10.sınıf dil ve anlatım öğün yayınları 162,163,164,165,166.sayfa cevapları

2014/2015 ÖĞÜN YAYINLARI 10.SINIF DİL VE ANLATIM KİTABI CEVAPLARI

SAYFA 162

AÇIKLAYICI ANLATIM-ZARF KONUSU

1.Bir konuda bilgi ve tecrübe sahibi olan kişilerin bilgi ve tecrübe sahibi oldukları konularla ilgili

açıklamalarda bulunmaları niçin önemlidir?

Toplumu bilgilendirmek, aydınlatmak ve yönlendirmek adına önemlidir.

2. Siz bilgi ve tecrübe sahibi oldurunuz bir konuda açıklama yaparken nelere dikkat edersiniz?

Açıklayınız.

Bilgilerin doğruluğuna  dikkate derim.

3. Anlatım türleri hakkında neler biliyorsunuz? Açıklayınız.

Anlatım biçimleri, anlatılacak olay veya kavramların nasıl anlatıldığını belirten edebiyat terimidir; yazarın anlatımını yaparken kullandığı üsluba, başvurduğu yönteme anlatım biçimi denir.

Anlatım Biçimleri:

1. Öyküleyici Anlatım (Hikâye Etme)-İsim (Ad)
2. Betimleyici Anlatım (Tasvir Etme)-Sıfat (Ön Ad)
3. Coşku ve Heyecana Bağlı (Lirik) Anlatım-Zamir (Adıl)
4. Destansı (Epik) Anlatım-Fiil (Eylem)-Fiilimsi (Eylemsi)
5. Emredici Anlatım-Yapıları Bakımından Fiiller (Eylemler)
6. Öğretici Anlatım-Zarf (Belirteç)
7. Açıklayıcı Anlatım-Zarf (Belirteç)
8. Tartışmacı Anlatım-Zarf (Belirteç)
9. Kanıtlayıcı Anlatım -Zarf (Belirteç)
10. Düşsel (Fantastik) Anlatım-Edat (llgeç)
11. Gelecekten Söz Eden Anlatım-Bağlaç
12. Söyleşmeye Bağlı Anlatım (Diyalog)-Ünlem
13. Mizahi Anlatım-Ünlem

1. ETKİNLİK

• Okuldaki eğitim-öğretim faaliyetlerinin daha verimli hâle nasıl getirilebileceği konusunda

defterinize iki soru yazınız. Sorularınızı öğretmeninizin seçeceği bir arkadaşlarınıza yönelterek ondan

kendi bilgi ve tecrübelerinden yararlanarak bu soruları cevaplamasını isteyiniz.

• Sınıfta, arkadaşlarınızla, sorular› cevaplayan arkadaşınızın açıklamalarının yeterli olup olmadığını, konuşmasında hangi hususlara dikkat ettiğini tartışınız. Soruları cevaplayan arkadaşınızın kendi konuşması hakkındaki değerlendirmelerini de dinleyiniz.

Okulda eğitim –öğretimi daha verimli hale getirmek için neler yapılmalıdır?

Okulda eğitim – öğretimin daha verimli olması için hangi kaynaklardan faydalanılmalıdır?

SAYFA 163

  İnceleme – Uygulama

1. “Gençliğin Üstünlüğü” adlı metnin konusu nedir?

Gençliğin bir eksiklik olmadığı bir ayrıcalık olduğu

2.Yazar, ele aldığı konuyla ilgili yeterli bilgiye sahip midir? Bunu nereden anlıyorsunuz?

Evet, sahiptir. İfadelerinden, vermiş olduğu bilgi ve örneklerden  anlıyoruz.

3. Yazar, ele aldığı konuyu nasıl ortaya koymuş; hangi yönlerden ele almıştır? Metinden örnekler

Göstererek  açıklayınız.

Konuyla ilgili bir tartışmadan yola çıkarak ortaya koymuş. Olumlu ve olumsuz yönlerini ortay koyup sonra da kendi fikirlerini açıklamıştır.

2. ETKİNLİK

• “Gençliğin Üstünlüğü” adlı metinde yazar kime seslenmiştir?

Okuyucuya seslenmiştir.  Bu okuyucu kitlesi sanat dünyasıdır.

• Açıklayıcı metin ile okuyucu arasında nasıl bir ilişki olduğunu defterinize yazınız. Cevabınızı sınıfta, arkadaşlarınıza okuyunuz.

Açıklayıcı metinler bir konu hakkında bilgi vermek , açıklamak için yazılan metinlerdir. Bu yüzden okuyucu kitlesini ilgilendiren bir konu olmalıdır. Okuyucu kitlesi konu ile alakalı kimseler olmalıdır.

SAYFA 164

1.“Herkes Kendi Hayatını Yapar” adlı metinde kelimeler, gerçek anlamlarıyla mı yoksa mecaz

anlamlarıyla mı kullanılmıştır? Metinden örnekler göstererek açıklayınız.

Gerçek anlamlarıyla kullanılmıştır.

“Bir tesadüf beni genç bir memurla tanıştırdı›. Kendisiyle yüz yüze geldiğimiz zaman, biraz da

sıkılarak bana bir itirafta bulundu: “insanın yaşlı ne olursa olsun hayatta muvaffak olmak ve yükselmek  için geç kalmış sayılmaz, tarzındaki sözleriniz bana cesaret verdi.”

2. “Herkes Kendi Hayatını Yapar” adlı metinde dil hangi işleviyle kullanılmıştır?

Göndergesel işlevde kullanılmıştır.

3“Herkes Kendi Hayatını Yapar” adlı metinde kesin ve açık ifadelere mi yoksa her okur tarafından farklı yorumlanmaya uygun ifadelere mi yer verilmiştir? Açıklayınız.

Kesin ve açık ifadelere yer verilmiştir.

3. ETKİNLİK

Açıklayıcı anlatımda dilin göndergesel işleviyle, kelimelerin gerçek anlamlarıyla kullanılması, bu

anlatımla oluşturulmuş metinlerde kesin ve açık ifadelere yer verilmesi niçin önemlidir? Okuduğunuz

metinlerden hareketle cevaplayınız.

Doğru bilgi vermek, okuyucuyu doğru bilgilendirmek açısından önemlidir.

4. ETKİNLİK

• “Gençliğin Üstünlüğü” ve “Herkes Kendi Hayatını Yapar” adlı metinlerde tanımlama, açıklayıcı betimleme, sınıflandırma, örneklendirme, benzerlik ve karşılıklardan yararlanma gibi yöntemlerdenhangileri kullanılmıştır? Metinlerden örnekler bularak açıklayınız.

Açıklama, karşıtlıklardan yararlanma, örneklendirmelerden yararlanmıştır.

Örneklendirme:

Seksen üç yasında bir heykeltıraşa, “En beğendiğiniz eseriniz hangisidir?” demişler; “şimdi

yapmakla meşgul olduğum eser.” demiş.

“Osmanlı› devrinin en büyük sadrazamlarından Köprülü Mehmet Paşa köyünden İstanbul’a geldiği zaman okuma yazma bilmeyen bir delikanlı idi.”

• Tanımlama, açıklayıcı betimleme, sınıflandırma, örneklendirme, benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanma gibi yöntemlerin açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş metinlerin düzenlenmesindeki işlevi nedir? Düşüncelerinizi açıklayanız.

Konunun okuyucu tarafından daha iyi anlaşılması ve  daha etkili olmasına yarar.

5.Etkinlik:

………….

SAYFA 165

6. ETKİNLİK

• Yukarıdaki metinde yer alan zarfları bulunuz ve bu zarfların altlarını çiziniz.

Bilimse  Olarak, ilk adım atılsa, nasıl, içe doğru, uzak durmak için, dinlendirip dinlendirip, tekrar, iyi Sonrasında, yer vermeden, çok

• Zarfların yukarıdaki metnin oluşumunda nasıl bir işleve sahip olduğunu metinden örneklerle açıklayınız.

Yukarıdaki metinde zarflar fiilleri yer, yön , zaman , durum bakımından tamamlamıştır.

7. ETKİNLİK

• “Hazırlık” bölümünde yapmış olduğunuz araştırmadan elde ettiğiniz bilgileri de kullanarak “ilk Cümlenin Oluşumu” adlı metindeki zarfları, aşağıdaki tabloyu kullanarak gruplandırınız.

Niteleme  Zarfları:   Bilimse  Olarak, uzak durmak için, yer vermeden, iyi

Zaman Zarflar:     tekrar, Sonrasında, önce

Azlık – Çokluk  Zarflar:      çok

Yön Zarfları:  içe doğru

Soru Zarflar: nereye, nasıl

8. ETKİNLİK

AÇIKLAYICI ANLATIMIN ÖZELLİKLERİ:

MADDELER HALİNDE TIKLAYINIZ

9. ETKİNLİK

Okuduğunuz ve dinlediğiniz metinlerden hareketle açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş metinlerin

dil ve anlatım özelliklerinin neler olduğunu açıklayınız.

Dil sade, açık ve anlaşılırdır.

Yan ve mecaz anlama yer verilmez.

Sözcükler gerçek anlamlarıyla kullanılır.

Nesnel anlatım ön plandadır.

SAYFA 166

DEĞERLENDİRME CEVAPLARI

1. Açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş metinlerle ilgili aşağıdaki bilgilerden doğru olanların yanlarına “D”, yanlış olanların yanlarına ise “Y” yazınız.
• Açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş metinlerde dil ağırlıklı olarak heyecanı dile getirme işleviyle kullanılır. ( Y )
• Açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş metinlerde kelimeler gerçek anlamlarından çok mecaz
anlamlarıyla kullanılır. ( y )
• Açıklayıcı metinler tanımlama, açıklayıcı betimleme, sınıflandırma, örneklendirme, benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanma gibi anlatım teknikleri kullanılarak düzenlenir. ( D )

2. Açıklayıcı anlatımla ilgili aşağıda yer alan bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Açıklayıcı anlatım sorunu ortaya koyan cümle veya cümlelerle başlar.
B Açıklayıcı anlatımda kesin ve açık ifadeler yerine yoruma açık cümleler kullanılır.
C) Açıklayıcı anlatımda yazarın ele aldığı konu hakkında bilgi ve tecrübe sahibi olması› gerekir.
D) Açıklayıcı anlatım özetleyici veya yargıı bildiren ifadelerle sonuçlanır.
E Açıklayıcı anlatımda dil göndergesel işleviyle kullanılır.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “açık” sözcüğü sözcük türü yönünden ötekilerden farklıdır?
A) Açık havada yarım saat dolaş, dinlenirsin.
B) Dünkü gazetede başyazara yazılmış açık mektubu okudun mu?
C) Konuyu saptırma, ne demek istediğini açık söyle.
D) Pazar günü çok aradık ama açık eczane bulamadık.
E) ‹kinci Dünya Savaşı’nda Paris açık şehir ilan edilmişti.
1982 ÖSS

4. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde azlık-çokluk zarfı eylemi nitelememiştir?
A) Cahit, bu şehirde yaşamaktan pek hoşlanmıyordu.
B) Bu işin başarılabilmesi için siz de çok çalıştanız.
C) O, sadece sınıfın değil okulun da en çalışkan öğrencisiydi.
D) Aşçıbaşı, cevizlerden biraz kardeşime biraz da bana verdi.
E) Kar geçen yıl olduğu gibi bu yıl da fazla yağdı.

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde soru zarf› bulunmamaktadır?
A) Buraya nasıl geldiniz?
B) Sorulara niçin cevap vermedin?
C) Daha ne kadar dinleneceksiniz?
D) Bu iş için kaç kişi daha lazım?
E) Ne düşünüp duruyorsun öyle?

6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde altı çizili kelime zaman zarfı değildir?
A) Demin siz bir şey söylemiştiniz.
B) Gündüz, güneşin doğmasıyla başlar.
C) isterseniz sizinle sonra konuşalım.
D) O konuyu düşünmek için henüz vakit bulamadım.
E) Akşam, teyzemlere misafirliğe gideceğiz.

7. Açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş metinlerin ortak özellikleri nelerdir?
Dil göndergesel işlevde kullanılır.
Düşünce ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir.
Söz sanatlarına, sözcüklerin mecaz ve yan anlamlarına yer verilmez.
Sade , açık ve anlaşılır bir dil kullanılır. Süslü ve sanatlı anlatıma yer verilmez.
Bu metinlerde amaç okuyucuya bilgi vermektir.
Genelde öğretici metin türlerinde bu anlatıma başvurulur.
Daha çok fıkra , makale, deneme, sohbet, söyleşi, eleştiri gibi edebi türlerde bu anlatımdan yararlanılır.
Tanımlama, açıklayıcı betimleme, sınıflandırma, örneklendirme, benzerlik ve karşıtlıklardan yararlanılır.

8. Defterinize, Açıklayıcı anlatımla oluşturulmuş bir paragraf yazınız.
ÖRNEK YAZILAR İÇİN TIKLAYINIZ

kaynak: www.yeniedebiyat.net