleyicileri için neler söyleyebilirsiniz? Bu kişiler eseri

yazıya geçirirken ve derlerken kendi görüş, düşünce ve kültürlerini yansıtırlar mı? Tartışınız. Ulaştığınız  sonucu sözlü olarak ifade ediniz.

Halk hikâyeleri yaşanmış olan olaylardan yola çıkılarak anlatılan hikayelerdir. Zamanla bunlar aşıklar tarafından yazıya geçirilmişlerdir. Yazıya geçiren kişiler kendi   düşünce ve kültürlerini de yansıtmışlardır.

10. Hikâyede anlatıcı kimdir? Anlatıcının özelliklerini tespit ediniz.

Hikâyede anlatıcı üçüncü şahıs anlatıcıdır.     İlahi bakış açısı anlatıcı kullanılmıştır. Anlatıcı kişi ve olayla ilgi önce ve sonra olacakları biliyor. Hatta gördükleri rüyaları da bilen bir kişilik.

11. Metindeki mekânın işlevini ve özelliklerini açıklayınız.

Metindeki mekânlar olayın ortaya çıkmasında kullanılır. Geniş ayrıntılara yer verilmez.

12. a) Metindeki mekânın benzerinin yeryüzünde bulunup bulunmadığını tartışınız. Sonuçlarını

belirtiniz.

Benzer mekanlar yeryüzünde vardır.  Saray ve köşk kavramı bu gün de kullanılmaktadır.

b) Mekân anlatılırken ve tanıtılırken nelere, niçin önem verildiğini örnekler vererek açıklayınız.

Mekanın ne olduğuna  ve dekoruna dikkat edilmiş

13. Zamanın, metindeki işlevini sözlü olarak ifade ediniz.

Zaman olayın yaşanmasında bir unsur olarak karşımıza çıkar.  Yapıyı oluşturan unsurlardan biridir.

14. Metnin bağlı olduğu geleneği açıklayınız.

Halk hikayesi geleneği

15. Metnin temasının yazıldığı dönemdeki önemini belirtiniz.

Metnin yazıldığı dönemde halk arasında  değer verilen bir temadır.   Dönemin toplumsal hayatında görülen ve yaşanan bir temadır. Bir sorun olarak işlenmiştir.

SAYFA 162

2.Metin.

 Tahir ile Zühre.

1. Kerem ile Aslı, Leyla ile Mecnun gibi aşk hikâyelerini okumak günümüz okuyucusuna neler kazandırır? Tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

Geçmiş sanat anlayışları ve halkın duyuş düşünce ve zevki ile ilgili bilgi sağalr.

2. Halk hikâyeleriyle ilgili araştırmanızdan hareketle bu hikâyelerin sinemaya uyarlanıp uyarlanamayacağı hususunu tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

Sinemaya uyarlanabilir. Bu gün bu konuda çekilmiş birçok film var.

3. Günümüz âşıklarının sevgilerini ifade ediş biçimleriyle, Tahir ile Zühre’nin birbirleriyle sazlı

sözlü konuşmaları arasında bir ilgi kurabilir misiniz? Nedenini belirtiniz.

Eskisi daha romantik bir yol. Günümüz aşıklarının bu tarz bir yaklaşımları yoktur.

4. Tahir ile Zühre isimli halk hikâyesinin nesir bölümleri mi, manzum bölümleri mi sizi daha çok etkiledi? Açıklayınız.

Her iki bölümün ayrı bir yeri var. Fakat nazım bölümler daha etkili.

5. Tahir ile Zühre hikâyesini Hüsn ü Aşk ile kurgu, dil ve üslup açısından karşılaştırınız. Sonuçları  arkadaşlarınızla paylaşınız.

Kurgu. Hüsn-ü aşk daha kurgulu ve karmaşık bir yapıya sahip. Her ikis de kronolojik bir sıraya göre oluşturulmuş.

Dil: Hüsnü Aşk’ın dili daha ağır, Arapça ve Farsça kelimelerle dolu. Tamamı manzum anlatımla oluşturulmuş.  Tahir ile Zühre ise daha sade bir dille anlatılmış.

Üslup: Hüsnü Aşk’ın dili daha ağır, Arapça ve Farsça kelimelerle dolu. Tamamı manzum anlatımla oluşturulmuş. Sanatlı bir anlatım var.

Tahir ile Zühre ise daha sade bir anlatıma sahip. Nazım – nesir karışımı bir anlatım tercihe dilmiş. Yabancı kelime ve kavramlar çok fazla değil.

6. Araştırmalarınızdan da faydalanarak halk hikâyeleri ve mesnevilerin çağdaş anlatımdaki yerini

belirtiniz.

Günümüz hikaye ve romanında bu tarz bir anlatım yoktur.

7. Siz olsaydınız Tahir ile Zühre hikâyesini başka nasıl sonuçlandırırdınız? Hikâyeyi yeniden kurgulayınız.

………………..

8. 8. Gruplara ayrılınız. Bulduğunuz halk hikâyeleri ve mesnevileri incelediğiniz hikâye ve mesnevilerle ahenk (ses, ritim), tema, dil ve gerçeklik yönlerinden karşılaştırınız. Ulaştığınız sonuçları defterinize  yazınız.

Mesveiler beyitler halinde yazılır. Halk hikayelerinde dörtlük nazım birimi kullanılır.

Mesnevilerde dil süslü ve santlıdır, halk hikayelerinde ise daha sade bir dil kullanılır.

Mesnevilerde Arapça ve Farsça kelime ve dil kaidelerine sıkça rastlanır. Halk hikayelerinde ise daha az rastlanır.

Mesnevilerde aruz ölçüsü halk hikayelerinde ise hece ölçüsü kullanılır.

9. Okuduğunuz metinlerdeki temalar insana özgü bir gerçekliği yansıtıyor mu? Tartışınız.

Sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

Evet, temalar insan özgü bir gerçekliği yansıtıyor. Aşk teması evrensel bir temadır.

10.Yaşayan halk hikâyecilik geleneğimizin özelliklerini; halk hikâyelerinin kimin tarafından, kime ve hangi amaçla anlatıldığını belirleyiniz.

Halk hikayeleri aşıklar tarafında halka anlatılan hikayelerdir. İletişim araçlarının yaygın olmadığı dönemde vakit geçirmek için okunurlardı.

DEĞERLENDİRME  SORULARI

1. Tahir ile Zühre hikâyesinde, klasik edebiyatımızda olduğu gibi, sevgilinin tasvirlerine

yer verilmiş midir? Neden?

Hayır verilmemiş. Divan edebiyatında soyut tasvirler var. Burada ise tasvirler daha gerçekçi.

2. Aşağıdaki cümlelerde bildirilen yargılardan doğru olanlarına “D”, yanlış olanlarına ise “Y”

yazınız.

• Hikâyenin kurgusunda Tahir ile Zühre’nin ilişkileri dönemin değer yargılarından bağımsızdır. ( Y )
• Hikâye yaşanması mümkün bir olay üzerine kurulmuştur. ( D )
• Hikâyedeki mekân tasviri bütünüyle çölde geçer. ( Y )
• Rüyada görülen siyah köpek Arap köleye işaret eder. ( D )
• Tahir, Zühre uğruna başını cellada verir. ( D )

3. Aşağıdakilerden hangisi mesnevileri halk hikâyelerinden ayıran bir özelliktir?

A) Aşk konusunda mesnevilerin olması,

B) Mesnevilerin sadece manzum olarak yazılması

C) Mesnevilerin kurmaca olması

D) Mesnevilerde bir olay örgüsünün bulunması

E) Mesnevilerde bir anlatıcının bulunması

(1997-ÖSS)

4. Hüsn ü Aşk hikâyesinin, mesnevi nazım şekliyle yazılmış olmasının nedenini belirtiniz.

Dönemin sanat anlayışının etkisiyle mesnevi şeklinde yazılmış. O gün modern manada roman ve hikaye yoktu onun yerine mesneviler vardı.

KAYNAK: www.yeniedebiyat.net

DİĞER TÜM SAYFALAR İÇİN TIKLAYINIZ